Το νόημα της ζωής είναι μια στατιστική απιθανότητα κολοσσιαίας κλίμακας
Richard Dawkins
AdvertisementAdvertisement
Το 2014 ο Stephen Hawking (Στίβεν Χόγκινγκ) εξέφρασε σοβαρές προειδοποιήσεις σχετικά με τις απειλές της τεχνητής νοημοσύνης˙ ωστόσο, οι ανησυχίες του δεν βασίστηκαν σε καμία αναμενόμενη κακή πρόθεση. Αντίθετα, πήγαζαν από την ιδέα της τεχνητής νοημοσύνης να επιτύχει «μοναδικότητα» : αυτό αναφέρεται στο σημείο όπου η τεχνητή νοημοσύνη ξεπερνά την ανθρώπινη νοημοσύνη και επιτυγχάνει την ικανότητα να εξελίσσεται πέρα από τον αρχικό της προγραμματισμό, καθιστώντας την ανεξέλεγκτη.
Όπως υποστήριξε ο Χόκινγκ, «ένα εξαιρετικά ευφυές AI θα είναι εξαιρετικά καλό στην επίτευξη των στόχων του και αν αυτοί οι στόχοι δεν ευθυγραμμίζονται με τους δικούς μας, τότε θα έχουμε πρόβλημα». Με την ταχεία πρόοδο προς την τεχνητή γενική νοημοσύνη τα τελευταία χρόνια, οι ηγέτες του κλάδου και οι επιστήμονες έχουν εκφράσει παρόμοιες επιφυλάξεις για την ασφάλεια. Ένας συχνά εκφραζόμενος φόβος είναι το σενάριο της τεχνητής νοημοσύνης να αποκτήσει τον έλεγχο των στρατιωτικών συστημάτων και να υποκινήσει έναν πυρηνικό πόλεμο για να εξαφανίσει την ανθρωπότητα. Λιγότερο εντυπωσιακό, αλλά καταστροφικό σε ατομικό επίπεδο, είναι η πιθανότητα η τεχνητή νοημοσύνη να μας αντικαταστήσει στις δουλειές μας, δηλαδή μια προοπτική που θα καθιστούσε τους περισσότερους ανθρώπους απαρχαιωμένους και χωρίς μέλλον.
Τέτοιες ανησυχίες και φόβοι αντανακλούν συναισθήματα που κυριαρχούν στον κινηματογράφο και τη λογοτεχνία για περισσότερο από έναν αιώνα τώρα. Αφουγκραζόμενοι τον μεταανθρωπισμό, ένα φιλοσοφικό κίνημα που ασχολείται με τη συγχώνευση ανθρώπων και τεχνολογίας, οφείλουμε να αναρωτηθούμε αν οι κριτικοί έχουν επηρεαστεί αδικαιολόγητα από τη λαϊκή κουλτούρα και αν οι αντιλήψεις τους είναι άστοχες.
Ανησυχίες πάντως σχετικά με τις τεχνολογικές εξελίξεις μπορούν να βρεθούν σε μερικές από τις πρώτες ιστορίες για τα ρομπότ και τα τεχνητά μυαλά. Πρωταρχικό μεταξύ αυτών είναι το θεατρικό έργο του Karel Čapek του 1920, R.U.R., όπου ο Čapek επινόησε τον όρο ”ρομπότ” σε αυτό το έργο που αφηγείται τη δημιουργία ρομπότ για την αντικατάσταση των εργαζομένων˙ τελειώνει αναπόφευκτα με τη βίαιη εξέγερση των ρομπότ εναντίον των ανθρώπινων κυρίων τους. Η ταινία του Fritz Lang του 1927, Metropolis, επικεντρώνεται επίσης σε ρομπότ που επαναστατούν, μόνο που εδώ, οι άνθρωποι που εργάζονται με επικεφαλής το εμβληματικό ανθρωποειδές ρομπότ Μαρία είναι αυτοί που πολεμούν ενάντια σε μια καπιταλιστική ολιγαρχία.
