Η Ρωσία υποστηρίζει πως δεκάδες Ουκρανοί μαχητές πέρασαν στο έδαφός της, στην περιφέρεια του Μπέλγκοροντ, πλήττοντας στόχους και εξαναγκάζοντας σε απομάκρυνση κατοίκων, πριν 70 εξ αυτών σκοτωθούν ή απωθηθούν σε κάτι που οι αρχές χαρακτήρισαν ως «αντιτρομοκρατική επιχείρηση».
Μια από τις ομάδες που ανέλαβαν την ευθύνη για την επιδρομή (Σώμα Ρώσων Εθελοντών) αρνήθηκε την Τετάρτη πως είχε χάσει άνδρες και είπε ότι η ενέργεια αυτή εξέθεσε τις αδυναμίες στα σύνορα της Ρωσίας.
Οι διαφορετικές αυτές εκδοχές αντανακλούν τον ρόλο της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας στον ήδη 15 μηνών πόλεμο.
Η Ουκρανία αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή στις συγκρούσεις τη Δευτέρα και την Τρίτη. Τις απέδωσε σε δύο ρωσικές ομάδες, που υποστηρίζουν ότι αποτελούνται από εθελοντές οι οποίοι πολεμούν σε συντονισμό με τις δυνάμεις του Κιέβου ενάντια στην κυβέρνηση του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Όπως υπογραμμίζει σε σχετικό δημοσίευμα το Associated Press, καμία από αυτές τις εκδοχές δεν ήταν δυνατόν να επιβεβαιωθεί ανεξάρτητα, ωστόσο ό,τι και να ήταν αυτό που συνέβη ανάγκασε τη Μόσχα να κινητοποιηθεί για να αντιμετωπίσει μια από τις σοβαρότερες επιθέσεις στα σύνορά της από τότε που ο Πούτιν άρχισε την εισβολή στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022.
Ο Βιατσεσλάβ Γκλάντκοφ, κυβερνήτης του Μπέλγκοροντ, είπε πως μια ηλικιωμένη πέθανε κατά τη χαοτική εκκένωση και ότι 12 άτομα τραυματίστηκαν στην επίθεση και τους βομβαρδισμούς.
Ποιοι αναλαμβάνουν την ευθύνη
Δύο ομάδες- το Σώμα Ρώσων Εθελοντών (Russian Volunteer Corps, RVC) και η Λεγεώνα Ελευθερίας της Ρωσίας – ανέλαβαν την ευθύνη για την επίθεση και ανακοίνωσαν τον φιλόδοξο στόχο της «απελευθέρωσης» της περιφέρειας του Μπέλγκοροντ. Δεν είναι πολλά γνωστά για αυτές τις ομάδες πέρα από αυτά που λένε οι ίδιες.
Στις αρχές του Μαρτίου το RVC είχε αναλάβει την ευθύνη για μια επιδρομή στο Μπριάνσκ της Ρωσίας, άλλη μια περιοχή στα σύνορα. Η ιστοσελίδα της Λεγεώνας λέει πως σχηματίστηκε την περασμένη άνοιξη «λόγω της επιθυμίας Ρώσων να πολεμήσουν κατά της ένοπλης συμμορίας του Πούτιν» και ότι «αναγνωρίζεται επίσημα» από τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις. «Πολεμάμε σε πλήρη συνεργασία με τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας και υπό την ηγεσία της ουκρανικής διοίκησης» γράφει στην ιστοσελίδα, που επίσης λέει ότι το περασμένο καλοκαίρι πολεμούσε σε «μικρές μονάδες μάχης» και ότι συμμετείχε στις μάχες για το Μπαχμούτ.
Ο Ντένις Νικίτιν, γνωστή προσωπικότητα της ρωσικής ακροδεξιάς, αυτοχαρακτηρίστηκε ως διοικητής του RVC όταν συνάντησε δημοσιογράφους την Τετάρτη στο Σούμι της βόρειας Ουκρανίας, στα σύνορα με τη Ρωσία. Περιέγραψε την ομάδα ως «δεξιό, συντηρητικό, στρατιωτικό, ημιπολιτικό οργανισμό», λέγοντας πως η μάχη της είναι με τον Πούτιν και τον κρατικό μηχανισμό του. Αρνήθηκε να πει πόσοι μαχητές συμμετείχαν στην επιδρομή στο Μπέλγκοροντ.
