Πλησιάζουν οι πανελλήνιες και αρχίζει η αγωνία για αμέτρητες οικογένειες σε όλη τη χώρα. Αν υπάρχει ακόμη η εξιδανίκευση των σπουδών, είναι όμως σε όσους δεν σπούδασαν σε ελληνικό πανεπιστήμιο.

Όταν σπούδαζα την περίοδο της ανόδου του χρηματιστηρίου και των Ολυμπιακών αγώνων, συνέβαιναν στα ελληνικά πανεπιστήμια πράγματα που ήταν εντελώς παράλογα και παράτυπα, αλλά στα μάτια όλων φάνταζαν φυσιολογικά.

Για παράδειγμα, ακούγαμε να λένε πως ένας καθηγητής μας είχε καταδικαστεί γιατί είχε καταχραστεί κονδύλια του πανεπιστημίου για να φτιάξει τζακούζι. Τότε πολλοί άνθρωποι ονειρεύονταν ένα τζακούζι και αυτό που είχε μεγαλύτερη σημασία ήταν το ίδιο το τζακούζι και όχι ο τρόπος απόκτησής του. Νομίζω πως αρκετοί εκείνη την εποχή θα κατηγορούσαν αυτόν τον καθηγητή περισσότερο για το ότι αποκαλύφθηκε η πράξη του παρά για έλλειψη εντιμότητας.

Όπως μια αξία της εποχής ήταν και η Μύκονος. Τα φοιτητικά κόμματα ήταν πάντα στα τραπεζάκια τους μέσα στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Μας πουλούσαν εκδρομές στη Μύκονο στην καλύτερη δυνατή τιμή, ένα συγκλονιστικό προσκύνημα με αλκοόλ και ξενύχτι που έπρεπε κάθε φοιτητής να κάνει στο νησί των ανέμων. Οι φοιτητικές παρατάξεις των κομμάτων της εξουσίας θεωρείτο επίσης ένας τρόπος ακαδημαϊκής και επαγγελματικής ανέλιξης κι αυτό όλοι το αποδέχονταν βουβά.. Όμως, το πανεπιστήμιο όφειλε να είναι ένας χώρος που προσφέρει γνώση και όχι ρόλους και εξουσίες σε όσους ξέρουν καλύτερα να κάνουν διασυνδέσεις.

Και η σχέση με τους καθηγητές; Θυμάμαι κάποιον να μου αφηγείται πώς ήταν η πρώτη του μέρα στο Πανεπιστήμιο. Ένας καθηγητής μπήκε στην αίθουσα και είπε στυγνά στους πρωτοετείς φοιτητές:

«Πόσοι είστε σήμερα εδώ; Εκατόν πενήντα; Ούτε δύο δεν θα βρείτε δουλειά με αυτό το πτυχίο, να το ξέρετε».

Σήμερα δεν ξέρω αν ο μέσος φοιτητής θα έχει την ευκαιρία τόσο εύκολα να χορέψει στα κλαμπ της Μυκόνου και να δει να ξερνοβολούν μεθυσμένοι στα γραφικά της σοκάκια. Οι Έλληνες δεν φτιάχνουν τζακούζι στα εξοχικά τους, αλλά τρέμουν την αύξηση του ενοικίου. Τα κόμματα εξουσίας οι περισσότεροι ή τα αποστρέφονται ή τους είναι εντελώς αδιάφορα, δεν ξέρω αν τόσο εύκολα στρατολογούνται τα νεαρά τους μέλη. Και κάποιοι φοιτητές όχι μόνο δεν εντάσσονται στο σύστημα αλλά το απορρίπτουν βίαια. Μέσα στα πανεπιστήμια λαμβάνουν χώρα συγκρούσεις φοιτητών με την αστυνομία, πετάγονται μάρμαρα, σπάζουν κεφάλια, διακινούνται ναρκωτικά. Τα πανεπιστήμια έχουν γίνει επικίνδυνα μέρη.

Με τα παραπάνω δεν θέλω να ακυρώσω συνολικά όλα τα πανεπιστήμια, όλους τους καθηγητές ή όλους τους φοιτητές. Υπάρχουν και οι καλές πλευρές των σπουδών. Διαβάσαμε για το πανεπιστήμιο και άνοιξε το μυαλό μας. Υπήρξαν και  υπάρχουν πανεπιστημιακοί που είναι αφοσιωμένοι όχι στον εαυτό τους, αλλά στο αντικείμενο που υπηρετούν, ενδιαφέρονται για την κοινωνία και δεν κάνουν κατάχρηση της εξουσίας τους. Όπως επίσης, υπήρξαν και φοιτητές το 2000 που δεν πήγαν στη Μύκονο γιατί εργάζονταν. Αμέτρητοι φοιτητές σήμερα δεν είναι βίαιοι. Και σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που εξελίσσονται μέσω των σπουδών και κάνουν σπουδαία πράγματα.

Αυτό όμως που θέλω να πω με αυτό το κείμενο είναι ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο δείχνει να είναι απροστάτευτο έρμαιο της κάθε εποχής. Στάθηκε απόλυτα ευάλωτο στη διαφθορά του χθες και στη βία του σήμερα. Είναι σαν να μην υπάρχουν δικλείδες για να διασφαλίσουν την υγιή λειτουργία του αλλά αντίθετα παραδέρνει μέσα στην κοινωνική παθογένεια και γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης τόσο της εξουσίας όσο και όσων της αντιτίθενται. 

Το Πανεπιστήμιο εδώ και δεκαετίες κινδυνεύει να μην εμπνέει, να μην προσφέρει όραμα, αλλά να αποτελεί μια ανούσια υποχρεωτικότητα, που υπηρετεί διαφόρων ειδών συστήματα και όχι ανθρωπιστικούς σκοπούς. Η γνώση είναι συχνά αποκομμένη από την κοινωνία κι αυτό είναι που το κάνει να φαντάζει σε πολλούς αδιάφορο. Οι σπουδές αποτελούν τις περισσότερες φορές έναν ματαιόδοξο εγωκεντρικό σκοπό ή καταλήγουν να είναι τα χρήματα των φροντιστηρίων που ξοδεύτηκαν άσκοπα.

Είναι άραγε το όνειρο του κάθε γονιού μια θλιβερή αυταπάτη όσων ακόμη δεν έχουν συνειδητοποιήσει πού ζουν;

 Ή για να μην ακουστούμε τόσο απαισιόδοξοι, μπορούμε να φανταστούμε για το ελληνικό δημόσιο πανεπιστήμιο κάτι καλύτερο από αυτό που υπήρξε και από αυτό που παρουσιάζεται αυτή τη στιγμή στη χώρα μας;