Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είπε την Κυριακή ότι είχε λάβει «σαφή διαβεβαίωση» από τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντιμίρ Ζελένσκι ότι δεν θα χρησιμοποιούσε δυτικά μαχητικά τύπου F-16 για να πλήξει στόχους σε ρωσικό έδαφος.
Ο Μπάιντεν είπε σε δημοσιογράφους στη Χιροσίμα ότι μαχητικά F-16 θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν «οπουδήποτε βρίσκονταν ρωσικά στρατεύματα εντός της Ουκρανίας και της περιοχής». Είπε πως ήταν «πολύ απίθανο» τα αεροσκάφη να χρησιμοποιηθούν σε οποιαδήποτε ουκρανική επίθεση τις επόμενες εβδομάδες, σημειώνοντας ωστόσο πως τα ουκρανικά στρατεύματα θα μπορούσαν να χρειαστούν τέτοια όπλα για να αμυνθούν απέναντι σε ρωσικές δυνάμεις εκτός της παρούσας εμβέλειάς τους.
Οι ΗΠΑ ανέφεραν πως θα επιτρέψουν σε συμμαχικές τους χώρες να προμηθεύσουν την Ουκρανία με προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη, περιλαμβανομένων αμερικανικής προέλευσης F-16, με τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας, Τζέκι Σάλιβαν, να λέει πως ο πρόεδρος Μπάιντεν ενημέρωσε τους ομολόγους του στη G7 για την εν λόγω απόφαση στη σύνοδο στην Ιαπωνία την Παρασκευή. Επίσης, ο Σάλιβαν είπε πως Αμερικανοί στρατιωτικοί θα εκπαιδεύουν τους πιλότους του Κιέβου στη χρήση των μαχητικών. Η Ρωσία από πλευράς της είπε πως οι χώρες της Δύσης παίρνουν «τεράστιο ρίσκο» αν στείλουν F-16 στην Ουκρανία.
Το Κίεβο ζητούσε εδώ και πολύ καιρό το σύγχρονο μαχητικό για να αποκτήσει πλεονέκτημα στην αντιμετώπιση της ρωσικής εισβολής. Ωστόσο οι ΗΠΑ δεν έχουν αποκαλύψει λεπτομέρειες και αποφάσεις σχετικά με το πόσα αεροσκάφη θα διατεθούν και από ποιους μέσα στους επόμενους μήνες.
Η συγκεκριμένη απόφαση αποτελεί απότομη στροφή για τις ΗΠΑ, που αρνούνταν να εγκρίνουν οποιαδήποτε μεταφορά αεροσκαφών ή διεξαγωγή εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για πάνω από ένα χρόνο, λόγω ανησυχιών για κλιμάκωση εντάσεων με τη Ρωσία.
Γιατί η Ουκρανία θέλει F-16
Η Ουκρανία πιέζει για δυτικά μαχητικά από την αρχή του πολέμου, επιμένοντας πως τα προηγμένα αεροσκάφη θα της έδιναν πλεονέκτημα στον πόλεμο, επιτρέποντας επιπλέον πλήγματα κατά των ρωσικών δυνάμεων. Περίπου έναν χρόνο πριν, δύο Ουκρανοί πιλότοι μαχητικών, γνωστοί ως «Moonfish» και «Juice» συναντήθηκαν με δημοσιογράφους στην Ουάσινγκτον υποστηρίζοντας την απόκτηση F-16, που διαθέτουν προηγμένα ραντάρ, αισθητήρες και πυραύλους.
Τον Φεβρουάριο ο Ουκρανός υπουργός Άμυνας Ολέξι Ρέζνικοφ ύψωσε μια εικόνα μαχητικού αεροσκάφους όταν ρωτήθηκε στις Βρυξέλλες τι στρατιωτική βοήθεια χρειαζόταν η χώρα του. Και νωρίτερα αυτόν τον μήνα ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι είπε ότι κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στη Γερμανία πίεζε τους συμμάχους του να σχηματίσουν έναν «συνασπισμό για μαχητικά αεροσκάφη» που θα παρείχε στην Ουκρανία τα πολεμικά αεροσκάφη που χρειάζεται για να αντιμετωπίσει την αεροπορική κυριαρχία της Ρωσίας.
Οι ηγέτες της Ουκρανίας έχουν πει ότι το F-16 είναι πολύ ανώτερο από τον υπάρχοντα στόλο αεροσκαφών της σοβιετικής περιόδου. Απαντώντας σε αυτές τις εκκλήσεις, οι ΗΠΑ βρήκαν τρόπους να παρέχουν κάποιες από τις προηγμένες αυτές δυνατότητες χωρίς να παρέχουν μαχητικά- πχ τρόπους να εξοπλιστούν ουκρανικά MiG με πυραύλους HARM για χρήση εναντίον ραντάρ.