Ο Νικίτιν είπε πως εντός της Ουκρανίας οι ενέργειες του RVC σχεδιάζονται με τη γνώση και συνδρομή των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας, μα οτιδήποτε πέρα από τα σύνορα της χώρας είναι «δική μας απόφαση». Το RVC προμηθεύεται δικό του εξοπλισμό, πρόσθεσε.
Τον Αύγουστο του 2022 σε ανακοίνωση αναφερόταν πως «εμείς οι Ρώσοι εθελοντές που ζούμε στην Ουκρανία αποφασίσαμε να πάρουμε όπλα και να δημιουργήσουμε έναν στρατιωτικό σχηματισμό, το Σώμα Ρώσων Εθελοντών, προκειμένου, μαζί με τους Ουκρανούς συντρόφους μας, να υπερασπίσουμε την πατρίδα τους, η οποία μας έδωσε καταφύγιο, και μετά να συνεχίσουμε τη μάχη κατά του εγκληματικού καθεστώτος του Πούτιν και των πρωτοπαλίκαρών του».
Άλλες αναρτήσεις ισχυρίστηκαν πως η ομάδα μαχόταν στη νοτιοανατολική Ουκρανία, ή ως εθελοντές υπηρετούσαν αλλού στη χώρα, περιλαμβανομένων της Μπούτσα και του Ιρπίν, προαστίων του Κιέβου.
Τι λέει η Ουκρανία
Ουκρανοί αξιωματούχοι δεν έχουν επιβεβαιώσει δεσμούς με καμιά από τις δύο ομάδες. Η κυβέρνηση στο Κίεβο αρνείται κάθε εμπλοκή στο περιστατικό στο Μπέλγκοροντ, κάνοντας λόγο για μια ενέργεια από δυσαρεστημένους Ρώσους.
Όταν αναφέρονταν σε αυτό οι αξιωματούχοι ήταν ασαφείς. Η αναπληρώτρια υπουργός Άμυνας Χάνα Μαλιάρ είπε ότι «πατριώτες της Ρωσίας» και «άτομα που πραγματικά εξεγέρθηκαν κατά του καθεστώτος Πούτιν» ήταν πίσω από την επίθεση. Ο προεδρικός σύμβουλος Μιχάιλο Ποντόλιακ μίλησε για «αντάρτικες οργανώσεις» που «αποτελούνται από Ρώσους πολίτες».
Σε σχόλιά του στο ΜΜΕ Suspilne ο Αντρίι Γιούσοφ, στέλεχος των ουκρανικών υπηρεσιών πληροφοριών, είπε πως ήταν το Σώμα Ρώσων Εθελοντών και η Λεγεώνα Ελευθερίας της Ρωσίας. Ο Αντρίι Τσέρνιακ, επίσης αξιωματούχος των υπηρεσιών πληροφοριών, υπέδειξε πως οι δύο ομάδες έχουν αναλάβει ευθύνη. «Αυτό είναι το αποτέλεσμα των επιθετικών πολιτικών του καθεστώτος Πούτιν και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία» είπε στο Associated Press.
Τι λέει η Ρωσία
Η Ρωσία μιλά για μια εισβολή από σαμποτέρ του Κιέβου, με αξιωματούχους και κρατικά ΜΜΕ να χρησιμοποιούν διάφορους όρους, από «αντάρτες» μέχρι «τρομοκράτες».
Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, είπε πως η επίθεση στο Μπέλγκοροντ ήταν αντιπερισπασμός με σκοπό να επισκιαστεί η νίκη της Ρωσίας στο Μπαχμούτ, που η Μόσχα ανακοίνωσε πως κατέλαβε το Σαββατοκύριακο μετά από μήνες αιματηρών μαχών.
Ερωτηθείς την Τρίτη για τους ισχυρισμούς πως οι εισβολείς ήταν Ρώσοι, ο Πεσκόφ επέμεινε ότι «είναι Ουκρανοί αντάρτες από την Ουκρανία».
«Υπάρχουν πολλοί Ρώσοι στην Ουκρανία, μα αυτοί είναι Ουκρανοί αντάρτες» είπε ο Πεσκόφ.
Ο Ίγκορ Κονασένκοφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, είπε ότι πάνω από 70 «Ουκρανοί τρομοκράτες» σκοτώθηκαν στην επιχείρηση της Ρωσίας. Επίσης τους χαρακτήρισε «εθνικιστές».
