Η εξέλιξη του χρώματος των ματιών στις γάτες έχει χαρτογραφηθεί για πρώτη φορά και οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ένας ασυνήθιστος πρόγονος είναι υπεύθυνος για την εκθαμβωτική ποικιλία των ματιών της οικογένειας των αιλουροειδών.
Στη νέα μελέτη, οι επιστήμονες εντόπισαν διαφορετικά χρώματα ματιών σε γάτες και χρησιμοποίησαν ένα μοντέλο υπολογιστή για να προβλέψουν πού εξελίχθηκαν στο οικογενειακό δέντρο των αιλουροειδών. Το μοντέλο τους διαπίστωσε ότι ο πρόγονος όλων των γατών πρέπει να είχε γκρίζα και καστανά μάτια και το γκρι επέτρεψε σε άλλα χρώματα να εμφανιστούν αργότερα.
Οι πλησιέστεροι συγγενείς των γατών, συμπεριλαμβανομένων των ασιατικών linsangs και των υαινών, έχουν όλοι καστανά μάτια, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο κοινός πρόγονος όλων αυτών των ομάδων είχε επίσης καστανά μάτια. Αλλά κάτι άλλαξε με την άφιξη της οικογένειας των γατών (Felidae - Αιλουροειδή) πριν από εκατομμύρια χρόνια, εμφανής στην ποικιλία των χρωμάτων των ματιών που βλέπουμε σήμερα.
«Ξαφνικά, βλέπετε μια έκρηξη της ποικιλομορφίας [του χρώματος των ματιών]», δήλωσε στο Live Science ο συγγραφέας της μελέτης Julius Tabin, μεταπτυχιακός ερευνητής και διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Ο Tabin δημοσίευσε τα ευρήματά του στη βάση δεδομένων προεκτύπωσης bioRxiv στις 9 Οκτωβρίου, πράγμα που σημαίνει ότι δεν έχουν αξιολογηθεί από ομοτίμου.
«Λατρεύω αυτό τη μελέτη», δήλωσε στο Science νωρίτερα αυτό το μήνα ο Juan Negro, εξελικτικός βιολόγος στο βιολογικό σταθμό Doñana στην Ισπανία, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. «Ο χρωματισμός των ματιών στις γάτες είναι κάτι που, παραδόξως, δεν έχει προσεγγιστεί από επιστήμονες πριν».
Ο Tabin και ο συν-συγγραφέας του κατέγραψαν τα χρώματα των ματιών περισσότερων από 40 ειδών γάτας κοιτάζοντας εικόνες γάτας στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια συνδύασαν αυτά τα δεδομένα με ό, τι είναι ήδη γνωστό για τις εξελικτικές σχέσεις μεταξύ ζωντανών και εξαφανισμένων γατών για να προβλέψουν το χρώμα των ματιών των πρώτων γατών χρησιμοποιώντας ένα στατιστικό μοντέλο.
Οι εικόνες των ζωντανών γατών αποκάλυψαν ότι εξαιρουμένων των επιλεκτικά εκτρεφόμενων κατοικίδιων γατών, υπάρχουν πέντε βασικά χρώματα ματιών στην οικογένεια Felidae σήμερα: καφέ, γκρι, κίτρινο, πράσινο και μπλε. Λεοπαρδάλεις Amur (Panthera pardus orientalis), γάτες με σκουριασμένες κηλίδες (Prionailurus rubiginosus), αγριόγατες της νότιας Αφρικής (Felis lybica cafra) - ένα υποείδος της αφροασιατικής αγριόγατας, η οποία είναι ο πρόγονος των κατοικίδιων γατών - και δύο είδη λύγκα μπορούν να έχουν έως και τέσσερα διαφορετικά χρώματα ματιών, ενώ τα περισσότερα άλλα έχουν δύο ή τρία.
Η παρουσία δύο χρωστικών ουσιών που ονομάζονται ευμελανίνη και φαιομελανίνη καθορίζει το χρώμα των ματιών μιας γάτας, σύμφωνα με τη μελέτη.
Τα καστανά μάτια έχουν περισσότερη ευμελανίνη. Τα κίτρινα μάτια έχουν περισσότερη φαιομελανίνη. Και τα γκρίζα μάτια έχουν μέτριες ποσότητες και των δύο, αλλά όχι αρκετές για να γίνουν άλλο χρώμα. Τα μπλε και πράσινα μάτια έχουν χαμηλότερα επίπεδα και των δύο.
Ο Tabin και ο συν-συγγραφέας του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα γκρίζα μάτια προέκυψαν λόγω μιας τυχαίας μετάλλαξης στον πρόγονο όλων των γατών - την οποία δεν εντόπισαν - που μείωσε την ευμελανίνη και αυτό έγινε ένα σκαλοπάτι μεταξύ των καστανών ματιών και των άλλων χρωμάτων. Ωστόσο, αυτό που οδήγησε τα άλλα χρώματα να αναδυθούν είναι ένα ανοιχτό ερώτημα.
Ο Tabin δήλωσε ότι δεν βρήκαν πειστικές συσχετίσεις μεταξύ του χρώματος των ματιών και άλλων φυσικών χαρακτηριστικών, συμπεριφορών ή οικοτόπων για να εξηγήσουν τα διαφορετικά χρώματα, οπότε υποψιάζεται ότι σχετίζεται με την προτίμηση επιλογής συντρόφου - ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτή η σεξουαλική επιλογή είναι ο λόγος που οι άνθρωποι έχουν διαφορετικά χρώματα ματιών.
«Δεν φαίνεται να είναι θέμα τρόπου ζωής και γι ’αυτό επιστρέφω στη σεξουαλική επιλογή», δήλωσε ο Tabin.
Ωστόσο, οι ερευνητές που δεν συμμετείχαν στη μελέτη πρότειναν διαφορετικές πιθανές εξηγήσεις.
Ο Shu-Jin Luo, εξελικτικός γενετιστής στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου στην Κίνα, δήλωσε στο Science ότι το χρώμα των ματιών θα μπορούσε να είναι μια «παρενέργεια» της επιλογής για το χρώμα του τριχώματος, ενώ η Rosalyn Price-Waldman, εξελικτική βιολόγος και υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, πρότεινε ότι εφόσον τα χρώματα των ματιών δεν είναι επιβλαβή για τις γάτες, θα μπορούσαν να εξελιχθούν τυχαία.