Η Βρετανία ήταν και παραμένει ένας από τους πιο αγαπημένους προορισμούς για τους νέους Έλληνες που λόγω του υψηλού ποσοστού ανεργίας αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την χώρα μας. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος από αυτούς αποτελείται από νεαρούς επιστήμονες με υψηλά προσόντα και ειδίκευση, τα οποία στοιβάζονται σε μία βαλίτσα μαζί με προσωπικά αντικείμενα και όνειρα για ένα καλύτερο μέλλον στο εξωτερικό.
Ιδιαίτερο πόλο έλξης για τους Έλληνες μετανάστες αποτελούν τα βρετανικά πανεπιστήμια. Όσοι λοιπόν επιθυμούν να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες, καλούνται να αποφασίσουν ανάμεσα σε μία ευρεία γκάμα επιλογών το πανεπιστήμιο εκείνο που φαντάζει ως το ιδανικό «όχημα» για την επίτευξη των μελλοντικών τους στόχων.
Η διαδικασία επιλογής δεν είναι απλή. Απαιτεί χρόνο και αρκετά καλή οργάνωση. Το πρώτο στάδιο είναι η ηλεκτρονική αναζήτηση. Οι επίδοξοι σπουδαστές ή οι υποψήφιοι διδακτορικοί φοιτητές συνήθως αρχίζουν να αναζητούν με τη βοήθεια του διαδικτύου τα κορυφαία πανεπιστήμια ανά γνωστικό αντικείμενο και στη συνέχεια επισκέπτονται τις ιστοσελίδες των πανεπιστημίων για παραπάνω λεπτομέρειες. Το πρόγραμμα σπουδών, τα προαπαιτούμενα προσόντα για την εισαγωγή του κάθε φοιτητή στο ανάλογο πανεπιστήμιο, το κόστος των διδάκτρων όπως και οι πιθανοί τρόποι κάλυψής τους είναι οι απαραίτητες πληροφορίες που επιχειρούν να μάθουν οι νέοι που θέλουν να κυνηγήσουν μία καλύτερη ζωή στη Βρετανία.
Αφού ολοκληρωθεί το στάδιο των αιτήσεων, αυτό που απομένει είναι ένα γράμμα το οποίο ουσιαστικά αποτελεί το εισιτήριο για την πολυπόθητη είσοδο σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον, τέλεια οργανωμένο, με αναγνωρισμένους καθηγητές και ερευνητές και ακαδημαϊκό προσωπικό το οποίο υπόσχεται να κάνει τα πάντα για να διασφαλίσει την επιτυχία σου και να στηρίξει την όποια αποτυχία σου. Mπρός, ολοταχώς λοιπόν για μία καινούρια αρχή, για την οποία αξίζει να αφήσεις πολλά πίσω, γιατί οι θυσίες σου θα ανταμειφθούν και μάλιστα με το παραπάνω. Η μήπως, όχι;
Όπως συμβαίνει και σε άλλες καταστάσεις στη ζωή μας, συχνά η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική από τον τρόπο με τον οποίο φανταζόμαστε ορισμένα πράγματα. Μπορεί λοιπόν οι προσδοκίες για τα πανεπιστήμια της Βρετανίας να είναι υψηλές, μπορεί το κύρος τους να μην θυμίζει σε τίποτα τα δημόσια ελληνικά πανεπιστήμια, ωσόσο ιστορίες νεαρών Ελλήνων, όπως της Δήμητρας αποδεικνύουν πως ό,τι λάμπει δεν είναι πάντα χρυσός.
«Με λένε, Δήμητρα Αργυρίου. Είμαι 32 ετών και είμαι άνεργη φυσικός. Μετά την απόκτηση του μεταπτυχιακού μου διπλώματος στην υπολογιστική φυσική από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αποφάσισα με την κατάλληλη παρακίνηση από Έλληνες καθηγητές να στραφώ στη Βρετανία για τη συνέχιση της ακαδημαϊκής μου πορείας. Σε σύντομο χρονικό διάστημα μου χορηγήθηκε υποτροφία και έγινα αποδεκτή ως διδακτορική φοιτήτρια, σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα, το πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Στην αρχή όλα κυλούσαν ομαλά. Ήμουν ενθουσιασμένη τόσο με τις εγκαταστάσεις, όσο και με το εξειδικευμένο ακαδημαϊκό προσωπικό, που φαινόταν πάντα πρόθυμο να βοηθήσει τους υποψήφιους διδάκτορες να ενταχθούν στην ερευνητική ομάδα. Μετά από τέσσερις μήνες όμως άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα μάυρα σύννεφα. Λόγω ιδεολογικών διαφωνιών που παρουσιάστηκαν ανάμεσα σε εμένα και τους καθηγητές μου, οι τελευταίοι αποφάσισαν να υποβιβάσουν το διδακτορικό μου σε απλό μεταπτυχιακό, με το πρόσχημα ότι δεν ήμουν αρκετά καλή ερευνήτρια.
