Η φωτογραφία του Abdel Kareem Hana είναι γροθιά στο στομάχι ωστόσο, αποτυπώνει τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη Λωρίδα της Γάζας.
Οι εικόνες από τα Διεθνή Μέσα και τους φωτορεπόρτερ που βρίσκονται στην περιοχή για να καλύψουν την αιματοχυσία συνταράσσουν τον καθένα με στοιχειώδη ανθρωπιά. Δεν είναι μόνο εικόνες καταστροφής· είναι εικόνες χαμένων παιδικών χρόνων, φόβου, τραύματος και αδικίας.
Η απώλεια πάνω από 15.000 παιδιών στη Γάζα, από τον Οκτώβριο του 2023 έως σήμερα, συνιστά μια από τις πιο τραγικές και αδιανόητες ανθρωπιστικές κρίσεις της εποχής μας.
Αυτός ο αριθμός, που συνεχώς αυξάνεται, δεν είναι απλώς στατιστικό στοιχείο· είναι μια κραυγή πόνου, ένα κάλεσμα στη συνείδηση της ανθρωπότητας.
Η καταστροφή παιδιών – Η ουσία της σύγκρουσης
Τα παιδιά στη Γάζα δεν είναι τα πρόσωπα μιας τραγωδίας που συντελείται καθημερινά. Τα σχολεία που βομβαρδίζονται, τα νοσοκομεία που καταστρέφονται, οι οικογένειες που χωρίζονται με έναν πυροβολισμό – όλα αυτά χτυπούν βάναυσα το μέλλον μιας ολόκληρης γενιάς.
Η UNICEF καταγράφει πως τα παιδιά πλήττονται δυσανάλογα σε αυτή τη σύγκρουση, καθώς αποτελούν περίπου το 50% του πληθυσμού της Γάζας.
Τα δικαιώματα που ορίζονται στη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (CRC) – όπως το δικαίωμα στη ζωή, στην ασφάλεια, στην εκπαίδευση – καταπατούνται καθημερινά.
Ο αποκλεισμός της Γάζας σημαίνει πως τρόφιμα, καύσιμα και ιατρικά εφόδια δεν φτάνουν. Σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, χιλιάδες παιδιά βρίσκονται στα όρια του υποσιτισμού.
Πολλά δεν έχουν φάει για ημέρες, τρώνε ένα γεύμα την ημέρα – αν υπάρχει – ενώ άλλα καταλήγουν στα νοσοκομεία σε κατάσταση ασιτίας. Το σώμα τους μαραίνεται πριν προλάβει να μεγαλώσει.
Οι εικόνες αυτές περνούν μπροστά από τα μάτια μας στα δελτία ειδήσεων ή στα κοινωνικά δίκτυα, και πολλές φορές μένουμε αμέτοχοι, είτε από ανημποριά, είτε από κούραση, είτε από απόγνωση. Αλλά η συνήθεια μπροστά στον ανθρώπινο πόνο είναι επικίνδυνη: οδηγεί στην απάθεια.
Η Θέση του Ισραήλ
Το Ισραήλ υποστηρίζει πως οι στρατιωτικές του επιχειρήσεις στοχεύουν αποκλειστικά στη Χαμάς, την οποία χαρακτηρίζει τρομοκρατική οργάνωση, υπεύθυνη για την επίθεση του Οκτωβρίου 2023 που στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες Ισραηλινούς και απήγαγε δεκάδες πολίτες.
Το Ισραήλ επισημαίνει πως η Χαμάς χρησιμοποιεί σκόπιμα τα παιδιά και τους αμάχους ως «ανθρώπινες ασπίδες», εγκαθιστώντας βάσεις, οπλοστάσια και εκτοξευτές ρουκετών μέσα σε σχολεία, νοσοκομεία και πυκνοκατοικημένες περιοχές.
Οι ισραηλινές δυνάμεις ισχυρίζονται πως προειδοποιούν τους κατοίκους μέσω φυλλαδίων, τηλεφωνημάτων και άλλων μέσων για να απομακρυνθούν πριν τις επιθέσεις, αποσκοπώντας να περιορίσουν τις απώλειες αμάχων.
