8 ερωτήσεις και απαντήσεις για την φιλοσοφία και την επιστήμη

8 ερωτήσεις και απαντήσεις για την φιλοσοφία και την επιστήμη

Η φιλοσοφία της επιστήμης είναι ο κλάδος της φιλοσοφίας που μελετά τις φιλοσοφικές αρχές, τις αξιώσεις, και τις επιπτώσεις της επιστήμης, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών επιστημών, όπως η φυσική και η βιολογία, καθώς και των κοινωνικών επιστημών, όπως η ψυχολογία και τα οικονομικά.

Προσπαθεί να αναλύσει θέματα όπως: την ουσία και τις προϋποθέσεις των επιστημονικών δηλώσεων και σκέψεων, τον τρόπο με τον οποίο παράγονται, πώς η επιστήμη εξηγεί, προβλέπει και, δια μέσου της τεχνολογίας, χαλιναγωγεί τη φύση· τα μέσα για την αξιολόγηση της αξιοπιστίας των πληροφοριών, τη δημιουργία και χρήση της επιστημονικής μεθόδου, τις μορφές σκέψης που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή συμπερασμάτων και τις επιπτώσεις των επιστημονικών μεθόδων και μοντέλων, τόσο στην κοινωνία όσο και στις ίδιες τις επιστήμες.

Με τη βοήθεια του Κώστα Καλαχάνη, Δρ. Φιλοσοφίας του Πανεπηστημίου Αθηνών, απαντάμε σε 8 ερωτήσεις για την φιλοσοφία και την επιστήμη.

