Πάνω που είχαμε πει «Δόξα τω Θεώ», επειδή δεν υπήρχε κατάληψη σε πανεπιστημιακό χώρο, μετά τα επεισόδια στη Νομική του ΕΚΠΑ και στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου λέμε πλέον «Βοήθα Παναγιά». Η πείρα έχει αποδείξει ότι, όταν ξεκινούν φοιτητικά επεισόδια –ιδίως στο ΕΚΠΑ, το ΕΜΠ και το ΑΠΘ– αυτά τείνουν να επεκτείνονται και σε άλλους πανεπιστημιακούς χώρους, λόγω του ενιαίου πεδίου και του μιμητισμού, ιδίως την περίοδο των φοιτητικών εκλογών.  Κάθε άνοιξη, τα πολιτικά κόμματα προσπαθούν, μέσω των φοιτητικών εκλογών, να ενισχύσουν τη θέση τους τόσο στον αριθμό των ψήφων όσο και στις θέσεις ηγεσίας των φοιτητικών οργανώσεων, καθώς και να στρατολογήσουν μέλη για τις νεολαίες τους. Ωστόσο, η κομματική επιρροή στις φοιτητικές οργανώσεις έχει εξασθενίσει, εξαιτίας του γενικότερου φαινομένου της αποχής των πολιτών από την πολιτική ζωή. Παράλληλα, κάποιοι με ακραίες θέσεις και πράξεις επιχειρούν να ξεχωρίσουν στον φοιτητικό χώρο, ο οποίος παραδοσιακά λειτουργεί ως τροφοδότης του κομματικού σωλήνα.     

Κατά την προεκλογική διαδικασία στην Πολυτεχνειούπολη Ζωγράφου, κάποια μέλη νεολαίας κόμματος επιχείρησαν να κολλήσουν προεκλογικές αφίσες στο κυλικείο του ΕΜΠ, όταν φοιτητής χειροδίκησε εναντίον της μισθώτριας του κυλικείου, η οποία διαμαρτυρόταν. Ο φοιτητής συνελήφθη για ποινικά αδικήματα. Πρόκειται για περιστατικό βίας στο πλαίσιο του φοιτητικού προεκλογικού αγώνα, που οφείλει να καταδικαστεί.

Αντίθετα, διαφορετικής τάξης ήταν η καταδρομική εισβολή οκτώ μαυροντυμένων κουκουλοφόρων σε αίθουσα της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, στο κέντρο της Αθήνας, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης του Τμήματος Τουρκικών και Ασιατικών Σπουδών. Ο σοβαρός τραυματισμός μεταπτυχιακού φοιτητή, ο οποίος επιχείρησε να εμποδίσει την εισβολή και δέχθηκε χτύπημα με πυροσβεστήρα, ανέδειξε τη βαρύτητα του συμβάντος. Η επιδρομή είχε ως στόχο τη βίαιη ματαίωση της εκδήλωσης, στην οποία συμμετείχαν διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί, ειδικοί στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, γνωστοί στο ευρύ κοινό για την παρουσία τους στα ΜΜΕ και τη στήριξή τους σε εθνικά ιδεώδη.

Η ταυτότητα των δραστών παραμένει άγνωστη – δεν φαίνεται να ήταν φοιτητές, καθώς ο τρόπος δράσης τους ήταν διαφορετικός. Οι κάμερες ασφαλείας δεν λειτούργησαν, ενώ η αστυνομία έφτασε στο σημείο δέκα λεπτά μετά το περιστατικό. Καμία οργάνωση δεν ανέλαβε την ευθύνη, γεγονός που έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη παραφιλολογίας. Εικάζεται πως η απόπειρα ματαίωσης της εκδήλωσης ενδεχομένως σχετίζεται με τη δημόσια προβολή εθνικών θεμάτων, που ενόχλησε ορισμένους κύκλους.

Οι φοιτητικοί συνδικαλιστικοί αγώνες, με πολιτικά συνθήματα και καταλήψεις πανεπιστημιακών χώρων, ξεκινούν από την εποχή της Χούντας, με χαρακτηριστικές τις καταλήψεις της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και του Πολυτεχνείου. Στο εξωτερικό είχε προηγηθεί ο γαλλικός Μάης. Οι αγώνες αυτοί συνεχίστηκαν, με φθίνουσα ένταση και λιγότερη χρήση βίας, μέχρι περίπου την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου.

