Η Άννα είναι 33 ετών. Εργάζεται τα τελευταία 10 χρόνια περίπου. Έπιασε την πρώτη της δουλειά μόλις τελείωσε τις σπουδές της και από τότε έχει την τύχη, όπως μας λέει, να δουλεύει αδιάλειπτα, με εξαίρεση μια διακοπή ενός έτους –μέσα στην κρίση- που είχε μείνει άνεργη.
Στα χρόνια της επίπλαστης οικονομικής ευφορίας, που οι τράπεζες σου χάριζαν πιστωτικές κάρτες δια τηλεφώνου και εσύ νόμιζες ότι με το πλαστικό χρήμα μπορείς να κατακτήσεις τον κόσμο, έκανε το λάθος να βγάλει και εκείνη πιστωτική κάρτα. Μεγάλο λάθος, όπως παραδέχεται η ίδια. Γιατί συνειδητοποίησε ότι ήταν κάτι που δεν μπορούσε να διαχειριστεί λελογισμένα, με αποτέλεσμα το ποσό να υπερβεί τις οικονομικές της δυνατότητες για να το αποπληρώσει (μας είπε ότι δεν ξεπερνούσε τα 2.000 ευρώ αλλά ήταν μεγάλο συγκριτικά με τον μισθό της). Ποσό που αυξανόταν με γρήγορους ρυθμούς λόγο του υψηλού επιτοκίου. Αποφάσισε λοιπόν, με τη βοήθεια των γονιών της (τι θα κάναμε χωρίς αυτούς, αλήθεια…) να ξεχρεώσει τις δύο κάρτες που είχε και να μην ξαναβγάλει ποτέ πιστωτική. Έκτοτε, το πάθημα έγινε μάθημα και ξοδεύει μέχρι εκεί που φτάνει ο μισθός της. Η μόνη της επαφή με τράπεζα ήταν αυτή που είχε τον λογαριασμό μισθοδοσίας της.
Πριν από λίγους μήνες όμως σκέφτηκε να εξετάσει σοβαρά την πιθανότητα να αγοράσει ένα σπίτι και να μην δίνει άλλο χρήματα στα ενοίκια. Ξεκίνησε λοιπόν τις απαραίτητες διαδικασίες. Αγγελίες, επισκέψεις σε σπίτια, αίτηση για δάνειο. Ένα μικρό δάνειο της τάξεως των 60.000 ευρώ γιατί ούτως ή άλλως οι τιμές των ακινήτων έχουν πέσει και η τσέπη της δεν αντέχει κάτι υψηλότερο. «Σας είπα, το πάθημα έγινε μάθημα», σχολιάζει η ίδια. Και τότε συνέβη…
«Υπάρχει κάποιο πρόβλημα με την αίτησή σας. Βλέπουμε το όνομά σας στον Τειρεσία», της λένε και η Άννα μένει άφωνη. «Πρόκειται για μια οφειλή 174 ευρώ σε καθυστέρηση. Δεν μπορούμε να δούμε περί τίνος πρόκειται. Θα πρέπει να μας φέρετε ανάλυση μερίδας από τον Τειρεσία».
Όπως μας διηγείται η Άννα, δεν μπορούσε να πιστέψει αυτό που άκουγε. Αφενός δεν είχε πιστωτικές κάρτες, δάνεια, ακάλυπτες επιταγές ή οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να βάλει το όνομά της στη λίστα των «κακοπληρωτών» και αφετέρου της φάνηκε εξαιρετικά τραβηγμένο να συμβαίνουν όλα αυτά για 174 ευρώ.
Το μυστήριο λύθηκε όταν επισκέφτηκε τα γραφεία της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. στο Μαρούσι. Στο χαρτί που παρέλαβε (με τίτλο: Αναλυτική αναφορά δεδομένων συστήματος συγκέντρωσης χορηγήσεων) αναγράφονται δύο πιστωτικές κάρτες. Η μία κλεισμένη με εξόφληση και η άλλη με υπόλοιπο σε καθυστέρηση το παραπάνω ποσό. Την ενημέρωσαν πάντως ότι δεν είναι στη Μαύρη Λίστα αλλά στη Λευκή, όπου φαίνονται, μεταξύ άλλων, όλες οι καθυστερήσεις σε πληρωμές και οι κακοπληρωτές.
