Υπάρχει μια φράση που έχει γίνει ανεπίσημο σλόγκαν και χρεώνεται στη κυβέρνηση: «Δεν προλάβαμε». Δεν προλάβαμε να δούμε, να ακούσουμε, να παρέμβουμε, να προστατεύσουμε. Και όταν τελικά “προλαβαίνουμε”, συχνά είναι για να μπαλώσουμε πρόχειρα, να μεταθέσουμε ευθύνες ή να κλείσουμε τον θόρυβο κάτω από το χαλί.
Το πιο ωμό παράδειγμα ήταν τα Τέμπη. Πενήντα επτά άνθρωποι χάθηκαν, σε μια τραγωδία που συμπύκνωσε την κουλτούρα του «πάμε κι όπου βγει». Προειδοποιήσεις υπήρχαν, ανησυχίες υπήρχαν, σημάδια υπήρχαν. Αλλά η πρόληψη είναι βαρετή δουλειά. Δεν κόβει κορδέλες, δεν δίνει πόντους, δεν χωράει σε δελτίο των οκτώ. Και έτσι, “δεν προλάβαμε”.
Το ίδιο μοτίβο ξεπροβάλλει και στο ΟΠΕΚΕΠΕ, όπου κατά καιρούς καταγγέλλονται στρεβλώσεις, πελατειακές πρακτικές και ένα «ξέφρενο πάρτι» με φόντο επιδοτήσεις. Αντί για καθαρούς κανόνες, διαφάνεια και έγκαιρους ελέγχους, βλέπουμε καθυστερημένες κινήσεις, αμήχανες εξηγήσεις και μια μόνιμη προσπάθεια να παρουσιαστεί το πρόβλημα ως “μεμονωμένο”.
Και μετά οι αγρότες. Χρόνια συσσωρευμένα κόστη, επιδοματική πολιτική σε στρέμματα και καμιά κυβέρνηση δεν το γύρισε στην παραγωγή, αδιέξοδα, οργή. Αντί για εκπαίδευση σε σύγχρονες αγροτικές μεθόδους, έγκαιρο διάλογο, ένα σοβαρό τραπέζι πριν η κατάσταση εκραγεί, η κυβέρνηση θυμάται τη συνεννόηση όταν οι δρόμοι κλείνουν και η κοινωνία πληρώνει το μάρμαρο. Η πρόληψη ξανά απούσα. Ή διαχείριση κρίσης ξανά αυτοσχεδιαστική. Και με εργαλείο τον κοινωνικό αυτοματισμό.
Στα σχολεία, υποσχέσεις για την ενδοσχολική βία και το bullying πολλές. Όμως τα περιστατικά πολλαπλασιάζονται, γιατί οι εξαγγελίες χωρίς προσωπικό, δομές, ψυχολόγους, στήριξη οικογενειών και σταθερή πολιτική είναι απλώς λόγια. Και τα λόγια δεν προστατεύουν παιδιά.
Στη στέγη, η κατάσταση είναι πια κοινωνική ασφυξία. Τα ενοίκια εκτοξεύθηκαν, οι νέοι άνθρωποι στριμώχνονται, οι οικογένειες εξαντλούνται. Και ναι, το Airbnb συνέβαλε, αλλά δεν είναι άλλοθι. Η πολιτεία όφειλε να προβλέψει, να ρυθμίσει, να δημιουργήσει απόθεμα κοινωνικής κατοικίας, να προστατεύσει τους ευάλωτους. Αντί γι’ αυτό, “δεν προλάβαμε”. Μέχρι να γίνει κρίση.
Το πρόβλημα δεν είναι η ατυχία. Είναι η νοοτροπία. Πρώτα αφήνουμε τη φωτιά να φουντώσει, μετά τρέχουμε με έναν κουβά επικοινωνίας, δηλώνουμε υποκριτικά ότι “αναλαμβάνουμε ευθύνες” και στο τέλος… ή τα κάνουμε χειρότερα ή τα κουκουλώνουμε. Μια χώρα, όμως, δεν κυβερνιέται με το «δεν προλάβαμε». Κυβερνιέται με πρόληψη, λογοδοσία και θάρρος να σπάσεις τα συμφέροντα που σε κρατούν αργό και συνένοχο.
