Στην εποχή του άκρατου καταναλωτισμού, αλήθεια, πού καταλήγουν τα πράγματα που κάποτε υπήρξαν χρήσιμα; Τα αντικείμενα που όταν κάναμε την πολυπόθητη συναλλαγή -για να κατευνάσουμε άλλες τρικυμίες μέσα μας- τα βρίσκαμε «ωραία, άκρως λειτουργικά και απολύτως χρειαζούμενα»; Ορισμένα τα πετάμε με τύψεις, δυσκολία και πόνο ψυχής. Άλλα πάλι, με ανακούφιση και ένα βαθύ «άιντε από ’κει που ήρθες».

Και ενώ η πράξη του ξεφορτώματος στα σκουπίδια είναι μια πρώτη παραδοχή ότι έμβια και άβια όντα είμαστε καταδικασμένα στον θάνατο, ο Ζαν Ζακ Τεσόν, ένας Γάλλος που προσγειώθηκε στην Αίγινα το 1991, έρχεται να επιβάλει με τους δικούς του όρους μια μορφή αθανασίας. Πώς; Μετατρέποντας τα σκουπίδια μας σε έργα τέχνης που συνομιλούν με το παρελθόν και το μέλλον. Έργα που είναι ήδη τόσο σκουριασμένα, ώστε ο κίνδυνος της φθοράς να μην τα πτοεί στο ελάχιστο.  

Με αφορμή την νέα του έκθεση -που άνοιξε τις πόρτες της την Κυριακή 6 Ιουλίου και θα έχουμε την ευκαιρία να την απολαύσουμε μέχρι και τις 28 Σεπτεμβρίου, ο Ζαν Ζακ Τεσόν αφηγείται στην HuffPost πώς βρέθηκε στη χώρα μας και πώς προέκυψε η σύλληψη των έργων του. Από πού γεννήθηκαν όλες αυτές οι παράξενες μεταλλικές φιγουρίτσες που επιδίδονται σε επαγγέλματα του παρελθόντος, αλλά θυμίζουν χαριτωμένα ρομπότ-βοηθούς από το μέλλον;

Ένας Γάλλος αντιμέτωπος με το χάος και την ασυναρτησία της Αθήνας μας

«Ήρθα στην Ελλάδα πριν από 34 χρόνια. Πρόθεσή μου ήταν να μείνω στην Αθήνα και να εργαστώ ως σκηνοθέτης. Για ένα χρόνο άντεξα στην Αθήνα. Γρήγορα όμως το νέφος της πόλης με έκανε να υποφέρω. Μια μέρα ήρθα για βόλτα στην Αίγινα με το καράβι. Με την πρώτη ματιά ερωτεύτηκα το νησί και είπα ”εδώ θέλω να μείνω”. Έτσι ήρθα να μείνω στο Σφεντούρι, μια ήσυχη περιοχή του νησιού, με απαράμιλλη φυσική ομορφιά και απόσταση μιας ώρας από την Αθήνα. Έκτοτε, όταν το επέβαλε η δουλειά μου πεταγόμουν με το πλοίο στην πόλη. Αυτό συνέβαινε δύο φορές την εβδομάδα», αφηγείται ο Ζαν Ζακ Τεσόν.

Ο Τεσόν ηθοποιός και σκηνοθέτης

«Τα πρώτα χρόνια που πέρασα στην Ελλάδα σκηνοθετούσα και έπαιζα στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Έπειτα συγκρότησα μια θεατρική ομάδα του δρόμου, τον ”Πεζόδρομο”. Με τον θίασο και σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, διοργανώναμε δρώμενα για τα Χριστούγεννα, τις Απόκριες και τα καλοκαίρια στην πόλη. Παραστάσεις που τις παρουσιάζαμε στο Σύνταγμα, στο Μοναστηράκι, την Ομόνοια, το Θησείο και άλλους κεντρικούς δρόμους της πόλης. Παντού. Και το καλοκαίρι, όσες κρίναμε ότι θα ταίριαζαν με το κλίμα των διακοπών, τις πηγαίναμε περιοδεία στα νησιά. Οι ηθοποιοί του ”Πεζόδρομου” ήταν Έλληνες. Αλλά η κατεξοχήν γλώσσα των παραστάσεων ήταν η παντομίμα. Παντομίμα, χορός και μουσική. Χωρίς λόγια. Έτσι, αφενός μας καταλάβαιναν όλοι οι τουρίστες ανεξαρτήτου εθνικότητας. Και αφετέρου, με τους ηθοποιούς μου, που όπως προείπα ήταν Έλληνες, ενώ ήδη μιλούσα ελληνικά και συνεννοούμασταν, η γλώσσα του σώματος ήταν για εμάς ένα πεδίο δημιουργικότητας. Η έλλειψη λόγου έκανε τα πράγματα πιο εύκολα», θυμάται ο Τεσόν. 

