Ο πρώτος καύσωνας του καλοκαιριού σκαρφαλώνει τη θερμοκρασία στους 42°C, στη Νότια Ευρώπη, καθώς η πιο γρήγορα θερμαινόμενη ήπειρος του πλανήτη υποφέρει από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Το κύμα καύσωνα που σαρώνει τη Μεσόγειο σπάει ρεκόρ, έπειτα από τον θερμότερο Μάρτιο στην ιστορία της Ευρώπης, σύμφωνα με την υπηρεσία Copernicus.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν: με την υπερθέρμανση του πλανήτη, τα ακραία καιρικά φαινόμενα –κυκλώνες, ξηρασίες, πλημμύρες και καύσωνες– εντείνονται και πολλαπλασιάζονται.
Το 2024 αναδείχθηκε το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ, με οικονομικό κόστος άνω των 300 δισ. δολαρίων. Έρευνα του The Lancet Public Health προβλέπει ότι οι θάνατοι από ζέστη στην Ευρώπη θα μπορούσαν να τριπλασιαστούν έως το 2100, με Ιταλία, Ισπανία και Ελλάδα να πλήττονται περισσότερο.
Δυστυχώς, το πύρινο καλοκαίρι στην Ελλάδα είναι εδώ και είναι μόλις αρχές Ιουλίου. Η θερμοκρασία αγγίζει τους 40°C στην Αττική, ενώ πυρκαγιές ξεσπούν στα Σπάτα-Πικέρμι, προκαλώντας εκκενώσεις και διακοπές κυκλοφορίας. Στην Κρήτη, άνεμοι 9 μποφόρ ενίσχυσαν τη φωτιά κοντά στην Ιεράπετρα, οδηγώντας σε εκκένωση 1.500 ατόμων, με τουρίστες να φεύγουν μαζικά. Στη Χαλκιδική, αντίστοιχα άλλη μια μεγάλη φωτιά όπως και στη Χίο λίγες μέρες νωρίτερα.
Τα τελευταία πέντε χρόνια καταγράφουμε τη χειρότερη περίοδο πυρκαγιών στην ιστορία μας:
2021: Καταστροφές σε Εύβοια, Αττική, Πελοπόννησο – πάνω από 125.000 στρέμματα.
2023: Η χειρότερη χρονιά – 1.800 τ.χλμ. καμένα, 28 νεκροί, Αλεξανδρούπολη: η μεγαλύτερη πυρκαγιά στην ιστορία της Ε.Ε.
2024: Ρόδος και Αττική – καμένες εκτάσεις σχεδόν τριπλάσιες του μέσου όρου της δεκαετίας.
Advertisement2025: Ήδη μεγάλες πυρκαγιές σε Πικέρμι, Κρήτη, Χαλκιδική, Χίο, με χιλιάδες εκκενώσεις.
Η υπόλοιπη Ευρώπη, και κυρίως οι χώρες της Μεσογείου “καίγονται” κάθε χρόνο. Από το 2020, οι πυρκαγιές αυξήθηκαν κατά 60% σε αριθμό και ένταση.
Παρά τα στοιχεία, τους θανάτους, τις εκτοπίσεις κάτοικων, την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή συνεχίζουμε να στεκόμαστε αμήχανοι θεατές μπροστά στην κρίση.
Οι πυρκαγιές δεν είναι τυχαίες. Είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα ενός πλανήτη που υπερθερμαίνεται και χάνει τις φυσικές του άμυνες. Οι καύσωνες δεν είναι «έκτακτα» φαινόμενα – είναι η νέα πραγματικότητα. Κι όμως, εξακολουθούμε να πορευόμαστε χωρίς στρατηγική, χωρίς πρόληψη, χωρίς σχέδιο.
Δεν έχουμε ακόμη διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Δεν προστατεύουμε επαρκώς τα δάση, δεν ενισχύουμε ουσιαστικά την πολιτική προστασία, ούτε σχεδιάζουμε την περιβαλλοντική ανθεκτικότητα των πόλεων και της υπαίθρου.
Η διαχείριση των πυρκαγιών δεν ξεκινά με καταστολή αλλά ξεκινά με πρόληψη: καθαρισμός των δασών, αντιπυρικές ζώνες, αναδάσωση με ανθεκτικά είδη, ανάλυση επικινδυνότητας με τεχνητή νοημοσύνη και δορυφορικά δεδομένα. Χρειαζόμαστε εκπαίδευση, τοπικά σχέδια εκκένωσης, ενίσχυση των δήμων και της Δασικής Υπηρεσίας με μόνιμο προσωπικό και πόρους.
Κατά την κρίσιμη ώρα της φωτιάς απαιτείται άμεση απόκριση με επαρκή εναέρια και επίγεια μέσα, χωρίς καθυστερήσεις. Συντονισμός χωρίς γραφειοκρατικά εμπόδια, χρήση drones, θερμικών καμερών και ασκήσεις ετοιμότητας σε κάθε περιφέρεια/δήμο. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο μηχανισμός RescEU και οι διακρατικές συνεργασίες είναι απαραίτητα εργαλεία – αλλά προϋποθέτουν και τη δική μας ετοιμότητα.
Χωρίς σαφή νομοθεσία και πολιτική βούληση, τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Χρειαζόμαστε μηδενική ανοχή στην αυθαίρετη δόμηση και άμεση “αξιοποίηση” και όχι οικοπεδοποίηση των καμένων περιοχών. Επιβράβευση των πολιτών που συμβάλλουν στην πρόληψη. Και κυρίως: δημόσια λογοδοσία.
Η διαχείριση των πυρκαγιών δεν ξεκινά όταν δούμε καπνό. Ξεκινά με πρόληψη και σχέδιο που απαιτεί χρηματοδότηση και ετοιμότητα από όλους.
