Ανέκαθεν στη ρωσική ιστορία ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών ήταν σημαντικός. Στην τσαρική Ρωσία, η πανίσχυρη Οχράνα αποτελούσε βασικό πυλώνα στήριξης του καθεστώτος. Στα χρόνια των μπολσεβίκων οι μυστικές υπηρεσίες αναβαθμίστηκαν περαιτέρω ήδη από τα πρώτα χρόνια του Λένιν, αλλά στα χρόνια του Στάλιν αποτέλεσαν βασικό όπλο για την ποδηγέτηση των εθνών που βρέθηκαν κάτω από την μπότα του.
Αλλά σε όλη αυτήν τη μακρόχρονη πορεία ποτέ οι κατάσκοποι δεν άσκησαν οι ίδιοι την εξουσία. Είχαν βεβαίως μεγάλο μερίδιο της εξουσίας, αλλά πάντα βρίσκονταν κάτω από τον έλεγχο είτε του τσαρικού περιβάλλοντος ή της κομματικής εξουσίας, η εξουσία τους έφτανε μέχρι εκεί που τους το επέτρεπε το σχοινί του αφέντη τους. Σε δύο περιπτώσεις επί Σοβιετικής Ένωσης οι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών διεκδίκησαν και την εξουσία της αυτοκρατορίας, αλλά και στις δύο απέτυχαν.
Ο Λαβρέντι Μπέρια, ο πιο ικανός από τον στενό κύκλο του Στάλιν και επικεφαλής της ΚαΓκεΜπε, όταν μετά τον θάνατο του Στάλιν διεκδίκησε την ηγεσία του κόμματος και της αυτοκρατορίας βγήκε από τη μέση με συνοπτικές διαδικασίες από τα υπόλοιπα μέλη της αρχηγικής ομάδας του Στάλιν (Μολότοφ, Κρουστσόφ, Μαλένκοφ κ.λπ.).
Δεκαετίες μετά ο Γιούρι Αντρόπωφ, ο τελευταίος σημαντικός αρχηγός της ΚαΓκεΜπε (επικεφαλής της το διάστημα 1967-1982), όταν ανέλαβε τα ηνία της Σοβιετικής Ένωσης το 1982 ήταν αρκετά ηλικιωμένος για να αφήσει το στίγμα του. Μόλις δεκαπέντε μήνες παρέμεινε στο ύπατο αξίωμα της ΕΣΣΔ πριν αποδημήσει.
Ο Αντρόπωφ όμως άφησε ανεξίτηλο στίγμα στις μυστικές υπηρεσίες της Σοβιετικής Ένωσης. Τη δεκαετία του ’80, που το κομμουνιστικό πείραμα κατέρρεε οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά, στρατιωτικά κ.λπ. το αμερικάνικο περιοδικό Times έβγαζε το καπέλο στην ΚαΓκεΜπε, ότι είναι η καλύτερη μυστική υπηρεσία του κόσμου.
Στα χρόνια του Αντρόπωφ εισήλθαν στην υπηρεσία μια σειρά νεαρών πρακτόρων, που σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, εβδομηντάρηδες πια, κατέχουν την απόλυτη εξουσία στη Ρωσία, με τέτοιο ασφυκτικό και απόλυτο τρόπο που μπορούμε να μιλάμε για καθεστώς κατασκοποκρατίας.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εντάχθηκε στην ΚαΓκεΜπε το 1975 και τα αρχικά του καθήκοντα ήταν να παρακολουθεί φοιτητές στο πανεπιστήμιο του Λένινγκραντ. Το 1985 μετατάχθηκε στην Ανατολική Γερμανία, στη Δρέσδη, ως αναπληρωτής διευθυντής του τοπικού σταθμού της ΚαΓκεΜπε. Εκεί μαρτυρείται ότι έπραξε και τη μοναδική ηρωική πράξη της ζωής του, αν έχει κάποια δόση αλήθειας η ιστορία που κυκλοφόρησε η υπηρεσία του.
Με την πτώση του τείχους του Βερολίνου αγανακτισμένοι Ανατολικογερμανοί επιτέθηκαν και διέλυσαν τα γραφεία της μισητής Στάζι και το ίδιο ήθελαν να πράξουν και για το τοπικό παράρτημα της ΚαΓκεΜπε, αν δεν τσίμπαγαν στην μπλόφα του νεαρού Πούτιν ότι εντός του κτηρίου υπήρχαν δεκάδες οπλισμένοι φρουροί, ενώ το κτήριο ήταν άδειο και κανείς από τα κεντρικά δεν ανταποκρινόταν στις εκκλήσεις του για βοήθεια.