Μετά τη Μεταπολίτευση, αναδείχθηκε η ισχύς των φοιτητικών παρατάξεων, οι οποίες, επικαλούμενες αντιστασιακές δάφνες, επέβαλαν σε ορισμένα ΑΕΙ ένα είδος συνδιοίκησης σε κρίσιμα ζητήματα – όπως η συμμετοχή φοιτητών στην εκλογή καθηγητών και οργάνων διοίκησης – γεγονός που ταλαιπώρησε την πανεπιστημιακή κοινότητα επί σειρά ετών.

Το περίφημο πανεπιστημιακό άσυλο, έως την κατάργησή του το 2019, δεν επέτρεπε την είσοδο της Αστυνομίας σε πανεπιστημιακούς χώρους, με αποτέλεσμα τη συστηματική άσκηση βίας σε όσους αντιτάσσονταν στη φοιτητική και αντιεξουσιαστική κυριαρχία. Συχνά, στοχοποιούνταν πρυτάνεις – ακόμα και με αποκλεισμό στα γραφεία τους – αλλά και αστυνομικά όργανα, όπως κατέγραφαν τα ΜΜΕ, χωρίς να υπάρξει καμία πειθαρχική ή δικαστική κύρωση.

Σταδιακά, η δύναμη του φοιτητικού κινήματος εκφυλίστηκε. Σήμερα απομένουν μόνο κάποιες εστίες αντίστασης από ακραία στοιχεία, τα οποία, σε συνεργασία με αναρχικούς και «μπαχαλάκηδες», επιχειρούν να προκαλέσουν επεισόδια που, ωστόσο, ελέγχονται από την Αστυνομία.

Η εγκληματική επιδρομή των κουκουλοφόρων προκάλεσε αγανάκτηση στην κοινή γνώμη, καθώς ξύπνησε μνήμες από άλλες εποχές, και καταδικάστηκε από σχεδόν όλες τις πολιτικές παρατάξεις. Οι πανεπιστημιακοί εξέφρασαν παράπονα ότι η Αστυνομία δεν τους προστατεύει επαρκώς και φθάνει με καθυστέρηση στα περιστατικά βίας.

Η κυβέρνηση εξήγγειλε τη θεσμοθέτηση μέτρων ασφαλείας για την προστασία του πανεπιστημιακού ασύλου, καθώς και την επιβολή αυστηρών πειθαρχικών ποινών – έως και την αποβολή φοιτητών – ώστε να μην επαναληφθούν τέτοια έκτροπα. Φυσικά, λόγω του αυτοδιοίκητου των ΑΕΙ, απαιτείται η γνώμη, η πρωτοβουλία και η συνεργασία των πρυτανικών αρχών.

Η Πανεπιστημιακή Αστυνομία (ΠΑ) ιδρύθηκε με τον ν. 4777/2021, με σκοπό την προστασία της δημόσιας ασφάλειας στους πανεπιστημιακούς χώρους. Ωστόσο, δεν στελεχώθηκε επαρκώς, και οι περισσότεροι αστυνομικοί που είχαν τοποθετηθεί σε αυτήν μετακινήθηκαν σε άλλες υπηρεσίες. Το αποτέλεσμα ήταν η ΠΑ να υπολειτουργεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θεωρείται ανύπαρκτη (Ρακιντζής, 2.5.2023: «Χάσαμε την ΠΑ – ΣΤΟΠ»). Την αποτυχία λήψης αποτελεσματικών μέτρων ασφαλείας στα ΑΕΙ παραδέχθηκε και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος.

Η εξασφάλιση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας στους πανεπιστημιακούς χώρους αποτελεί υποχρέωση της Πολιτείας – όχι των φοιτητών ούτε των μελών ΔΕΠ. Η προστασία αυτή προϋποθέτει πλήρη και ολοκληρωμένη εφαρμογή της έννομης τάξης, η οποία ξεκινά με την απαγόρευση εισόδου στους χώρους των ΑΕΙ για όσους δεν έχουν σχετικό δικαίωμα, την άμεση σύλληψη δραστών αξιόποινων πράξεων και την παραπομπή τους στη Δικαιοσύνη, η οποία οφείλει να λειτουργεί άμεσα και αποτελεσματικά.

Η ΠΑ μπορεί να επιτελέσει ικανοποιητικά αυτό το έργο, υπό την προϋπόθεση της πλήρους στελέχωσής της με τους 1.500 αστυνομικούς που προβλέπει ο ιδρυτικός νόμος, με πλήρη απασχόληση και χωρίς αποσπάσεις σε άλλες υπηρεσίες. Απαραίτητη είναι, επίσης, η χορήγηση πρόσθετων εξουσιών και μέσων, όπως η πλήρης κάλυψη των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων με κάμερες ασφαλείας.

Λέανδρος Τ. Ρακιντζής Αρεοπαγίτης ε.τ.