Η βάφτιση του Ζαν Ζακ σε Ζικ-Ζακ και το πέρασμα στην εικαστική δημιουργία

«Οι παραστάσεις που στήναμε στον δρόμο απαιτούσαν στοιχειώδη θεατρικά αντικείμενα. Τότε μου ήρθε η ιδέα να δημιουργώ ο ίδιος τα props για τα έργα μου. Όμως, ακόμα κι όταν έπαψα να ασχολούμαι με το θέατρο δρόμου στην Αθήνα, η κατασκευή αντικειμένων ήταν κάτι που ήθελα να το συνεχίσω. Μάζευα από τα σκουπίδια, από τις παραλίες, από όπου κι αν πήγαινα αντικείμενα από σίδερο, που άλλοτε έδειχναν αθάνατα, ορκισμένα να μείνουν μαζί μας για πάντα: Βίδες, παξιμάδια, σωλήνες, διακόπτες, τηγάνια, ποτιστήρια. Και στο εργαστήρι μου τους χάριζα μια καινούργια ζωή. Γιατί πιστεύω πως τίποτα δεν χάνεται και πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τον χρόνο που φεύγει με το ίδιο χαμόγελο που φώτιζε τα πρόσωπά μας όταν ήμασταν παιδιά», εξομολογείται ο Ζαν Ζακ Τεσόν, που στο νησί πολλοί τον αποκαλούν Ζικ-Ζακ. 

Καλλιτέχνης ή σιδεράς-κατασκευαστής; Ιδού η απορία

Ποιο είναι το μονοπάτι της δημιουργίας που ακολουθεί ο Τεσόν; Ο καλλιτέχνης που αυτοαποκαλείται «κατασκευαστής και σιδεράς» περιγράφει τη δημιουργική διαδικασία ως εξής: «Η έμπνευση δεν περιμένει τις μεγάλες στιγμές της ζωής για να έρθει να με συναντήσει. Με βρίσκει στα απλά και τα καθημερινά. Ενώ αγναντεύω τη θέα από το σπίτι μου, πίνοντας τον καφέ μου. Φέτος για παράδειγμα, χαλάρωνα στην αυλή, όταν το μάτι μου έπεσε σε έναν παλιό μύλο του καφέ. Τότε μου ήρθε η ιδέα να χρησιμοποιήσω τον μύλο για να φτιάξω ένα έργο που να θυμίζει αυτοκίνητο. Έτσι προέκυψε ένα έργο-αναφορά στον Νικολά-Ζοζέφ Κυνιό, τον Γάλλο εφευρέτη του πρώτου ατμοκίνητου οχήματος. Ξεκινάω από το ελάχιστο, μια ζυγαριά ή μια μηχανή του κιμά και αυτοσχεδιάζω. Κι όπου βγει». 

Εκεί που τα όρια συγχέονται… 

Μετά από την περιήγηση σε μια έκθεση έργων από «φτωχά» υλικά και σκουπίδια, εγείρονται ερωτήματα:

Είναι ένα έργο τέχνης σώνει και ντε όμορφο, πολύτιμο, υπάκουο στον κλασικό νόμο του καλού και του αγαθού;

Υπάρχει ένας και μοναδικός ορισμός της ομορφιάς και ένας αντίστοιχος της αχρηστίας;

Πότε ένα αντικείμενο ή ένα πλάσμα θεωρείται νεκρό, πεθαμένο, ολοκληρωτικά παραδομένο στην φθορά του χρόνου;

Σε μια παλιά συνέντευξη, όταν ρωτήθηκε γιατί του αρέσει τόσο πολύ η σκουριά, ο Ζαν Ζακ Τεσόν είχε απαντήσει «Για το χρώμα! Και επειδή μου θυμίζει κάτι που έχει ζήσει πολύ, που έχει αφήσει πίσω του χιλιόμετρα ύπαρξης. Όταν ένα αντικείμενο είναι σκουριασμένο σημαίνει ότι έχει μια μακρόχρονη ζωή 100 και 200 ετών. Αυτό αποδεικνύει ότι η ζωή μπορεί να διαρκέσει. Γιατί στο σύγχρονο κόσμο, που τον κατακλύζει το πλαστικό, τα πράγματα δεν διαρκούν. Αγοράζουμε πλαστικά και τα πετάμε. Όμως εμένα μου αρέσουν τα πράγματα να διαρκούν πολύ. Όπως εγώ. Κι εγώ είμαι παλιός». 

Σε αυτή την απάντηση θα προσπαθήσω και εγώ να βρω τις δικές μου.

 

Ιnfo Έκθεσης:

Πού: 

Στην αυλή του Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας, Σπύρου Ρόδη 16

Πότε:

Από Τετάρτη έως Κυριακή: 9:00 π.μ. έως 14:00 μ.μ. και το βραδάκι 18:00 μ.μ. έως 21:00 μ.μ.

Έως και τις 28 Σεπτεμβρίου.