National Geographic: Γίνονται πόλεμοι μεταξύ των ζώων;

National Geographic: Γίνονται πόλεμοι μεταξύ των ζώων;
Open Image Modal
Ants Fighting Termites
greenleaf123 via Getty Images

Ο πόλεμος αποτελεί σύνηθες φαινόμενο της ανθρώπινης ιστορίας, καθορίζοντας την πορεία της σε πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό, επιστημονικό και τεχνολογικό επίπεδο. Ωστόσο, πολλοί δεν γνωρίζουν ότι, σαν φαινόμενο, δεν αποτελεί «αποκλειστικότητα» του ανθρωπίνου είδους.

Ο πόλεμος (υπό τη μορφή οργανωμένης δράσης μιας παράταξης/ ομάδας εναντίον μιας άλλης, με συγκεκριμένους σκοπούς) συναντάται και στο ζωικό βασίλειο, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του National Geographic. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι τερμίτες και τα μυρμήγκια: Όπως αναφέρει ο Αμπντουλάχι Αχμέντ Γιουσούφ, εντομολόγος του Πανεπιστημίου της Πρετόρια, στη Νότια Αφρική, «πολεμικές συγκρούσεις» σημειώνονται μεταξύ τερμιτών και κάποιων ειδών μυρμηγκιών, με τα μυρμήγκια να πραγματοποιούν «επιδρομές» σε αποικίες τερμιτών, με μεγάλους αριθμούς «πολεμιστών».

Αν και ο Γιουσούφ λέει ότι πρόκειται μάλλον για στρατηγική «κυνηγιού» παρά για πόλεμο, η Κέιτι Προύντιτς εντομολόγος του Arizona State University, αναφέρει ότι ένα άλλο είδος «πολεμοχαρών» μυρμηγκιών (Myrmoxenus gordiagini- μυρμήγκια «δουλέμποροι») πραγματοποιεί επιδρομές σε άλλα είδη μυρμηγκιών, χρησιμοποιώντας μάλιστα «εξελιγμένες τεχνικές», μέσω εκπομπής οσμών που μιμούνται τις «οσμές συναγερμού» της αποικίας που στοχεύεται. Τα μυρμήγκια που δέχονται την επίθεση πανικοβάλλονται, οπότε οι επιδρομείς μπαίνουν και κλέβουν τα νεογνά, τα οποία και παίρνουν για να τους «υπηρετούν» στην αποικία τους.

«Μάχες» σημειώνονται και σε άλλα είδη, επισημαίνει η Προύντιτς: Η Ιαπωνική σφήκα-γίγας επιτίθεται κατά ομάδες/ σμήνη σε κυψέλες μελισσών- οι οποίες αμύνονται, επιτιθέμενες κατά ομάδες μεμονωμένες σφήκες- ανιχνευτές: χτυπώντας τα φτερά τους κοντά στη σφήκα αυξάνουν τη θερμοκρασία της («βασικά την ψήνουν» λέει σχετικά). Το εν λόγω είδος σφήκας πάντως, είναι ιδιαίτερα φονικό καθώς μπορεί να σκοτώνει 40 μέλισσες το λεπτό, με μια μικρή «καταδρομική ομάδα» να μπορεί να εξοντώσει ολόκληρη αποικία μελισσών.

Βεβαίως όμως, στο βασίλειο των εντόμων υπάρχουν και οι «συνθήκες ειρήνης»: Όπως εξηγεί ο Φίλιπ Κέχλερ, εντομολόγος του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, έχει παρατηρηθεί συμβίωση μυρμηγκιών και τερμιτών σε αποικίες.

Η «τέχνη του πολέμου» ωστόσο δεν περιορίζεται στα έντομα: Οι χιμπατζήδες, ως οι κοντινότεροι «συγγενείς» μας, έχουν περιγραφεί ως «πολεμοχαρείς». Ο Νίκολας Νιούτον-Φίσερ, ερευνητής πάνω στη συμπεριφορά των πρωτευόντων στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, αναφέρει ότι εξαρτάται από το πώς ορίζουμε τον πόλεμο. «Υπάρχουν στοιχεία ότι οι χιμπατζήδες πραγματοποιούν επιδρομές σε γειτονικές κοινότητες, και ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε “κατάληψη/ προσάρτηση” περιοχών» σημειώνει. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια δεκαετούς μελέτης στο Εθνικό Πάρκο Κιμπάλε στην Ουγκάντα, η υπό μελέτη οικογένεια/ ομάδα σκότωσε ή τραυμάτισε 18 χιμπατζήδες από άλλες ομάδες και κατέλαβε τις περιοχές τους. Η συμπεριφορά τους, κατά τον Νιούτον-Φίσερ, θυμίζει περισσότερο αντάρτικη ομάδα, με σκοπό τη φθορά του εχθρού, παρά αποφασιστική/ τακτική μάχη. Εν αντιθέσει με τους ανθρώπους, οι χιμπατζήδες δεν οργανώνονται σε στρατούς που μάχονται για να αναδειχθεί νικητής, ούτε έχει παρατηρηθεί συμμαχία μεταξύ δύο κοινοτήτων για να νικήσουν μια τρίτη.

Από πλευράς του, ο Νταν Ντέμπιεκ, επιβλέπων θηλαστικών του Jacksonville Zoo and Gardens, αναφέρει ότι ομάδες ζώων ανταγωνίζονται για πόρους, κάποιες φορές οργανωμένα, αλλά ο όρος «πόλεμος» υπονοεί κάτι πιο οργανωμένο/ επίσημο- οπότε και ο πόλεμος, ως όρος, μάλλον δεν είναι ακριβής για να περιγράψει τις συγκρούσεις στο ζωικό βασίλειο (πέραν των ανθρώπων), όπως σημειώνει.