Το «κοκτέιλ κορτιζόλης» είναι τους τελευταίους μήνες το hack ευεξίας που τρεντάρει σε TikTok και Instagram. Αυτό το πολύχρωμο, μη αλκοολούχο ρόφημα, ένα μείγμα από νερό καρύδας, χυμό εσπεριδοειδών και θαλασσινό αλάτι, που ονομάζεται επίσης «κοκτέιλ επινεφριδίων», έχει εκατομμύρια προβολές στα social media, με τους influencers να ισχυρίζονται ότι μπορεί να ρυθμίσει την κορτιζόλη -κύρια ορμόνη του στρες-, να ενισχύσει την ενέργεια και να εξισορροπήσει τη λειτουργία των επινεφριδίων.
Σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί (49%) δηλώνουν ότι υποφέρουν από συχνές κρίσεις άγχους, ενώ σύμφωνα με έρευνα της Gallup που διεξήχθη το 2024, ο αριθμός των ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες που αισθάνονται στρεσαρισμένοι καταγράφει τις τελευταίες δύο δεκαετίες αύξηση.
Ένα τονωτικό ρόφημα για την ανακούφιση του άγχους μοιάζει με καταπραϋντικό βάλσαμο, αλλά βεβαίως το ερώτημα είναι κατά πόσο όλα αυτά που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Τι είναι η κορτιζόλη και ποια είναι η σχέση της με το στρες; Ποια θρεπτικά συστατικά υπάρχουν σε αυτά τα ροφήματα και με ποιόν τρόπο υποτίθεται ότι επηρεάζουν την κορτιζόλη; Λειτουργούν; Ποιοί πρέπει να είναι επιφυλακτικοί προτού δοκιμάσουν αυτό το παρασκεύασμα;
Η Δρ. Leana Wen, ιατρός επειγόντων περιστατικών, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο George Washington και πρώην Eπίτροπος Yγείας της Βαλτιμόρης, εξηγεί.
Τι είναι η κορτιζόλη και ποια η σχέση της με το στρες;
«Η κορτιζόλη είναι μια στεροειδής ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια, τους αδένες που βρίσκονται πάνω από κάθε νεφρό. Είναι ζωτικής σημαίας για τη ρύθμιση του μεταβολισμού, του σακχάρου στο αίμα, της αρτηριακής πίεσης, των κύκλων ύπνου-αφύπνισης και των ανοσολογικών αποκρίσεων. Η κορτιζόλη αποκαλείται συχνά και «ορμόνη του στρες» επειδή τα επίπεδά της αυξάνονται όταν το σώμα μας αντιλαμβάνεται μια απειλή ή μια αγχωτική κατάσταση. Αυτή η αντίδραση μας βοηθά να παραμείνουμε σε εγρήγορση και να αντιδράσουμε άμεσα όταν χρειάζεται.
Οι προσωρινές αυξήσεις στην κορτιζόλη αποτελούν μια χρήσιμη εξελικτική προσαρμογή. Όταν όμως τα επίπεδα κορτιζόλης παραμένουν αυξημένα για παρατεταμένες χρονικές περιόδους, κάτι που μπορεί να συμβεί όταν κάποιος βρίσκεται σε χρόνιο στρες, ενδέχεται να προκύψουν προβλήματα. Η σταθερά αυξημένη κορτιζόλη συνδέεται με προβλήματα όπως ο κακός ύπνος, το άγχος, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ακόμη και το εξασθενημένο ανοσοποιητικό.
Ποια είναι τα προβλήματα υγείας που μπορούν να οδηγήσουν σε ασυνήθιστα υψηλά ή χαμηλά επίπεδα κορτιζόλης; Η λήψη υψηλών δόσεων στεροειδών φαρμάκων ή οι όγκοι στα επινεφρίδια μπορούν να προκαλέσουν υπερβολική έκκριση κορτιζόλης. Επίσης, η νόσος του Addison, ή πρωτοπαθής επινεφριδιακή ανεπάρκεια, όπου τα επινεφρίδια σταματούν τη συνήθη λειτουργία τους και αδυνατούν να παράγουν επαρκείς ορμόνες. Αυτή η νόσος και η βλάβη με την υπόφυση στον εγκέφαλο από την οποία μπορεί να προκύψει, ενδέχεται να οδηγήσουν σε χαμηλά επίπεδα κορτιζόλης».