Η ρωσική κρατική τηλεόραση μετέδωσε πως οι εισβολείς ήταν από τις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας. Αναφέρθηκε επίσης πως χρησιμοποίησαν αμερικανικό στρατιωτικό εξοπλισμό παρά τις διαβεβαιώσεις της Ουάσινγκτον πως τα όπλα της δεν θα χρησιμοποιηθούν για επιθέσεις στη Ρωσία.
Ποια είναι τελικά η αλήθεια;
Είναι δύσκολο να πει κανείς. Αναλυτές και σχολιαστές λένε πως τόσο η Ρωσία όσο και η Ουκρανία πιθανότατα θα επωφεληθούν από τις εκδοχές τους για τα γεγονότα.
Το βρετανικό υπουργείο Άμυνας ανέφερε μέσω Twitter την Τρίτη πως «η Ρωσία σχεδόν σίγουρα θα χρησιμοποιήσει αυτά τα συμβάντα για να υποστηρίξει το επίσημο αφήγημα πως είναι το θύμα του πολέμου».
Η κάλυψη από τα ρωσικά κρατικά ΜΜΕ φαίνεται να υποστηρίζει αυτή τη γραμμή, με τους ισχυρισμούς πως αμερικανικά όπλα χρησιμοποιήθηκαν στην επίθεση και τον γενικότερο τόνο/ύφος κάποιων ρεπορτάζ, με βίντεο από την περιοχή και έντονη, δραματική μουσική.
Για το Κίεβο είναι ωφέλιμο να «παίρνει τη θέση του παρατηρητή και να παραδέχεται την εμπλοκή του» είπε ο Ουκρανός στρατιωτικός αναλυτής Όλεχ Ζντάνοφ.
«Το γεγονός είναι πως ο πόλεμος διεξάγεται (και) εντός ρωσικού εδάφους, επιδεικνύεται ξεκάθαρα στο Κρεμλίνο πως οι Ρώσοι δεν είναι οι μόνοι που μπορούν να χρησιμοποιούν μεθόδους υβριδικού πολέμου» είπε στο Associated Press o Ζντάνοφ.
Η εμπλοκή του Σώματος Ρώσων Εθελοντών και της Λεγεώνας Ελευθερίας της Ρωσίας θα έπρεπε να αποτελέσει ένδειξη πως «υπάρχουν δυνάμεις μέσα στη Ρωσία που μπορούν να αντισταθούν στο καθεστώς του Πούτιν» είπε. Ταυτόχρονα, πρόσθεσε ο Ζντάνοφ, η επίθεση στο Μπέλγκοροντ έδειξε πως η Ρωσία «είναι αβοήθητη».
«Η Ρωσία αποδείχτηκε εντελώς απροετοίμαστη- ούτε οι δυνάμεις ασφαλείας της, ούτε οι συνοριοφύλακες, ούτε οι ειδικές υπηρεσίες είχαν προετοιμαστεί για εχθροπραξίες στο έδαφός τους. Ο μύθος πως η Ρωσία κρατά “κλειδωμένα” τα σύνορά της καταρρίφθηκε» πρόσθεσε.
Κάποιοι στη Ρωσία το συμμερίζονται αυτό. Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, επικεφαλής της μισθοφορικής Wagner, χρησιμοποίησε το συμβάν ως άλλη μια ευκαιρία να καταφερθεί εναντίον του ρωσικού υπουργείου Άμυνας για ανεπαρκή προστασία των συνόρων. Ο Αλεξάντερ Κοτς, στρατιωτικός συντάκτης της Komsomolskaya Pravda, εφημερίδας που τάσσεται υπέρ του Κρεμλίνου, έθεσε επίσης ερωτήματα στη σελίδα του στο Telegram.
«Τι γίνεται με τον τεχνικό μας εξοπλισμό στα σύνορα, τα συστήματα παρακολούθησης, τα συστήματα εντοπισμού κίνησης;» ρώτησε. «Τι έγινε με τη ναρκοθέτηση των εν δυνάμει επικίνδυνων περιοχών; Τι έγινε με τον αντιαρματικό εξοπλισμό; Γιατί μια εχθρική τεθωρακισμένη δύναμη μπήκε βαθιά στο έδαφός μας;».
Αυτά είναι ερωτήματα για τα οποία «δεν υπάρχουν απαντήσεις» είπε ο Κοτς. «Για να είμαστε ακριβείς υπάρχουν, μα είναι πολύ δυσάρεστες».