8 ΜΙΚΡΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
1. Είναι επίκαιροι οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι;(01 of08)
Open Image Modal
Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ήταν οι πρώτοι που έθεσαν τα ερωτήματα για την προέλευση του Σύμπαντος, αλλά και για την θέση του ανθρώπου σε αυτό. Ιδιαίτερα οι Προσωκρατικοί φιλόσοφοι (6ος – 5ος αι π.Χ.) προσπάθησαν να εξηγήσουν τα φυσικά φαινόμενα βασιζόμενοι στην ύπαρξη φυσικών νόμων του διέπουν το Σύμπαν και την φύση. Απομακρύνθηκαν από την μυθολογική εξήγηση των φαινομένων (η οποία επίσης έχει μεγάλη επιστημονική σημασία), όπου οι θεοί καθόριζαν την μοίρα του κόσμου. Επομένως χάρη στους Προσωκρατικούς φιλοσόφους έχουμε την πρώτη μεγάλη επιστημονική επανάσταση του ανθρωπίνου πνεύματος. Ακόμη και στην εποχή μας οι απόψεις τους έχουν εμπνεύσει σπουδαίους επιστήμονες. (credit:Associated Press)
2. Η φιλοσοφία προσφέρει στην επιστήμη;(02 of08)
Open Image Modal
Η φιλοσοφία προσφέρει στην επιστήμη την μέθοδο, ενώ παράλληλα διατυπώνει και τα πρώτα ερευνητικά ερωτήματα τα οποία η επιστήμη προσπαθεί σήμερα να εξηγήσει. Άλλωστε οι Έλληνες φιλόσοφοι προσπάθησαν μέσω της διαίσθησης να κατανοήσουν τους φυσικούς νόμους που διέπουν τον κόσμο μας και να τον περιγράψουν με συμβολικό τρόπο. Η επιστήμη από πλευράς της έρχεται να περιγράψει με ακρίβεια σε συνθήκες εργαστηρίου αυτούς τους νόμους και με αυτόν τον τρόπο να προεκτείνει την αντίληψή μας για τον φυσικό κόσμο. Επομένως η φιλοσοφία και η επιστήμη πορεύονται μαζί και επηρεάζουν η μία την άλλη (credit:djwtwo/Flickr)
3. Τι μας προσφέρει η κατασκευή διαστημοπλοίων και η μελέτη του Ηλιακού μας συστήματος;(03 of08)
Open Image Modal
Το όνειρο του ανθρώπου από την αρχαιότητα ήταν να μελετήσει το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος μας. Η ανάπτυξη όμως της τεχνολογίας ιδιαίτερα κατά τον 20ο αι. επέτρεψε στον άνθρωπο να πατήσει στη Σελήνη, αλλά και να κατασκευάσει διαστημοσυσκευές οι οποίες μελέτησαν το άστρο μας, τον Ήλιο, τους πλανήτες του Ηλιακού μας Συστήματος, τους δορυφόρους τους, αλλά και κομήτες και αστεροειδείς. Όλη αυτή η τεχνολογική πρόοδος στην πραγματικότητα επιστρέφει στο κοινωνικό σύνολο με την μορφή επιτευγμάτων που κάνουν την ζωή μας ευκολότερη. Υπάρχει άλλωστε κανείς που να αμφισβητεί το γεγονός ότι χάρη σε διαστημικά προγράμματα υπήρξε μεγάλη πρόοδος σε ειδικότητες σχετικές με την τεχνολογία, την πληροφορική κ.α.; Σήμερα μάλιστα η πρόοδος της επιστήμης μας επιτρέπει να μελετούμε ακόμη και τα φορτισμένα σωματίδια που μας «επισκέπτονται» από τον Ήλιο αλλά και ολόκληρο το Σύμπαν, επηρεάζοντας ακόμη και τις καιρικές συνθήκες στον πλανήτη μας, αλλά και την ευστάθεια τεχνολογικών διατάξεων. Γι΄ αυτό πλέον η επιστήμη κάνει λόγο ακόμη και για «διαστημικό καιρό». Η πρόοδος επομένως της μελέτης της διαστημικής μας γειτονιάς, πέρα από το φιλοσοφικό ερώτημα «πώς προήλθαμε», εξυπηρετεί και τις καθημερινές μας ανάγκες. (credit:Getty Image)
4. Γιατί ερευνούμε για τη αρχή του Σύμπαντος;(04 of08)
Open Image Modal
Το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος μας ήταν το ερώτημα το οποίο ώθησε τους αρχαίους Έλληνες στην φιλοσοφία, καθώς επιχείρησαν να βρουν τις αιτίες που δημιούργησαν τον κόσμο μας. Ο άνθρωπος άλλωστε από την φύση του είναι ένα «περίεργο» ον και αρέσκεται στο να εξηγεί τα πάντα και ιδιαίτερα το ζήτημα της προέλευσης του κόσμου. Ακόμη και η ίδια η φιλοσοφία άλλωστε, αναπτύχθηκε πάνω σε αυτόν τον θαυμασμό. (credit:Getty Images)
5. Ποιος ήταν ο μεγαλύτερος Έλληνας φιλόσοφος;(05 of08)
Open Image Modal
Δύσκολη η απάντηση ….Από τους Προσωκρατικούς μέχρι τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Επίκουρο, τους Στωικούς, τους Νεοπλατωνικούς και τους Βυζαντινούς, βλέπουμε σημαντική παραγωγή στον φιλοσοφικό στοχασμό. Ιδέες που και σήμερα παραμένουν επίκαιρες σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας (πολιτική, θρησκεία, επιστήμη, τέχνη). Στην πραγματικότητα, όμως, όλοι είχαν την δική τους συνεισφορά. (credit:Associated Press)
6. Η Φιλοσοφία κάνει την ζωή μας καλύτερη;(06 of08)
Open Image Modal
Στις μέρες της οικονομικής «κρίσης» πολλοί θα πουν ότι η φιλοσοφία είναι πολυτέλεια. Αυτό είναι όμως λάθος. Η Φιλοσοφία μας μαθαίνει να σκεφτόμαστε, πώς να πράττουμε και να παίρνουμε τις σωστές αποφάσεις, χωρίς πάντοτε να έχουμε το χρήμα στο μυαλό μας, παρά μόνο αυτό που πρέπει να κάνουμε και θα μας ωφελήσει. (credit:Associated Press)
7. Η σχέση της Φιλοσοφίας με την θρησκεία(07 of08)
Open Image Modal
Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι σπουδαίοι Έλληνες φιλόσοφοι δεν παρέλειπαν να επισημάνουν ότι πέρα από τα φαινόμενα του αισθητού κόσμου και τους φυσικούς νόμους υπάρχει και ένα υπέρτατο ον που ρυθμίζει τα πάντα. Το πώς θα το προσεγγίσει ο καθένας και πώς θα το βιώσει είναι αποκλειστικά δικό του θέμα (credit:normalityrelief/Flickr)
8. Αντιλαμβανόμαστε το Σύμπαν στο σύνολό του;(08 of08)
Open Image Modal
Όχι. Οι αισθήσεις μας είναι περιορισμένες και μας δείχνουν ένα μέρος μόνο της πραγματικότητας. Λ.χ. αντιλαμβανόμαστε 3 διαστάσεις, βλέπουμε περιορισμένο μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, ακούμε λίγους ήχους σε σχέση με τα ζώα. Ακόμη και με υψηλής τεχνολογίας συσκευές που προεκτείνουν τις δυνατότητες των αισθήσεών μας, οι αντιληπτικές μας ικανότητες παραμένουν περιορισμένες. (credit:chabalmathias/Flickr)