Η πρόοδος στην πληροφορική από τα μέσα του 20ου αιώνα και μετά έχει αυξήσει τις ανησυχίες για την τεχνολογία που ξεφεύγει από τον έλεγχο. Οι ταινίες Blade Runner και The Matrix παρουσιάζουν φρικτές εικόνες απαίσιων μηχανών εξοπλισμένων με τεχνητή νοημοσύνη και στραμμένες στην ανθρώπινη καταστροφή.
Κι όμως: ο τρόμος που προκαλεί η τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται να αποσπά την προσοχή από τον πιο ανησυχητικό έλεγχο που αφορά την σκοτεινή φύση της ίδιας της ανθρωπότητας. Πολλές πλέον οι εταιρείες που αναπτύσσουν αυτήν τη στιγμή τέτοιες τεχνολογίες, πολλοί κι οι μεγιστάνες της τεχνολογίας που οδηγούνται από την απληστία και τη δίψα για εξουσία: όλοι αυτοί έχουν να κερδίσουν τα περισσότερα από την κακή χρήση και την κατάχρηση της τεχνητής νοημοσύνης.
Τελευταία ακούγεται έντονα το θέμα της μη εξουσιοδοτημένης χρήσης της τέχνης καθώς και της μαζικής παραγωγής βιβλίων και άρθρων γύρω από την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης, αδιαφορώντας για τα πνευματικά δικαιώματα των συγγραφέων.
Ζήτημα προκαλούν ακόμα και οι τοξικές επιπτώσεις των συνοδών τεχνητής νοημοσύνης, όπως και των sexbots εξοπλισμένων με τεχνητή νοημοσύνη γύρω από τις ανθρώπινες σχέσεις. Ενώ η προοπτική των συντρόφων της τεχνητής νοημοσύνης και ακόμη και των ρομποτικών εραστών περιοριζόταν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας του Χόλιγουντ μόλις πριν από μια δεκαετία, έχει πλέον αναδειχθεί ως μια διαφαινόμενη πραγματικότητα. Αυτές οι εξελίξεις δίνουν νέα σημασία στις ανησυχίες που εξέφρασε ο επιστήμονας υπολογιστών Illah Nourbakhsh στο βιβλίο του με τίτλο Robot Futures το 2015, δηλώνοντας ότι η τεχνητή νοημοσύνη «παρήγαγε ένα σύστημα με το οποίο οι ίδιες οι επιθυμίες μας χειραγωγούνται και μετά πωλούνται πίσω σε εμάς»!
Είναι ζωτικής σημασίας να έχουμε κατά νου ότι οι άνθρωποι είναι αυτοί που δημιουργούν αυτές τις τεχνολογίες και κατευθύνουν τη χρήση τους. Είτε για να προωθήσουν τους πολιτικούς τους στόχους είτε απλώς για να πλουτίσουν σε βάρος της ανθρωπότητας. Επομένως θα υπάρχουν πάντα εκείνοι που είναι έτοιμοι να επωφεληθούν από τις συγκρούσεις και τον ανθρώπινο πόνο. Ο διάσημος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Ισαακ Ασίμωφ είχε προβλέψει τους κινδύνους μιας τέτοιας τεχνολογίας. Σε μια από τις ιστορίες του, είχε εισάγει τους «Τρεις Νόμους της Ρομποτικής», με επίκεντρο την οδηγία ότι οι έξυπνες μηχανές δεν μπορούν ποτέ να βλάψουν τους ανθρώπους: ενώ αυτοί οι κανόνες μιλούν για την επιθυμία μας για ασφάλεια, είναι φορτωμένοι με ειρωνεία, καθώς οι άνθρωποι έχουν αποδειχθεί ανίκανοι να τηρήσουν την ίδια αρχή για τον εαυτό τους.
Με άλλα λόγια, η ανθρωπότητα τρέφει αυταπάτες ανωτερότητας, υποδηλώνοντας την ανάγκη για βαθύτερη αμφισβήτηση ως προς την επικείμενη ικανότητα της τεχνητής νοημοσύνης, οπότε το πραγματικό ζήτημα είναι αν η ανθρωπότητα έχει τα μέσα να διοχετεύσει αυτήν την τεχνολογία προκειμένου να οικοδομήσει έναν πιο δίκαιο, υγιέστερο και πιο ευημερούν κόσμο.
