Η άσκηση λειτουργεί σαν φάρμακο για την καρδιά και όπως κάθε φάρμακο, χρειάζεται τη σωστή «δόση» για να είναι αποτελεσματική. Μια πρόσφατη μελέτη όμως δείχνει ότι αυτή η δόση δεν είναι ίδια για όλους: Οι άνδρες φαίνεται να χρειάζονται περίπου τα διπλάσια λεπτά άσκησης από τις γυναίκες για να πετύχουν την ίδια μείωση στον κίνδυνο καρδιακής νόσου.
Στη συγκεκριμένη έρευνα, περισσότεροι από 85.000 ενήλικες στο Ηνωμένο Βασίλειο, ηλικίας 37–73 ετών, φόρεσαν για επτά ημέρες ένα επιταχυνσιόμετρο στον καρπό, μια συσκευή που καταγράφει την κίνηση και τα επίπεδα δραστηριότητας. Στη συνέχεια, οι ερευνητές παρακολούθησαν την υγεία τους για σχεδόν οκτώ χρόνια.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά:
- Οι γυναίκες που έκαναν περίπου τέσσερις ώρες μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας την εβδομάδα, όπως γρήγορο περπάτημα, τζόγκινγκ, ποδηλασία ή χορό, δραστηριότητες δηλαδή που ανεβάζουν τον καρδιακό ρυθμό και την αναπνοή, είχαν περίπου 30% μικρότερο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου.
- Οι άνδρες για να δουν αντίστοιχη μείωση του κινδύνου χρειάζονταν περίπου εννέα ώρες παρόμοιας δραστηριότητας την εβδομάδα.
Το ίδιο μοτίβο φάνηκε και σε άτομα που είχαν ήδη διαγνωσμένη καρδιοπάθεια. Στις γυναίκες με στεφανιαία νόσο, περίπου 51 λεπτά φυσικής δραστηριότητας την εβδομάδα συνδέονταν με 30% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από οποιαδήποτε αιτία. Στους άνδρες με αντίστοιχη διάγνωση, ο χρόνος αυτός ανέβαινε στα περίπου 85 λεπτά.
Αν και αυτά τα ευρήματα ίσως ξαφνιάζουν τον μέσο αναγνώστη, στην πραγματικότητα επιβεβαιώνουν κάτι που πολλοί επιστήμονες της άσκησης υποπτεύονταν εδώ και χρόνια. Υπάρχει, μάλιστα, μια ξεκάθαρη βιολογική βάση που μπορεί να εξηγήσει, έστω εν μέρει, γιατί άνδρες και γυναίκες αποκομίζουν διαφορετικά οφέλη από την ίδια ποσότητα άσκησης.
Βιολογικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών
Οι γυναίκες έχουν συνήθως υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων σε σχέση με τους άνδρες. Αυτή η ορμόνη επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα ανταποκρίνεται στην άσκηση:
- Τα οιστρογόνα βοηθούν το σώμα να καίει περισσότερο λίπος ως καύσιμο κατά τη διάρκεια παρατεταμένης άσκησης.
- Συμβάλλουν στην καλή υγεία των αιμοφόρων αγγείων, μεταξύ άλλων υποστηρίζοντας τη λειτουργία των μιτοχονδρίων, των «εργοστασίων ενέργειας» των κυττάρων.
Επιπλέον, οι γυναίκες τείνουν να έχουν περισσότερες μυϊκές ίνες βραδείας συστολής. Αυτές οι ίνες είναι πιο ανθεκτικές στην κόπωση και ταιριάζουν καλύτερα σε σταθερές, συνεχόμενες μορφές άσκησης – ακριβώς αυτού του τύπου δραστηριότητας που προτείνουν οι περισσότερες οδηγίες.
Έτσι, η διαφορά στα «λεπτά που χρειάζονται» για αντίστοιχο καρδιαγγειακό όφελος μεταξύ ανδρών και γυναικών δεν είναι τόσο παράδοξη όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά.
Σημαντικό επίσης είναι ότι η μελέτη χρησιμοποίησε αντικειμενική μέτρηση της δραστηριότητας (μέσω συσκευής) και όχι αυτοαναφορά από τους συμμετέχοντες, κάτι που αυξάνει την αξιοπιστία των δεδομένων.
Όλοι ωφελούνται – αλλά όχι το ίδιο με την ίδια ποσότητα
Η έρευνα έδειξε επίσης μια «βαθμιδωτή» σχέση: Οσο περισσότερη συνολική εβδομαδιαία δραστηριότητα, τόσο μικρότερος ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου, τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες. Άρα όλοι κερδίζουν από το να κινούνται περισσότερο, απλώς η ποσότητα που χρειάζεται για να φτάσει κανείς στο ίδιο επίπεδο μείωσης του κινδύνου δεν είναι η ίδια για τα δύο φύλα.
Η μελέτη δεν υποστηρίζει ότι οι γυναίκες πρέπει να ασκούνται λιγότερο ούτε ότι οι άνδρες δεν μπορούν να φτάσουν τα ίδια οφέλη. Δείχνει απλώς ότι, κατά μέσο όρο, οι άνδρες ίσως χρειάζονται περισσότερα λεπτά άσκησης την εβδομάδα για να πετύχουν την ίδια καρδιοπροστατευτική επίδραση.
Υπάρχουν όμως και περιορισμοί. Η φυσική δραστηριότητα μετρήθηκε μόνο για μία εβδομάδα, ενώ οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για περίπου οκτώ χρόνια.
Και επειδή πρόκειται για παρατηρητική μελέτη, δεν μπορούν να αποκλειστούν άλλοι παράγοντες που ίσως επηρέασαν τα αποτελέσματα, για παράδειγμα:
- αν μια γυναίκα ήταν πριν ή μετά την εμμηνόπαυση (οπότε τα επίπεδα οιστρογόνων πέφτουν),
- ή αν λάμβανε ορμονική υποκατάσταση, κάτι που μπορεί να μεταβάλει την ορμονική της εικόνα.
Όλα αυτά πιθανόν επηρεάζουν το πώς ανταποκρίνεται το σώμα της άσκησης.
Τέλος, οι συμμετέχοντες προέρχονταν από τη UK Biobank – μια βάση δεδομένων εθελοντών που γενικά είναι πιο υγιείς και λιγότερο κοινωνικά μειονεκτούντες από τον μέσο πληθυσμό. Αυτό σημαίνει ότι ίσως να μη μπορούν τα αποτελέσματα να γενικευτούν απόλυτα σε όλους.
Παρόλα αυτά, τα ευρήματα εγείρουν ένα σημαντικό ερώτημα για τις τρέχουσες συστάσεις άσκησης.
Οδηγίες άσκησης: είναι ίδιες για όλους;
Οι ισχύουσες οδηγίες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, την American Heart Association και το NHS δεν διαφοροποιούν τις συστάσεις τους ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες. Αυτή η μελέτη όμως υποδεικνύει ότι, στην πράξη, οι ανάγκες είναι διαφορετικές.
ΠΗΓΗ: The Conversation
