Οι πυρκαγιές και το ελληνικό καλοκαίρι αποτελούν εδώ και πολλά χρόνια ένα αχώριστο δίδυμο. Η φετινή χρονιά δεν αποτελεί εξαίρεση. Αντίθετα, εξελίσσεται σε ένα έτος-καμπανάκι πολλών και διαφόρων κινδύνων που προκύπτουν από το νέο, σκληρό και πολυδιάστατο πρόσωπο της κλιματικής κρίσης. Ένα πρόσωπο που προκαλεί καταστροφές, οι οποίες έχουν συνέπειες στην καθημερινότητα των ανθρώπων, την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη της χώρας και φυσικά στο φυσικό περιβάλλον.
Ενώπιον της κατάστασης αυτής, η απάντηση στην κρίση οφείλει κυρίως να είναι η σωστή και στρατηγική πρόληψη. Ενδεχομένως με μία διάσταση σκληρής καταστολής, όπως αυτή που εκφράστηκε σήμερα (3 Αυγούστου) από επίσημα χείλη.
Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε η επιβολή ποινής φυλάκισης ακόμα και για το πλημμέλημα της πρόκλησης πυρκαγιάς από αμέλεια, ενώ θα εξεταστεί και η χορήγηση αναστολής για όσους καταδικάζονται σε πρώτο βαθμό.
Αναμφίβολα πρόκειται για μία εύστοχη απόφαση, η οποία όμως δεν αρκεί για να αποτελέσει από μόνη της ανασχετικό παράγοντα στους κάθε λογής εμπρηστές, είτε αυτοί είναι εκ προθέσεως τέτοιοι είτε εξ αμελείας.
Το κρίσιμο με τη νομοθεσία είναι πάντα η εφαρμογή της. Κρισιμότερη όμως όλων είναι η σύμπραξη όλων των φορέων δημόσιας εξουσίας, κεντρικής και τοπικής, σε μία ενιαία στρατηγική πρόληψης των εγκληματικών δραστηριοτήτων του ανθρώπου που προκαλούν τις φυσικές καταστροφές, οι οποίες και αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα των αιτιών των πυρκαγιών.
Είναι σημαντικό, με απλά λόγια, να βρίσκονται άπαντες στην ίδια σελίδα όσον αφορά στην πρόληψη. Η ανέξοδη στάση που παρατηρήθηκε από την πλευρά πολλών τοπικών αρχόντων, με την άρνηση της οποιασδήποτε ευθύνης είτε λόγω έλλειψης πόρων είτε λόγω αναρμοδιότητας, απλώς επιτείνει το πρόβλημα. Τη στιγμή που αποδεδειγμένα έχουν δοθεί πόροι για εργασίες που θα προελάμβαναν την πρόληψη φυσικών καταστροφών, το επιχείρημα της έλλειψης πόρων προφανώς δεν ευσταθεί. Ως προς δε το επιχείρημα περί αναρμοδιότητας, αυτό, στο βαθμό που ισχύει, παραμένει πολιτικά άστοχο, καθώς, σε κάθε περίπτωση όταν καίγεται η περιοχή σου, δεν μπορείς να παρακολουθείς τα γεγονότα άπραγος και να δηλώνεις εκ των υστέρων αναρμόδιος.
Τα παραπάνω φυσικά δεν μπορούν επ’ ουδενί να αποσείσουν τις συγκεκριμένες ευθύνες της κεντρικής διοίκησης και του κράτους συνολικά. Είναι αδιανόητο το κράτος να αρχίζει και να τελειώνει στην αυτοθυσία πιλότων και πυροσβεστών, που φτάνει με τραγικό τρόπο πολύ συχνά στον ίδιο το θάνατό τους στο πεδίο. Ούτε βεβαίως αρκεί η επίκληση της κινητοποίησης των πολιτών ενός νησιού όπως η Ρόδος για τη διάσωση 19.000 ανθρώπων – μεταξύ των οποίων πολλοί ξένοι επισκέπτες – για να καλυφθούν οι ανεπάρκειες του κράτους. Χρειάζεται ξεκαθάρισμα αρμοδιοτήτων και εκ των προτέρων έλεγχος και λογοδοσία όσων εισπράττουν κρατικούς πόρους για να προβούν σε εργασίες πρόληψης κινδύνων. Όχι εκ των υστέρων σχολιασμός και από άμβωνος ανάλυση του προβλήματος και της καταστροφής.
Χρειάζεται σχέδιο και κουλτούρα συνεργασίας όλων. Εν τέλει, χρειάζεται ενιαία φωνή κράτους, δήμων και πολιτών απέναντι σε οποιονδήποτε επιχειρεί, είτε για λόγους οικονομικού συμφέροντος είτε από εγκληματική αμέλεια, να καταστρέψει τον φυσικό πλούτο της χώρας.
Η φράση «να είμαστε όλοι στην ίδια σελίδα» δεν πρέπει να αποτελεί απλώς έναν εύηχο τίτλο. Πρέπει να συνιστά την ταυτοτική προσέγγιση κάθε δημόσιου λήπτη αποφάσεων απέναντι σε ζητήματα που εκ των πραγμάτων διαπερνούν οριζόντια και κάθετα πολιτικές, κόμματα και συστήματα διοίκησης. Απέναντι σε ζητήματα που αφορούν αποκλειστικά σχεδόν την επιβίωση της χώρας και την ανάπτυξή της, η απάντηση πρέπει να είναι ενιαία και ισχυρή. Για να μην προσθέσουμε και τη διάσταση της εθνικής ασφάλειας, η οποία υφίσταται σταθερά και η οποία υπογραμμίζεται με τρόπο έντονο κάθε φορά που η Ελλάδα εμφανίζεται «πληττόμενη» στα μάτια των διεθνών ΜΜΕ.
Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να βρισκόμαστε όλοι στην ίδια σελίδα. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι να θυμόμαστε τον ιστορικό αφορισμό του Εμμανουήλ Ροΐδη:
«Είς νόμος απαιτείται εις αυτήν τη χώραν, ο οποίος να επιτάσσει την εφαρμογήν όλων των υπολοίπων νόμων.»