Όταν το αγαπημένο μας φόρεμα ή πουκάμισο συρρικνώνεται μετά το πλύσιμο, μοιάζει με καταστροφή. Όπως γνωρίζουμε, μερικά υφάσματα είναι περισσότερο ευαίσθητα από άλλα, συνεπώς και πιο επιρρεπή να «μαζέψουν». Ωστόσο, δεν γνώριζουμε τους λόγους για τους οποίους λέμε, «Όχι! Αυτό δεν μπαίνει στο πλυντήριο».
Κατανοώντας καλύτερα την επιστήμη που βρίσκεται πίσω από τα υφάσματα και τις ίνες, ίσως τελικά, δεν χρειαστεί να αποχωριστούμε κάποιο αγαπημένο μας ρούχο.
Όλα εξαρτώνται από τις ίνες
Οι κοινές υφαντικές ίνες, όπως το βαμβάκι και το λινό, παράγονται από φυτά. Αυτές οι ίνες είναι ακανόνιστες και τσαλακωμένες στη φυσική τους μορφή. Αν τις μεγεθύνουμε, θα παρατηρήσουμε εκατομμύρια μικροσκοπικά μόρια κυτταρίνης μακράς αλυσίδας που υπάρχουν σε σπειροειδή ή περιπλεγμένη μορφή.
Κατά τη διάρκεια της παραγωγής υφασμάτων, αυτές οι ίνες τραβιούνται και τεντώνονται με ειδικά μηχανήματα προκειμένου οι αλυσίδες κυτταρίνης να ισιώσουν και να ευθυγραμμιστούν. Έτσι δημιουργούνται λείες και μακριές κλωστές.
Σε χημικό επίπεδο, υπάρχουν επίσης συνδέσεις μεταξύ των αλυσίδων που ονομάζονται δεσμοί υδρογόνου. Αυτοί ενισχύουν την ίνα και το νήμα και τα καθιστούν πιο συνεκτικά. Τα νήματα υφαίνονται ή πλέκονται σε υφάσματα, τα οποία συγκρατούν την ένταση που κρατά αυτές τις ίνες τη μία δίπλα στην άλλη.
Ωστόσο, αυτές οι ίνες έχουν καλή «μνήμη». Όποτε εκτίθενται σε θερμότητα, υγρασία ή γενικότερα, στις συνθήκες που επικρατούν μέσα σε ένα πλυντήριο κατά τη διάρκεια της πλύσης, τείνουν να χαλαρώνουν και να επιστρέφουν στην αρχική τους τσαλακωμένη μορφή.
Με ποιον τρόπο το πλύσιμο συρρικνώνει το ύφασμα
Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τι προκαλεί τη συρρίκνωση, πρέπει και πάλι να εστιάσουμε στο μοριακό επίπεδο. Κατά τη διάρκεια του πλυσίματος, το ζεστό νερό συμβάλλει στην αύξηση του ενεργειακού επιπέδου των ινών – αυτό σημαίνει ότι κινούνται πιο γρήγορα-, γεγονός που διαταράσσει τους δεσμούς υδρογόνου που τις συγκρατούν στη θέση τους.
Ο τρόπος με τον οποίο πλέκεται ή υφαίνεται ένα ύφασμα διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο. Τα χαλαρά πλεγμένα υφάσματα έχουν περισσότερους ανοιχτούς χώρους και βρόχους, εξαιτίας των οποίων μπορεί να συρρικνωθούν πολύ πιο εύκολα. Τα σφιχτά υφασμένα υφάσματα είναι πιο ανθεκτικά, επειδή τα νήματα είναι τόσο καλά πλεγμένα, που δεν υπάρχει αρκετός χώρος να μετακινηθούν και να αλλάξουν θέση οι ίνες.