«Στο τέλος του κειμένου αναφέρουν: ‘Ποσά καθυστέρησης μικρότερα των 20,01 δεν αποτυπώνονται στα αρχεία της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ’. Δηλαδή μέχρι 20 ευρώ σου αφήνουν το περιθώριο να καθυστερήσεις; Πάνω από 20 ευρώ χαρακτηρίζεσαι αμέσως κακοπληρωτής;» μας λέει.*
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στη HuffPost Greece πηγή του «Τειρεσία», μετά το 2009, οπότε άλλαξε ο νόμος (Ν. 3746/09 άρθρο 70), «όλοι είναι στον Τειρεσία». Δηλαδή όσοι έχουν χορηγήσεις από Τράπεζες (κοινώς, τραπεζικά προϊόντα). Υποθήκες, πιστωτικές, επιταγές, δάνεια, τα πάντα. Εκτός από στοιχεία λογαριασμών. Αυτά δεν εμφανίζονται.
«Όταν το ποσοστό αθέτησης είναι 2% σε φυσιολογικές συνθήκες, όταν δηλαδή δεν έχετε καθυστερήσεις, είστε τυπικός με τις πληρωμές σας, αυτό μπορεί να ανέβει στο 15% με ένα μόνο μήνα καθυστέρησης»
Η κάθε τράπεζα λοιπόν, μπορεί να μπει και να δει εάν οποιοσδήποτε πελάτης της ή εν δυνάμει πελάτης της, έχει ιστορικό καθυστέρησης.
Όπως μας εξηγεί η ίδια πηγή, συνήθως βλέπουν στοιχεία για ένα χρόνο. Αλλά αν δεν υπάρχουν χορηγήσεις, βλέπουν στοιχεία και προηγούμενων ετών. Όπως συνέβη με την Άννα. Ακόμη και αν η Άννα ξεχρέωνε αυτό το ποσό (πράγμα που έκανε), τα στοιχεία αυτά θα εμφανίζονται στο σύστημα για πέντε χρόνια.
Το ποσοστό αθέτησης είναι η πιθανότητα που έχει κάποιος να αποδειχθεί κακοπληρωτής.
Και αυτό φαίνεται από το παρελθόν του, που όπως φαίνεται, θα τον κυνηγά για χρόνια.
«Ουσιαστικά προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον και να κάνουμε εκτιμήσεις», μας λέει η ίδια πηγή από τον «Τειρεσία». «Ξέρουμε αν πληρώνει τις δόσεις του κάποιος κάθε μήνα και έτσι βγάζουμε μια εκτίμηση για αυτόν».
«Όταν το δικό σας ποσοστό αθέτησης, όπως το λέμε, είναι 2% σε φυσιολογικές συνθήκες, όταν δηλαδή δεν έχετε καθυστερήσεις, είστε τυπικός με τις πληρωμές σας, αυτό το ποσοστό μπορεί να ανέβει αυτόματα στο 15% με ένα μόνο μήνα καθυστέρησης», μας εξηγεί.
Και εκεί δεν έχει σημασία η αιτία αλλά το γεγονός. Όπως μας εξηγεί, οι τρείς πιο συνηθισμένες αιτίες για καθυστερήσεις είναι να χάσει κάποιος τη δουλειά του, να πάρει διαζύγιο ή ασθένεια. «Όσο δίκαιοι λόγοι και αν υπάρχουν για την ασυνέπεια κάποιου, αυτό δεν έχει να κάνει με τον Τειρεσία αλλά με το δικαστήριο».
Σε επικοινωνία της HuffPost Greece με δικηγόρο που ασχολείται με τα τραπεζικά, μας είπε ότι ο μέσος όρος της οφειλής σε καθυστέρηση που μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα σε ενδεχόμενο νέο δάνειο είναι τα 1.000 με 1.500 ευρώ. Ωστόσο υπάρχουν και περιπτώσεις που τράπεζες έχουν αρνηθεί δάνειο και για καθυστέρηση οφειλής ύψους μόλις 300 ευρώ.
«Έχει να κάνει με το είδος του δανείου που ζητείται» μας εξηγεί. Αυτή τη στιγμή, λόγω της οικονομικής κατάστασης και της μικρής δυνατότητας των τραπεζών να δανείζουν, δεν είναι στις προτεραιότητες των τραπεζών η χορήγηση δανείων για αγορά ακινήτων ή καταναλωτικών. Προτιμούν περισσότερο δάνεια επιχειρηματικά (κυρίως μικρές και μεσαίες) με την έννοια της αναχρηματοδότησης ώστε να αποτρέψουν πιθανή πτώχευση. Έτσι, στις άλλες περιπτώσεις δανείων οι τράπεζες έχουν γίνει πιο αυστηρές στην εξέταση της πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη. Και εδώ πρωτεύοντα ρόλο έχει ο «Τειρεσία».