Τα διαφορετικά μου πιστεύω, μάλιστα, υπήρξαν η αιτία, να δέχομαι σχεδόν καθημερινό bullying από τον επιβλέποντα καθηγητή μου, ο οποίος ήθελε να με διώξει από το πανεπιστήμιο γιατί ήθελε να μου επιβάλλει αυτά που πίστευε, σε ένα περιβάλλον που κατά τα άλλα προάγει την κριτική σκέψη και το ελεύθερο πνεύμα.
Βρέθηκα λοιπόν αντιμέτωπη με απρόσμενες καταστάσεις. Με ανάγκασαν να κάνω πράγματα που δεν ήθελα και ξαφνικά κλήθηκα να κάνω δεύτερο μεταπτυχιακό, στα 32 μου και χωρίς να το θέλω. Όλα αυτά με ανάγκασαν να διακόψω προσωρινά τις σπουδες μου λόγω κατάθλιψης και να γυρίσω στην Ελλάδα.
Όταν επέστρεψα στο Eδιμβούργο για να συνεχίσω τις μεταπτυχιακές σπουδές τα προβλήματα όχι μόνο δεν καλυτέρευσαν αλλά αντιθέτως επιδεινώθηκαν. Σαν να μην έφτανε το bullying που είχα υποστεί ήδη από τους καθηγητές λόγω των διαφορετικών μου πεποιθήσεων, στη λίστα των προβλημάτων προστέθηκε και η σεξουαλική παρενόχληση που δεχόμουν επανειλημμένα απο τεχνικό του πανεπιστημίου. Με τον συγκεκριμένο άνδρα έπρεπε να συνεργάζομαι τακτικά, καθώς ήταν ο υπεύθυνος που επέβλεπε τις κατασκευές μου στα εργαστήρια. Από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας όμως η συμπεριφορά του απεναντί μου ήταν άκρως διαχυτική. Σε μία εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα σε φοιτητές και καθηγητές άρχισε να σχολιάζει το χρώμα του εσωρούχου μου. Κάθε φορά του έδειχνα την ενόχλησή μου αλλά εκείνος συνέχισε ακάθεκτος. Τις ημέρες που πήγαινα κάπως πιο περιποιημένη στο εργαστήριο μου έλεγε ότι το έκανα εσκεμμένα για να βρω κάποιον και να κάνω σεξ μαζί του. Μου έλεγε ότι χρειάζομαι έναν Σκωτσέζο άνδρα για να μου δείξει τι σημαίνει να είσαι γυναίκα.
Μια μέρα αποφάσισα να μιλήσω στον καθηγητή που ήταν συγχρόνως ο επιβλέποντας καθηγητής μου. Εκείνος αντί να λάβει τα απαιραίτητα μέτρα για να με προστατέψει από όλο αυτό που βίωνα, με συμβούλεψε να είμαι ήρεμη στις αντιδράσεις μου, γιατί το πανεπιστήμιο έχει ανάγκη τους τους τεχνικούς.
Τότε προσπάθησα να ακολουθήσω τη συμβουλή του. Όμως, απο τη στιγμή που έδειχνα να το ανέχομαι όλο αυτό ο άνδρας που με παρενοχλούσε σεξουαλικά θεωρούσε ότι τον γούσταρα και ότι απλά το έπαιζα δύσκολη. Μάλιστα προκειμένου να πηγαίνω ξανά και ξανά να του μιλάω έβαζε τη λάθος κόλλα στην κατασκευή μου με αποτέλεσμα να πηγαίνω καθημερινά και να του λέω να το διορθώσει. Αυτό γινόταν μπροστά σε όλους τους τεχνικούς και αυτός περηφανευόταν ότι ‘έρχεται για εμένα η Δήμητρα’.
Ένα βράδυ το θέμα ξέφυγε από κάθε όριο. Άρχισε να μου στέλνει στο facebook , μιλώντας μου με πολύ χυδαίο τρόπο. Τον ρώτησα αν ήταν μεθυσμένος και του είπα ότι δεν έχεις δικαίωμα να μου το κάνεις αυτό. Τον ρώτησα αν το έχει ξανακάνει αυτό σε άλλη κοπέλα και ποια θα ήταν η αντίδρασή του αν οι ανώτεροί του μάθαιναν για τη συμπεριφορά του. Τότε κατάλαβε ότι θα τον ξεντρόπιαζα και άρχισε να μου ζητάει συγγνώμη.
Μία συγγνώμη όμως δεν ήταν αρκετή για να λύσει τη σύγχυση που μου είχε προκαλέσει αυτό το άτομο. Έτσι αποφάσισα να απευθυνθώ στο αφεντικό του και εκεινός μου είπε ότι εσύ φταις που τον δέχθηκες στο facebook. Προφανώς, όμως το ότι έχεις κάποιον στο facebook ή το οτι έχεις τον αριθμό κάποιου δεν του δίνει το δικαίωμα να σου συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Στη συνέχεια απευθήνθηκα ξανά στον καθηγητή μου αναζητώντας βοήθεια και εκείνος ούτε που νοιάστηκε να δει τα χυδαία μηνύματα που μου είχε στείλει ο τεχνικός του πανεπιστημίου.