Επιπλέον, η κυτταρίνη είναι υδρόφιλη – προσελκύει το νερό. Τα μόρια του νερού διεισδύουν στο εσωτερικό των ινών, προκαλώντας διόγκωση και καθιστώντας τις πιο εύκαμπτες. Σε όλα αυτά, προστίθεται η δράση της περιστροφής και της συστροφής μέσα στο πλυντήριο.
Από την άλλη, το κρύο νερό μπορεί ακόμα να διεισδύσει στις ίνες, προκαλώντας τη διόγκωσή τους, σε συνδυασμό με τη περιστροφή στο πλυντήριο. Βέβαια, το αποτέλεσμα δεν είναι το ίδιο σε σχέση με μία πλύση με ζεστό νερό. Για να ελαχιστοποιήσουμε τη συρρίκνωση, μπορούμε να χρησιμοποιούμε κρύο νερό και σε χαμηλό πρόγραμμα, ειδικά για το βαμβάκι και το ρεγιόν.
Μάλλινα και συνθετικά ρούχα: Δύο διαφορετικοί κόσμοι
Τα υφάσματα με βάση την κυτταρίνη συρρικνώνονται όπως περιγράφεται παραπάνω, το μαλλί είναι μια ίνα ζωικής προέλευσης που αποτελείται από πρωτεΐνες κερατίνης.
Κατά το πλύσιμο, αυτές οι ίνες ανοίγουν και ενώνονται με άλλες ίνες, γεγονός που κάνει τα ρούχα να φαίνονται πιο πυκνά και μικρότερα, με άλλα λόγια, συρρικνώνονται.
Οι συνθετικές ίνες, όπως ο πολυεστέρας ή το νάιλον, κατασκευάζονται από πολυμερή με βάση το πετρέλαιο, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για σταθερότητα και ανθεκτικότητα. Αυτά τα πολυμερή περιέχουν περισσότερες κρυσταλλικές περιοχές οι οποίες λειτουργούν ως εσωτερικός «σκελετός», εμποδίζοντας τις ίνες να τσαλακώνονται.
Οι επιστήμονες και οι μηχανικοί στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας εργάζονται για την ανάπτυξη υφασμάτων που αντιστέκονται στη συρρίκνωση μέσω προηγμένου σχεδιασμού υλικών. Μεταξύ των πολλά υποσχόμενων καινοτομιών είναι τα μεικτά νήματα τα οποία συνδυάζουν φυσικές και συνθετικές ίνες.
Τελικά, πώς θα επαναφέρουμε τα ρούχα στην αρχική τους κατάσταση
Εάν ένα αγαπημένο μας ρούχο έχει συρρικνωθεί στο πλύσιμο, μπορούμε να το σώσουμε ακολουθώντας την παρακάτω απλή μέθοδο:
Βυθίζουμε απαλά το ρούχο σε χλιαρό νερό αναμεμειγμένο με μαλακτικό μαλλιών ή σαμπουάν για μωρά (περίπου μία κουταλιά της σούπας ανά λίτρο). Στη συνέχεια, τεντώνουμε προσεκτικά το ύφασμα για να επαναφέρουμε το σχήμα του και το στεγνώνουμε σε επίπεδη επιφάνεια.
Ο λόγος που αυτό λειτουργεί είναι επειδή τα μαλακτικά περιέχουν χημικές ουσίες γνωστές ως κατιονικά επιφανειοδραστικά. Αυτά λιπαίνουν προσωρινά τις ίνες, καθιστώντας τις πιο εύκαμπτες και μας επιτρέπουν να τις τεντώσουμε απαλά για να επαναφέρουμε το ρούχο στο αρχικό του σχήμα.
Αυτή η διαδικασία δεν μπορεί να αντιστρέψει πλήρως την υπερβολική συρρίκνωση, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην ανάκτηση μέρους του χαμένου μεγέθους, ώστε να μπορέσουμε να τα φορέσουμε τα αγαπημένα κομμάτια της ντουλάπας μας ξανά.
Με πληροφορίες από The Independent