Ο μέσος όρος οφειλής σε καθυστέρηση που μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα σε ενδεχόμενο νέο δάνειο είναι τα 1.000 με 1.500 ευρώ. Ωστόσο έχει υπάρξει πρόβλημα ακόμη και με οφειλή ύψους 300 ευρώ
Η Μαύρη Λίστα του Τειρεσία είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους μας. Εκεί καταγράφονται οι καταγγελίες για οφειλές. Αφορούν στοιχεία ατόμων ή επιχειρήσεων που έχουν ακάλυπτες επιταγές, αιτήσεις πτωχεύσεων, κηρυχθείσες πτωχεύσεις, διαταγές πληρωμής, πλειστηριασμούς, κατασχέσεις, υποθήκες και προσημειώσεις υποθηκών, οι εξαλείψεις υποθηκών και προσημειώσεων υποθηκών, κάρτες και δάνεια που έχουν καταγγελθεί (πρέπει να σου επιδοθεί η καταγγελία με δικαστικό κλητήρια, διαφορετικά δεν μπαίνουν στην μαύρη λίστα) και οι διοικητικές κυρώσεις κατά παραβατών φορολογικών νόμων.
Όποιος δεν θέλει να φαίνονται αυτά τα στοιχεία στο όνομά του, μπορεί με αίτηση στην ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. και όταν το αίτημα γίνει δεκτό θα εμφανίζεται στη θέση των δεδομένων το εξής: «Δεν επιθυμεί την αναγραφή δεδομένων που τον αφορούν». Σε αυτή την περίπτωση ωστόσο θεωρείται αμφίβολο εάν οποιαδήποτε τράπεζα δεχτεί οποιαδήποτε συνεργασία.
Η έννοια της Λευκής Λίστας ή «θετική λίστα» όπως την ονομάζει ο «Τειρεσίας», εισήλθε το 2003. Επισήμως ονομάζεται Σύστημα Συγκέντρωσης Χορηγήσεων (ΣΣΧ) και περιλαμβάνει όλα τα τραπεζικά προϊόντα που έχει κάποιος στο όνομά του, αλλά και οι όποιες καθυστερήσεις στην πληρωμή τους. Τα στοιχεία δίνονται στην ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. από τις ίδιες τις τράπεζες. Από το 2003 λοιπόν μπορούσαν οι τράπεζες να δουν μέσω του συστήματος του «Τειρεσία» τα τραπεζικά προϊόντα που έπαιρνε κάποιος από το 2003 και μετά. Από το 2009 με τον νόμο που αναφέραμε πιο πάνω, μπορούν να δουν στοιχεία όλων των ετών, και πριν από το 2003.
Προ μηνών πάντως η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου έθεσε θέμα κατάργησης του Λευκού Τειρεσία, τονίζοντας: «Ο λευκός Τειρεσίας θα πρέπει να πάψει να υφίσταται. Είναι παράλογο να τηρούνται στοιχεία για τον ενήμερο οφειλέτη, ο οποίος δεν πληρώνει μία φορά την δόση στην ώρα του ή κρίνεται υποκειμενικά ως μελλοντικά επισφαλής από τις Τράπεζες».
*Για την ιστορία, η Άννα πήγε στην τράπεζα και διαπίστωσε ότι στην μία από τις δύο κάρτες που είχε στην κατοχή της πριν από περίπου 8 χρόνια. Παρόλο που είχε ξεχρεώσει το ποσό, είχαν μείνει κάποιες δόσεις από αγορές που έμπαιναν για κάποιους μήνες στην κάρτα. Η ίδια το είχε ξεχάσει, η τράπεζα ποτέ δεν την ενημέρωσε και επί χρόνια αυτό το ποσό τοκιζόταν, για να φτάσει στα 174 ευρώ. Ακόμη παραμένει άγνωστο εάν θα καταφέρει να πάρει το δάνειο. Εξόφλησε το ποσό αλλά θα πρέπει να ξανακάνει αίτηση, μαζί με τα νέα στοιχεία που θα προσκομίσει στην τράπεζα. Με την ελπίδα ότι θα της βγάλουν από το όνομά της τη βούλα του κακοπληρωτή…