Ο φιλόσοφος Jason Stanley γράφει στο πρόσφατο βιβλίο του «Πώς δουλεύει η προπαγάνδα» ότι ο σκοπός της δεν είναι να πείσει αλλά να δείξει ότι κάποιος έχει εξουσία ακόμα και πάνω στην αλήθεια την ίδια. Καλώς ήρθατε στον κόσμο του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η Ρωσοαμερικανίδα ακτιβίστρια, δημοσιογράφος και συγγραφέας Masha Gessen, η οποία έχει τοποθετηθεί πολλάκις δημόσια εναντίον των προέδρων ΗΠΑ και Ρωσίας, στην τελευταία συνέντευξή της στο motherjones.com, εξηγεί γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ εξακολουθεί να ψεύδεται με τόση ευκολία, ακόμα κι όταν μπορεί άνετα να αποδειχθεί το ψέμα του. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, λοιπόν, δεν ψεύδεται επειδή πιστεύει ότι αυτό που λέει είναι αλήθεια ούτε για να αλλάξει τη γνώμη των άλλων, αλλά για να επιβεβαιώσει τη δύναμή του.
«Κάθε φορά που λέει ψέματα, ειδικά όταν το κάνει για κάτι οφθαλμοφανές, ουσιαστικά δηλώνει ”Μπορώ να πω οτιδήποτε θέλω, οποτεδήποτε το θέλω και δεν υπάρχει κάτι που να μπορείτε να κάνετε γι′ αυτό”», αναφέρει η Gessen στη συνέντευξή της, συμπληρώνοντας ότι ο Τραμπ το κάνει αυτό ενστικτωδώς.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δείχνει να έχει διδαχτεί καλά από τους δικτάτορες και τους ισχυρούς άνδρες της σύγχρονης ιστορίας, ένα μάθημα που όμως θα μπορούσε να διδαχθεί εξίσου και από τον ομόλογό του πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Η πραγματική εξουσία δεν έχει ανάγκη τη συναίνεση των κυβερνημένων. Αυτός που κυβερνά, δε χρειάζεται να ανησυχεί για το πώς θα αλλάξει τις πεποιθήσεις των άλλων, όταν μπορεί να κυριαρχήσει την πραγματικότητά τους.
Κάπου εδώ, υπεισέρχεται ο όρος «μετα-αλήθεια» (post-truth), ένας όρος αρκετά επικίνδυνος για τη δημόσια σφαίρα. Στην κοινή αντίληψη, η μετα-αλήθεια έχει να κάνει με τα ψέματα ή τις ψεύτικες ειδήσεις (fake news). Στην πραγματικότητα, όμως, δεν έχει να κάνει με τα παραπάνω, ούτε καν με την παραπληροφόρηση και την προπαγάνδα. Η μετα-αλήθεια είναι το πρώτο πολύ σημαντικό βήμα προς τον αυταρχισμό.
Μπορεί ο όρος να ανακηρύχθηκε το 2016 ως η λέξη της χρονιάς από το λεξικό της Οξφόρδης, όμως δεν είναι κάτι τόσο καινούριο και οι ρίζες του βρίσκονται δεκαετίες πίσω, όταν ήδη εν μέσω των απολυταρχικών καθεστώτων της δεκαετίας του ’30, η πολιτική θεωρητικός Hannah Arendt παρατήρησε ότι «το ιδανικό αντικείμενο του απολυταρχικού νόμου δεν είναι ο πεπεισμένος ναζί ούτε ο πεπεισμένος κομμουνιστής αλλά οι άνθρωποι που δεν μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ γεγονότος και φαντασίας, αλήθειας και ψέματος».
Η έλευση των social media σε συνδυασμό με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο χώρος της δημοσιογραφίας δημιούργησαν ένα ιδανικό περιβάλλον στο οποίο τα fake news μπορούν να αναπτυχθούν με ταχύτητα, ο κανιβαλισμός κερδίζει έδαφος έναντι της συλλογιστικής και η πολιτική γίνεται μια αλά Τραμπ πραγματικότητα.
Πηγή: newstatesman.com