Σύμφωνα με την επίσημη βιογραφία του, ο Πούτιν αποχώρησε (;) από την ΚαΓκεΜπε για να υπηρετήσει στο επιτελείο ενός ανερχόμενου πολιτικού της εποχής, του Ανατόλι Σομπτσάκ. Ο καθηγητής της Νομικής Σόμπτσακ ήταν φιλελεύθερων απόψεων πολιτικός, ο πρώτος εκλεγμένος δήμαρχος της (πλέον) Αγίας Πετρούπολης και νούμερο δύο στη ρωσική πολιτική σκηνή τη δεκαετία του ’90, πίσω από τον Γέλτσιν. Ο Σόμπτσακ, σε αντίθεση με το πολιτικό προφίλ του, είχε αδυναμία να προσλαμβάνει πράκτορες ως πολιτικούς του υφιστάμενους.
Ο Πούτιν δούλεψε στο πλευρό του Σόμπτσακ για πέντε χρόνια συμβάλλοντας στο να καταστεί η άλλοτε πανέμορφη Αγία Πετρούπολη σε ένα κακέκτυπο του Λας Βέγκας. Για λογαριασμό του δημάρχου εκπόνησε το κανονιστικό πλαίσιο για να δημιουργηθούν πλήθος καζίνων στην πόλη και με αυτό τον τρόπο συνέβαλε τα μέγιστα στη γιγάντωση της τοπικής μαφίας, που μέσω των καζίνων ξέπλενε το μαύρο χρήμα. Στη συνέχεια, τον δύσκολο χειμώνα που η πόλη αντιμετώπιζε επισιτιστική κρίση, ο Πούτιν ανέλαβε να φέρει εις πέρας ένα πρόγραμμα για την αντιμετώπισή της. Υπέγραψε δεκάδες συμβόλαια για εξαγωγή προϊόντων με αντάλλαγμα τρόφιμα. Επρόκειτο για μεγαλειώδη απάτη που είχε πενιχρά αποτελέσματα για τους πολίτες, αλλά απέφερε τεράστια ποσά στα κρυφά ταμεία του δημάρχου και των φίλων του και κάποιες μυστηριώδεις επιχειρήσεις κέρδισαν εκατομμύρια δολάρια, που τα έβγαλαν σε τράπεζες του εξωτερικού.
Εκείνα τα πρώιμα χρόνια ο Πούτιν δημιούργησε δίπλα του μια ομάδα ανδρών, που μεταγενέστερα ονομάστηκαν σιλοβίκι (άντρες με δύναμη), οι περισσότεροι συνάδελφοι στην Υπηρεσία, που τα τελευταία είκοσι χρόνια κυβερνούν τη Ρωσία. Στην επιχείρηση με τα καζίνα γνώρισε τον νεαρό δικηγόρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, ενώ στην απάτη με την ανταλλαγή προϊόντων πρωταγωνίστησαν μια σειρά προσώπων που έχουν πια κεντρικό ρόλο στη Ρωσία.
Ο Γιούρι Κοβαλτσούκ είναι πλέον ο τραπεζίτης του Πούτιν και έχει υπό τον έλεγχό τα σημαντικότερα ΜΜΕ της Ρωσίας. Ο Βλαντίμιρ Γιακούνιν τη σοβιετική εποχή είχε κεντρική θέση στην ΚαΓκεΜπε, με την άνοδο του Πούτιν χρημάτισε υπουργός και για πολλά χρόνια επικεφαλής των ρωσικών σιδηροδρόμων1. Ο Γκενάντι Τιμτσένκο, ολιγάρχης με περιουσία πάνω από 20 δισ. δολάρια ξεκίνησε την επιχειρηματική του πορεία δίπλα στον Πούτιν με αυτή την εναρκτήρια κομπίνα.