Γιατί δίσταζαν οι ΗΠΑ
Επανειλημμένα ανώτεροι αξιωματούχοι των ΗΠΑ- από τον Μπάιντεν και κάτω- απέρριπταν την αποστολή F-16 στην Ουκρανία, μιλώντας δημοσίως. Και οι ΗΠΑ είχαν ως τώρα αρνηθεί να επιτρέψουν σε άλλες χώρες να στείλουν δικά τους F-16 στην Ουκρανία. Αμερικανοί αξιωματούχοι στο Πεντάγωνο επιμένουν ότι η στρατιωτική βοήθεια που παρείχαν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία βασιζόταν στο τι χρειαζόταν η χώρα περισσότερο για τον πόλεμο. Οπότε η έμφαση ήταν στην αποστολή συστημάτων αεράμυνας και εκατομμυρίων ρουκετών, πυραύλων και άλλων ειδών πυρομαχικών, εν όψει της ουκρανικής αντεπίθεσης.
Ο άλλος κύριος λόγος, ωστόσο, είναι ο συνεχιζόμενος προβληματισμός πως η αποστολή μαχητικών στην Ουκρανία θα εξόργιζε τους Ρώσους, πιθανώς κλιμακώνοντας τον πόλεμο.
Ωστόσο...
Παρά όλους αυτούς τους προβληματισμούς, οι ΗΠΑ έχουν δείξει ξανά και ξανά κατά τον πόλεμο πως μπορούν να αλλάξουν άποψη. Νωρίτερα οι ΗΠΑ δίσταζαν να στείλουν πυραύλους Patriot, μακράς εμβέλειας πυραύλους ή άρματα μάχης. Σε όλες τις περιπτώσεις κατέληξαν να συμφωνήσουν στην αποστολή τους.
Αξιοσημείωτη ήταν η πρόσφατη στροφή ως προς τα άρματα μάχης Μ1Α1 Abrams. Επί σειρά μηνών οι ΗΠΑ έλεγαν ότι το Abrams ήταν υπερβολικά πολύπλοκο και απαιτούσε μεγάλη υποστήριξη από τα ουκρανικά στρατεύματα. Υπό την κλιμακούμενη πίεση από τις ευρωπαϊκές χώρες που ήθελαν να στείλουν στην Ουκρανία δικά τους άρματα, τελικά οι ΗΠΑ συμφώνησαν να στείλουν 31 Abrams στην Ουκρανία. Η εκπαίδευση αναμένεται να αρχίσει σύντομα.
Η έγκριση των F-16 ήταν μια μακρά, αργή διαδικασία. Παρά τη δημόσια επιμονή- επί σειρά μηνών- πως δεν υπήρχε κινητικότητα ως προς τα F-16, το Πεντάγωνο τον Μάρτιο έφερε δύο πιλότους της ουκρανικής αεροπορίας στην αεροπορική βάση Morris στο Τάκσον της Αριζόνα για να εξοικειωθούν με το F-16 και να δουν πώς εκπαιδεύονταν οι πιλότοι. Αμερικανοί αξιωματούχοι αρνήθηκαν να συζητήσουν δημόσια σχετικά με αυτό, μα σε κατ’ιδίαν συζητήσεις έλεγαν ότι οι δύο πιλότοι χρησιμοποίησαν εξομοιωτές πτήσης και απέκτησαν εμπειρία σχετικά με την εκπαίδευση. Η αμερικανική πολεμική αεροπορία, στο μεταξύ, απέκτησε εμπειρία σχετικά με το πόσο χρόνο θα χρειαζόταν ένας έμπειρος Ουκρανός πιλότος για να μάθει τα πιο προηγμένα συστήματα του F-16. Αξιωματούχοι διαπίστωσαν ότι ρεαλιστικά αυτό θα χρειαζόταν περίπου τέσσερις μήνες.
Τι παραμένει ασαφές
Σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, ο Μπάιντεν είπε σε ηγέτες στην Ιαπωνία πως οι ΗΠΑ θα συμμετέχουν στην εκπαίδευση πάνω στα F-16 και ότι αποφάσεις σχετικά με την προμήθεια των μαχητικών θα έρθουν αργότερα.
Αξιωματούχοι είπαν ότι δεν ήταν ξεκάθαρο εάν οι ΗΠΑ απλά θα επιτρέψουν την αποστολή F-16 από άλλες χώρες στην Ουκρανία ή αν θα στείλουν και αυτές. Και δεν υπάρχουν εκτιμήσεις σχετικά με το πόσα μαχητικά θα παρέχονταν ή πότε. Θεωρείται πως δεν θα γινόταν εγκαίρως για την αντεπίθεση. Επίσης, αν και αξιωματούχοι είπαν ότι η εκπαίδευση θα άρχιζε σύντομα, δεν είναι σαφές πότε θα γινόταν αυτό, πόσοι πιλότοι θα εκπαιδευτούν και πόσο θα διαρκούσε.
Με πληροφορίες από Reuters