Αρχισα να σκέφτομαι να κάνω την επίσημη αναφορά. Σε κάποια φάση το ερευνητικό μου πρότζεκτ είχε πολύ καλά αποτελέσματα και συζήτησα με τον καθηγητή για τη δημοσιεύσή τους και εκείνος μου το αρνήθηκε. Στην πορεία και ενώ μου είχαν τελείωσει τα υλικά για τις κατασκευές μου στο εργαστήριο, οι καθηγητές δεν μου παρήγγειλαν νέα. Και αυτό γιατί είχαν πει ότι δεν είμαι ικανή για το διδακτορικό όποτε αν τελείωνα τα πειράματα νωρίτερα από το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα δεν θα μπορούσαν να το δικαιολογήσουν όλο αυτό. Τότε κατάλαβα ότι δεν τραβάει και ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι μια αρρωστημένη κατάσταση. Το επόμενο βήμα ήταν να πάω στη σύμβουλο της σχολής, η οποία έμεινε έκπληκτη με όσα μου είχαν συμβεί.
Όταν τελικά έκανα την επίσημη αναφορά για όλα όσα αντιμετώπισα κατά τη διάρκεια της φοίτησης μου, στο κατά τα άλλα κορυφαίο πανεπιστήμιο, η στάση του ερευνητή που είχε αναλάβει την υπόθεσή μου για ακόμη μία φορά ήταν ότι δεν καταλαβαίνω την γλώσσα και παρεξηγώ καταστάσεις. Μάλιστα μου είπε ότι οι ακαδημαικοί έχουν το δικαίωμα να εκφράσουν τα πιστεύω τους. Επί της ουσίας δικαιολογούσε τους πάντες, παρουσιάζοντας εμένα σαν ένα τέρας με ψυχολογικά προβλήματα που δημιουργεί συνεχώς θέματα. Ισχυρίστηκαν επίσης ότι αν ήμουν 17 χρονών θα είχαν εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση. Είπαν επίσης ότι ο τύπος αυτός έχει κατάθλιψη και μεθάει πολύ εύκολα και ότι λόγω της ψυχολογικής του κατάστασης νόμιζε ότι ήμουν σε σχέση μαζί του. Εν ολίγοις είχα να κάνω με μία άκρως σεξιστική αντιμετώπιση, βάσει της οποίας για όλα φταίει η γυναίκα.
Έπεσα πάλι σε βαριά κατάθλιψη, έχασα δέκα κιλά σε δέκα ημέρες γιατί πίστευα οτι το πανεπιστήμιο θα με στήριζε σε όλο αυτό. Ένιωσα θύμα, ένιωσα απροστάτευτη, ένιωσα ότι στην Αγγλία οι γυναίκες αλλά και οι φοιτητές είναι αντικείμενα. Σιχάθηκα το πανεπιστήμιο, ειδικά ένα πανεπιστήμιο που κρύβει τόση βρωμιά πίσω από τον τίτλο του, πίσω από τη φήμη που έχει λόγω της προιστορίας του και όχι επειδή το αξίζει σαν πανεπιστήμιο. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν τέτοια σαπίλα, υποστηρίζουν τόσο πολύ το ανδρικό στοιχείο και μετά αναρωτιούνται γιατί στο engineering έχει μόνο 10% ποσοστό σε γυναίκες. Απάνθρωπη συμπεριφορά. Με έκαναν να φοβάμαι τους άνδρες. Με έκαναν να φοβάμαι να ανταλλάξω ένα χαμόγελο γιατί μπορεί να το θεωρήσει ο άλλος οτι τον γουστάρεις.
Μετά από όλα αυτά και παρά το γεγονός ότι ένιωθα φοβισμένη και προδωμένη έστειλα έναν γράμμα στον πρύτανη. Μέχρι στιγμής δεν έχει επιληφθεί κανένα μέτρο. Αυτοί που έκαναν ο,τι έκαναν μένουν ατιμώρητοι που σημαίνει ότι θα το κάνουν και θα το ξανακάνουν γιατί δεν τιμωρούνται. Αλλά εγώ νιώθω υπερήφανη γιατί τόλμησα να μιλήσω μέσα σε ένα σύστημα που σε μαθαίνει να υπακούς και να εθελοτυφλείς γιατί διαφορετικά θεωρείσαι επικίνδυνος και σε απομονώνουν.
Αυτή είναι η δική μου ιστορία λοιπόν. Βρέθηκα με υποτροφία σε ένα από τα κορυφαία βρετανικά πανεπιστήμια το οποίο με άφησε με ένα εφ’ όρου ζωής χρέος. Τραγική ειρωνεία; Nαι, αλλά εγώ βρήκα το θάρρος να μιλήσω. Και θα συμβούλευα κάθε φοιτητή και κάθε γυναίκα να κάνει το ίδιο. Άλλωστε ο δικός μας ο φόβος είναι η η δύναμή τους».