Τι περιέχουν τα «κοκτέιλ κορτιζόλης» και με ποιόν τρόπο υποτίθεται ότι επηρεάζουν την κορτιζόλη;
«Οι συνταγές ποικίλλουν, αλλά συνήθως περιέχουν έναν συνδυασμό νερού καρύδας, χυμού (συνήθως πορτοκαλιού ή κάποιου άλλου εσπεριδοειδούς) και ορισμένων αλάτων (συνήθως θαλασσινού αλατιού ή/και μαγνήσιο). Το ανθρακούχο νερό προστίθεται συχνά κατά βούληση. Σε αντίθεση με ό,τι υποδηλώνει το όνομα, κατά κανόνα δεν περιέχουν καθόλου αλκοόλ.
Κάθε ένα από τα κύρια συστατικά υποτίθεται ότι συμβάλει στην υποστήριξη της λειτουργίας των επινεφριδίων και στη μείωση του στρες. Το νερό καρύδας έχει υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο, το οποίο βοηθά στη διατήρηση της σωστής ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών. Ο χυμός εσπεριδοειδών προσφέρει βιταμίνη C, η οποία παίζει ρόλο στη λειτουργία των επινεφριδίων.
Το αλάτι και το μαγνήσιο υποτίθεται ότι αναπληρώνουν τα μέταλλα που εξαντλούνται από το στρες. Επιπλέον, ορισμένοι ερευνητές θεωρούν ότι το ίδιο το μαγνήσιο μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους και του στρες. Εξαιτίας αυτού, ορισμένες εκδοχές του κοκτέιλ κορτιζόλης περιλαμβάνουν σκόνη μαγνησίου ή/και κρέμα ταρτάρ (κρεμόριο), η οποία έχει υψηλή συγκέντρωση μαγνησίου μαζί με κάλιο και άλλα άλατα».
Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό το ρόφημα μειώνει πραγματικά την κορτιζόλη και το άγχος;
«Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι αυτό το ρόφημα έχει τα αποτελέσματα που ισχυρίζονται. Ενώ είναι αλήθεια ότι θρεπτικά συστατικά όπως το κάλιο, η βιταμίνη C και το μαγνήσιο είναι σημαντικά για την καλή λειτουργία των επινεφριδίων, συνήθως λαμβάνονται σε επαρκείς ποσότητες μέσω μιας ισορροπημένης διατροφής. Οι μπανάνες είναι η κλασική τροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο, αλλά και πολλές άλλες, όπως οι σταφίδες, τα βερίκοκα και ο τόνος. Η βιταμίνη C βρίσκεται στα εσπεριδοειδή, τις φράουλες και τις πιπεριές. Και το μαγνήσιο υπάρχει επίσης σε πολλές τροφές, όπως τα φασόλια, το φυστικοβούτυρο και τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά.
Οι πραγματικές ελλείψεις σε αυτά τα θρεπτικά συστατικά μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας, αλλά τέτοιες ελλείψεις είναι ασυνήθιστες σε κατά τα άλλα υγιή άτομα. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η κατανάλωση επιπλέον ποσοτήτων πέραν αυτών που χρειάζεται ο οργανισμός θα προσφέρει πρόσθετα οφέλη ή ότι θα μειώσει σημαντικά τα επίπεδα κορτιζόλης.
Και ο ισχυρισμός ότι μπορεί να θεραπεύσει αυτό που οι influencers αποκαλούν «κόπωση επινεφριδίων»;
Ο ισχυρισμός που έχουν προωθήσει ορισμένοι influencers στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ότι υπάρχει μια πάθηση που περιγράφεται με τον όρο «κόπωση των επινεφριδίων» κατά την οποία το στρες κατακλύζει τα επινεφρίδια και οι άνθρωποι καταλήγουν να αισθάνονται κουρασμένοι, ανήσυχοι και ανίκανοι να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Ωστόσο, τα συμπτώματα θα μπορούσαν να οφείλονται σε άλλες αιτίες, όπως ο κακός ύπνος, τα προβλήματα ψυχικής υγείας και αδιάγνωστες ασθένειες όπως η αναιμία, ο υποθυρεοειδισμός και ο διαβήτης.
