Τον Ιούλιο του 1949, η Ινδία και το Πακιστάν υπέγραψαν συμφωνία για τη δημιουργία μιας γραμμής κατάπαυσης του πυρός όπως συνέστησε ο ΟΗΕ και το Κασμίρ διχοτομήθηκε.

Ένας δεύτερος πόλεμος ξέσπασε το 1965 ενώ το 1999, η Ινδία ενεπλάκη σε μια σύντομη χρονικά, αλλά πολύ σκληρή σύγκρουση με δυνάμεις που υποστηρίζονταν από το Πακιστάν.

Μέχρι τότε, τόσο η Ινδία όσο και το Πακιστάν είχαν δηλώσει ότι διέθετουν πυρηνικό οπλοστάσιο. 

Σήμερα, το Δελχί και το Ισλαμαμπάντ διεκδικούν πλήρως το Κασμίρ, αλλά ελέγχουν μόνο τμήματα του – εδάφη που αναγνωρίζονται διεθνώς ως «Κασμίρ υπό τη διοίκηση της Ινδίας» και «Κασμίρ υπό τη διοίκηση του Πακιστάν».

Γιατί το ινδικό Κασμίρ είναι τόσο ασταθές

Στο Κασμίρ, οι απόψεις σχετικά με το καθεστώς του είναι ποικίλες και υποστηρίζονται ένθερμα από τους υποστηρικτές τους. Πολλοί δεν θέλουν να κυβερνάται από την Ινδία, προτιμώντας είτε την ανεξαρτησία είτε την ένωση με το Πακιστάν.

Η θρησκεία είναι ένας κρίσιμος παράγοντας:  στο Τζαμού και το Κασμίρ είναι πάνω από το 60% μουσουλμάνοι, καθιστώντας το το μόνο κρατίδιο στην Ινδία όπου οι μουσουλμάνοι είναι πλειονότητα.

Μια ένοπλη εξέγερση μαίνεται κατά της ινδικής κυριαρχίας στην περιοχή εδώ και τρεις δεκαετίες και έχει κοστίσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιαάδες ανθρώπους.

Η Ινδία κατηγορεί το Πακιστάν πως υποδαυλίζει τις εντάσεις και υποστηρίζει τους αυτονομιστές στο Κασμίρ – μια κατηγορία που η γείτονά της αρνείται.

Στο μεταξύ, μια αιφνίδια αλλαγή στο καθεστώς του Κασμίρ στην ινδική πλευρά το 2019 επιδείνωσε την κατάσταση.

Το Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία κατείχε μια ιδιαίτερη θέση στη χώρα ιστορικά, χάρη στο άρθρο 370 – μια ρήτρα στο Σύνταγμα που του παρείχε σημαντική αυτονομία, ενώ είχε δικό του Σύνταγμα, ξεχωριστή σημαία  και ανεξαρτησία στη λήψη αποφάσεων για όλα τα θέματα εκτός από τις εξωτερικές υποθέσεις, την άμυνα και τις επικοινωνίες.

Η ανάκληση αυτού του κρίσιμου άρθρου στις 5 Αυγούστου 2019- όπως είχε υποσχεθεί στο προεκλογικό του μανιφέστο το κυβερνών ινδουιστικό εθνικιστικό κόμμα του πρωθυπουργού Νερέντα Μόντι-προκάλεσε νέες εντάσεις. Χιλιάδες που διαμαρτυρήθηκαν βρέθηκαν στη φυλακή ή τέθηκαν υπό κατ′ οίκον περιορισμό.

Μετά την σκληρή καταστολή η ένταση αποκλιμακώθηκε σημαντικά ενώ Ινδοί αξιωματούχοι επεσήμαναν τη βελτίωση των υποδομών, του τουρισμού και των επενδύσεων ως σημάδια μεγαλύτερης σταθερότητας. Ωστόσο, οι συλλήψεις συνεχίστηκαν και οι επικριτές της Ινδίας υποστήριξαν ότι αυτή η ηρεμία έχει ως κόστος τις πολιτικές ελευθερίες κατοίκων του Κασμίρ. 

