«Αγάπησες ποτέ σου ένα δέντρο; Αν κάποτε αγάπησες ένα δάσος ή ένα δέντρο, ξέρεις πως υπάρχουν δέντρα που, ακόμη κι όταν έχουν σαπίσει ολότελα, τους ξεγελούν όλους κι επιβιώνουν για να διδάξουν τη θεαματική επιστροφή στη ζωή».
Κλαρίσα Πίνκολα Εστές, «Ο χορός των μεγάλων μητέρων» (Εκδόσεις Κέλευθος)
*
Πριν πολλά χρόνια ένα καλοκαίρι ο πατέρας μου πέταξε ένα κουκούτσι από βερίκοκο στην αυλή μας στο χωριό, σε μια πολύ στενή λωρίδα χώματος. Από αυτό το κουκούτσι φύτρωσε μια ψηλή βερικοκιά. «Κάποιο καλό θα κάναμε», σκέφτομαι κάθε φορά που κάθομαι στη σκιά του μεγάλου δέντρου, και το θεωρώ αναπάντεχη ευλογία. Κατανοώ ότι φλερτάρω με την υπερβολή, όμως το πιστεύω όταν λέω ότι κανείς δεν θα μπορούσε να μου κάνει δώρο μεγαλύτερης αξίας από το δώρο που μου έκανε αυτό κουκούτσι.
Τα δέντρα είναι ζωντανά, σοφά, δίνουν καρπούς, ρίχνουν φύλλα, αναγεννιούνται, μας δροσίζουν χαρίζοντας μας την πιο ευχάριστη σκιά, μας μιλούν με τα θροΐσματά τους. Πάνω στα δέντρα βλέπουμε τις εναλλαγές των εποχών, αυτών που τείνουν πια να εκλείψουν. Πάνω στα δέντρα φιλοξενείται ζωή, περπατούν σκαθάρια, κελαηδούν πουλιά και τα τζιτζίκια γιορτάζουν το καλοκαίρι.
Κι αυτές τις μέρες χάνουμε εκατοντάδες χιλιάδες δέντρα από τις φωτιές στην Ελλάδα. Και όσο προχωράμε στον 21ο αιώνα, ο πλανήτης ολόκληρος χάνει εκατομμύρια δέντρα από πυρκαγιές, που καταστρέφουν σαν ανεξέλεγκτα θηρία, με τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα βάλει. Τα καλοκαίρια είναι γεμάτα στάχτη και φόβο. Φοβόμαστε τους ανέμους, φοβόμαστε τις υψηλές θερμοκρασίες, φοβόμαστε την αμέλεια των γειτόνων και την ανικανότητα των κρατών να ασχοληθούν ουσιαστικά με το περιβάλλον.
Φυσικά, το περιβάλλον δεν μπορεί να είναι προτεραιότητα σήμερα, οι δυνατοί του πλανήτη είναι πολύ απασχολημένοι με την καταστροφή που σπέρνουν παντού. Περιμένουμε να δούμε πώς θα ξυπνήσουν την κάθε μέρα για να ακούσουμε τι θα πουν για την πολυπόθητη ειρήνη και να το πάρουν πίσω την επόμενη. Διαβάζουμε όλο και περισσότερο ότι ο δρόμος για τη σωτηρία πρέπει να περάσει από την αγορά όπλων και από την εξασφάλιση συμμαχιών με ηγεσίες, που λειτουργούν αδιανόητα.
Οι πόλεμοι μπορούν, λοιπόν, να θεωρούνται ευκαιρίες. Η απανθρωπιά δεν είναι παρά μερικές φωτογραφίες, στις οποίες οφείλουμε να κλείνουμε τα μάτια για να μην θεωρηθούμε γραφικοί υποστηρικτές συγκεκριμένων κομμάτων ή επαναστάτες χωρίς αιτία. Τα παιδιά του κόσμου σκοτώνονται μαζικά ή πεθαίνουν από πείνα σχεδόν σε κάθε ήπειρο, αλλά ο δημόσιος διάλογος για τη γεωπολιτική γίνεται με επιχειρήματα. Μέσα σε αυτό το κλίμα πώς μπορούμε να γράψουμε για τα δέντρα χωρίς να θεωρηθούμε κι από τον εαυτό μας ακόμη εντελώς ονειροπαρμένοι;
Κι όμως μέσα στη στοχαστική σοβαροφάνεια των καιρών, χρειάζεται ίσως να δούμε κάποια στιγμή πως δεν έχουμε να αφήσουμε στις επόμενες γενιές τίποτα πολύ παραπάνω από έναν πλανήτη γεμάτο χάρτινα ποτήρια του καφέ και ξεπεσμό. Δεν έχει μείνει κάτι πολύ παραπάνω από τα αποτσίγαρα της οικονομικής ανάπτυξης που σκορπίστηκαν ασυλλόγιστα στα τέλη του 20ου αιώνα.
Εύχομαι οι επόμενες γενιές, αυτές οι γενιές που υποτιμούμε τόσο επειδή μεγαλώνουν προβληματικά με τη δική μας τοξικότητα, να δουν κάποια στιγμή πόσο αποτύχαμε και να διαμορφώσουν μια άλλου τύπου ηθική.
Να πάνε κόντρα σε όσα τους μαθαίνουμε, στο όνειρο των πτυχίων που απλώς στολίζουν έναν τοίχο, στο όνειρο της καλής δουλειάς και του βολέματος, στις χαλαρωτικές διακοπές της απόλαυσης και τα σπα, στην εξαπάτηση, την κουτοπονηριά και την αλαζονεία. Να πάνε κόντρα πάνω από όλα στην αδιαφορία, που ατομικά δεν είναι έγκλημα, αλλά συλλογικά καταλήγει εγκληματική.
Κι ίσως έτσι στον κόσμο κάτι αναγεννηθεί. Θα θέλει πολύ χρόνο και θα αναγεννηθεί δειλά. Δεν θα είναι εντυπωσιακό σαν πυροτέχνημα, ούτε παντοδύναμο σαν την ατομική βόμβα και ούτε θα μπορεί να αλλάξει την εγωιστική ανθρώπινη φύση.
Μιλώ για μια προσπάθεια αδιόρατη και θαυμαστή, σαν αυτή που θα κάνουν τα καμένα μας δέντρα τις επόμενες δεκαετίες για να ζωντανέψουν ξανά.