Είναι σημαντικό ότι δεν υπάρχει επίσημη και αποδεκτή από την ιατρική κοινότητα διάγνωση για την κόπωση των επινεφριδίων. Εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες υπάρχουν συγκεκριμένες ασθένειες που προκαλούν επινεφριδιακή ανεπάρκεια, δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι με κάποιο τρόπο τα επινεφρίδια καταπονούνται και χάνουν την ικανότητά τους να λειτουργούν. Τα συμπτώματα που συχνά αποδίδονται στην κόπωση των επινεφριδίων είναι πραγματικά, αλλά εξηγούνται καλύτερα από άλλες, καλά μελετημένες αιτίες. Ο κίνδυνος που βλέπω είναι ότι οι άνθρωποι μπορεί να βασίζονται σε αυτή τη λεγόμενη θεραπεία αντί να αναζητούν ιατρική αξιολόγηση για τα πραγματικά προβλήματα που υπάρχουν πίσω από την κόπωση ή το άγχος τους.
Και όλοι όσοι ισχυρίζονται στα social media ότι είδαν θετικά αποτελέσματα με την κατανάλωση αυτού του ροφήματος;
Μπορεί ορισμένα άτομα να μην λάμβαναν αρκετά υγρά ή ηλεκτρολύτες και η επιπλέον ενυδάτωση από το ρόφημα τα βοήθησε να αισθάνονται πιο δραστήρια ή με πιο καθαρό μυαλό. Υπάρχει επίσης το φαινόμενο placebo που πρέπει να λάβουμε υπόψη: Όταν περιμένουμε ότι μια συγκεκριμένη θεραπεία θα λειτουργήσει, μπορεί πραγματικά να αισθανόμαστε καλύτερα απλά επειδή πιστεύουμε ότι κάνουμε κάτι ωφέλιμο για την υγεία μας.
Η ίδια η διαδικασία της παρασκευής και κατανάλωσης αυτού του ροφήματος θα μπορούσε να ενισχύσει την αίσθηση ελέγχου και φροντίδας, η οποία μπορεί να έχει πραγματικά ψυχολογικά οφέλη ακόμη και αν τα συστατικά του ποτού δεν έχουν άμεση επίδραση στην κορτιζόλη.
Ποιοί πρέπει να είναι επιφυλακτικοί προτού δοκιμάσουν αυτό το «τονωτικό»;
Μεταξύ αυτών που πρέπει να προσέχουν είναι άτομα με χρόνιες παθήσεις όπως η νεφρική ανεπάρκεια, οι καρδιακές παθήσεις και ο διαβήτης. Τα άτομα με χρόνια νεφρική νόσο πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικά με τροφές που περιέχουν υψηλές ποσότητες καλίου. Σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να συνιστάται να περιορίσουν την πρόσληψη υγρών. Η ζάχαρη στους χυμούς φρούτων μπορεί επίσης να είναι πρόβλημα για τα άτομα με διαβήτη.
Όσοι ενδιαφέρονται για αυτό το ρόφημα θα πρέπει να συμβουλευτούν τον γιατρό τους προτού προσθέσουν αυτό ή οποιοδήποτε άλλο προϊόν ευεξίας που προωθείται από influencers στη διατροφή τους. Θα πρέπει να ρωτήσουν εάν κάποιο από τα φάρμακά τους μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα συστατικά του ροφήματος.
Και εάν εμφανίζουν συμπτώματα – όπως κόπωση, άγχος ή προβλήματα ύπνου – που τους ωθούν να δοκιμάσουν αυτό το κοκτέιλ, θα πρέπει να συζητήσουν τις ανησυχίες τους με τον γιατρό τους προκειμένου να διαπιστωθεί εάν χρειάζεται περαιτέρω αξιολόγηση.
Με πληροφορίες από Cnn.com