Το πλήθος σκανδάλων στοίχισαν στον Σόμπτσακ την επανεκλογή του 1996 και για ένα διάστημα ο Πούτιν βρέθηκε μετέωρος. Αλλά το αόρατο χέρι που τον καθοδηγούσε και τον προστάτευε τον έστειλε στη Μόσχα να κυνηγήσει εκεί την τύχη του. Γρήγορα εντάχθηκε στο επιτελείο του Γέλτσιν και ξεκίνησε μέσα σε λίγα χρόνια η εκτίναξή του. Ο άχρωμος γραφειοκράτης του παρασκηνίου προήχθη το 1998 σε επικεφαλής της FSB (διάδοχος της ΚαΓκεΜπε) και μερικούς μήνες μετά επικεφαλής στο Ρωσικό Συμβούλιο Ασφαλείας. Τον Αύγουστο του 1999 ο Γέλτσιν, που έφτανε στο τέλος της πολιτικής του διαδρομής, τον διόρισε πρωθυπουργό και την παραμονή Πρωτοχρονιάς του 2000 του παραχώρησε και τη θέση του.
Έκτοτε η ομάδα της Πετρούπολης μαζί με άλλους «φίλους» από την ΚάγκεΜπε, όπως το Νικολάι Πατρούσεφ (και αυτός φίλος από την Πετρούπολη) που τον διαδέχτηκε στην FSB και πια είναι το νούμερο δύο της Ρωσίας ως επικεφαλής του Συμβουλίου Ασφαλείας, τον Αλεξάντερ Μπόρτνικοφ που διαδέχτηκε το 2008 του Πατρούσεφ στην FSB, τον Σεργκέι Ναρίσκιν, επικεφαλής της Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών (SVR) και μερικούς ακόμα, κυβερνούν τη Ρωσία.
Ο Πούτιν και η ομάδα του, παρά τα κοινώς θρυλούμενα, δεν ήρθαν ως ιππότες για να διασώσουν τη Ρωσία μετά την περίοδο διάλυσης των χρόνων του Γέλτσιν. Είχαν ενεργό ρόλο στη διάλυση που επέφερε ο Γέλτσιν και οι ολιγάρχες που δημιούργησε.
Ο Πούτιν και η ομάδα του δεν ανέχονταν ολιγάρχες όπως οι Κοντορκόφσκι και Μπερεζόφσκι να χειραγωγούν την πολιτική εξουσία, όπως έκαναν επί Γέλτσιν. Με όπλο την FSB ξεδοντιάστηκαν οι ενοχλητικοί ολιγάρχες και τη θέση τους πήραν είτε πειθήνιοι όπως ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς (πρώην συνεταίρος του Μπερεζόφσκι), είτε μέλη της Υπηρεσίας ανέλαβαν τον ρόλο του ολιγάρχη, έτσι και αλλιώς για το καλό της ομάδας και του αρχηγού δουλεύουν.
Έτσι φτιάχτηκε ένα πανίσχυρο καθεστώς που κυβερνά με την ίδια συνταγή αδιαλείπτως εδώ και 23 χρόνια τη Ρωσία: Χρήση των στρατιωτικών εισβολών για να διατηρείται η εσωτερική συνοχή (ο Πούτιν ανήλθε στην εξουσία με τον πόλεμο στην Τσετσενία να μαίνεται και την FSB να έχει ενεργό ρόλο στην αναζωπύρωσή του). Απόλυτος έλεγχος του κομματικού συστήματος όπου πλέον επιτρέπεται η δραστηριοποίηση μόνο του ακίνδυνου Κομμουνιστικού Κόμματος και των τραμπούκων του Ζιρινόφσκι. Διώξεις των πολιτικών αντιπάλων σε νέα γκουλάγκ. Απόλυτος έλεγχος της ενημέρωσης και της οικονομίας μέσω των κρατικών επιχειρήσεων και των «φίλων» ολιγαρχών. Αν ζούσε στην εποχή μας ο Τζωρτζ Όργουελ, και πάλι η Ρωσία θα του έδινε έμπνευση για το «1984».
1 Το 2014 ενδιαφέρθηκε να εξαγοράσει τον ΟΣΕ και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Το 2018 έδωσε με το ίδρυμά του «Διάλογος Πολιτισμών» διοργάνωσε στην Ρόδο συνέδριο για τις ελληνορωσικές σχέσεις. Περισσότερα στην συνέντευξη που παραχώρησε στον Πέτρο Παπακωνσταντίνου, https://www.kathimerini.gr/politics/998886/synenteyxi-vl-giakoynin-stin-k-ellada-kai-rosia-echoyn-poly-stenoys-istorikoys-desmoys/