 

Οι σοβαρές κλιμακώσεις των τελευταίων ετών 

Οι θάνατοι περισσότερων από 40 Ινδών στρατιωτών σε επίθεση αυτοκτονίας στις 14 Φεβρουαρίου 2019 – η πιο φονική στόχευση Ινδών στρατιωτών στο Κασμίρ από τότε που ξεκίνησε η εξέγερση πριν από τρεις δεκαετίες – οδήγησε σε σοβαρή κλιμάκωση.

Η Ινδία εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές σε πακιστανικό έδαφος – η πρώτη τέτοια ενέργεια από το 1971 – πυροδοτώντας επιδρομές αντιποίνων και αερομαχίες. Τα γεγονότα του 2019 τερμάτισαν κάθε ελπίδα ουσιαστικής εξομάλυνσης των σχέσεων των δυο χωρών.

Ωστόσο, ακολούθησε μια σχετική ηρεμία μέχρι τις 27 Απριλίου 2025, όταν ένοπλοι επιτέθηκαν σε τουρίστες στο Κασμίρ που διοικείται από την Ινδία, σκοτώνοντας 26 πολίτες.

Το Δελχί, κατηγόρησε τους αυτονομιστές και το ίδιο το Πακιστάν πως τους υποστηρίζει και κινήθηκε γρήγορα σε αντίποινα – κλείσιμο της κύριας συνοριακής διέλευσης, αναστολή μιας βασικής συνθήκης κοινής χρήσης του νερού, απέλαση διπλωματών και διακοπή βίζας πολλών Πακιστανών υπηκόων στους οποίους δόθηκε προθεσμία ολίγων ημερών να φύγουν. Το Δελχί απαγόρευσε επίσης όλα τα πακιστανικά αεροσκάφη – εμπορικά και στρατιωτικά – στον εναέριο χώρο του. 

Το Πακιστάν αντέδρασε με αναστολές βίζας ενώ ανέστειλε και μια συνθήκη ειρήνης του 1972 με την Ινδία.

 

Τα στρατεύματα και από τις δύο πλευρές αντάλλαξαν κατά διαστήματα πυρά πέρα από τα σύνορα αλλά τελικά την Τρίτη 7 Μαΐου 2025, η Ινδία έπληξε με πυραύλους  τοποθεσίες στο Πακιστάν και στο Κασμίρ που διοικείται από το Πακιστάν.

Το όριο για την κλιμάκωση έχει μετατοπιστεί δραματικά από το 2019. Τα διασυνοριακά και εναέρια πλήγματα από την Ινδία έχουν γίνει ο νέος κανόνας, προκαλώντας αντίποινα από το Πακιστάν. Αυτό έχει εντείνει περαιτέρω μια ήδη ασταθή κατάσταση.

Το δε Κασμίρ παραμένει μια από τις πιο στρατιωτικοποιημένες ζώνες στον κόσμο. 

Ειρηνευτικές προσπάθειες

Η Ινδία και το Πακιστάν, όπως τονίζει το BBC, είχαν συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός το 2003 μετά από χρόνια αιματοχυσίας κατά μήκος των de facto συνόρων στο Κασμίρ.

Αργότερα το Πακιστάν υποσχέθηκε να σταματήσει να χρηματοδοτεί αντάρτες στην επικράτεια του Κασμίρ, ενώ η Ινδία πρόσφερε αμνηστία σε όσους θα εγκατέλειπαν τον αγώνα.

Το 2014 ο Μόντι ήρθε στην εξουσία υποσχόμενος μια σκληρή γραμμή έναντι του Πακιστάν αλλά έδειξε επίσης ενδιαφέρον για τη διεξαγωγή ειρηνευτικών συνομιλιών.

Ο Ναουάζ Σαρίφ μάλιστα, τότε πρωθυπουργός του Πακιστάν, παρευρέθηκε στην τελετή ορκωμοσίας του Μόντι στο Δελχί.