Η χρήση παιδιών ως ανθρώπινων ασπίδων
Η κατηγορία ότι η Χαμάς χρησιμοποιεί παιδιά ως ανθρώπινες ασπίδες αποτελεί βασικό επιχείρημα της ισραηλινής πλευράς. Αν αυτή η πρακτική ισχύει, τότε συνιστά ξεκάθαρη παραβίαση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου από τη Χαμάς, που χρησιμοποιεί αμάχους – και ιδίως ανήλικους – για στρατιωτικούς σκοπούς.
Ωστόσο, ακόμα και αν η Χαμάς πράττει έτσι, αυτό δεν απαλλάσσει το Ισραήλ από την ευθύνη να προστατεύσει τους αμάχους και κυρίως τα παιδιά. Το Διεθνές Δίκαιο επιβάλλει την αρχή της αναλογικότητας και την υποχρέωση να αποφεύγονται βλάβες σε αμάχους.
Η καταστροφή σχολείων, νοσοκομείων και κατοικιών όπου ζουν παιδιά, ακόμη και υπό τη δικαιολογία της «ανθρώπινης ασπίδας», παραμένει αδιανόητη και καταδικαστέα.
Νομικά επιχειρήματα για γενοκτονία στην περίπτωση της Γάζας
Η κατηγορία της γενοκτονίας, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, και ειδικότερα τη Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας του 1948, δεν απαιτεί απαραιτήτως τη συνολική εξόντωση ενός λαού, αλλά αναγνωρίζει ως γενοκτονική οποιαδήποτε πράξη γίνεται με σκοπό την ολική ή μερική καταστροφή μιας εθνοτικής, θρησκευτικής, φυλετικής ή εθνικής ομάδας ως τέτοιας.
Η Σύμβαση ορίζει συγκεκριμένες πράξεις που συνιστούν γενοκτονία, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται:
1. Η φόνευση μελών της ομάδας
2. Η πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης στα μέλη της
3. Η εκούσια επιβολή συνθηκών ζωής που αποσκοπούν στη φυσική καταστροφή ολόκληρης ή μέρους της ομάδας
4. Η επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην παρεμπόδιση γεννήσεων εντός της ομάδας
5. Η αναγκαστική μεταφορά παιδιών της ομάδας σε άλλη ομάδα
Στην περίπτωση των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ στη Γάζα μετά τον Οκτώβριο του 2023, έχουν προκύψει συγκεκριμένα δεδομένα και συνθήκες που ενδέχεται να στοιχειοθετούν πράξεις γενοκτονίας, υπό το φως των παραπάνω διατάξεων:
1. Μαζικές απώλειες ζωής με έμφαση στα παιδιά
Η τεκμηριωμένη θανάτωση πάνω από 15.000 παιδιών από τις επιχειρήσεις του Ισραήλ, βάσει στοιχείων διεθνών ανθρωπιστικών οργανώσεων, εγείρει σοβαρά ερωτήματα ως προς τον βαθμό διακριτότητας μεταξύ στρατιωτικών και πολιτικών στόχων. Η συστηματικότητα και η κλίμακα των απωλειών αυτών ενισχύει τον ισχυρισμό ότι δεν πρόκειται για «παράπλευρες απώλειες», αλλά για μεθοδική επίθεση κατά αμάχων.
2. Καταστροφή βασικών υποδομών – επιβολή θανατηφόρων συνθηκών ζωής
Η στοχευμένη ή εκτεταμένη καταστροφή υποδομών απαραίτητων για την επιβίωση – όπως νοσοκομεία, σταθμοί νερού, μονάδες παραγωγής τροφίμων, σχολεία – έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία συνθηκών ζωής ακατάλληλων για τον ανθρώπινο βίο, που ενδέχεται να επιφέρουν τη φυσική εξόντωση μεγάλου μέρους του παλαιστινιακού πληθυσμού.
Η στέρηση πρόσβασης σε πόσιμο νερό, τρόφιμα, ιατροφαρμακευτική φροντίδα και στέγη συνιστά πρακτικά τη χρήση της πείνας και της ασθένειας ως όπλα πολέμου.
3. Ψυχολογικός και σωματικός βασανισμός
Οι επιζώντες, και ιδίως τα παιδιά, έχουν υποστεί βαθιά ψυχικά τραύματα από την απώλεια των οικογενειών τους, τον συνεχή φόβο θανάτου και την παρατεταμένη αβεβαιότητα.
Η μαρτυρική καθημερινότητα που βιώνουν οι πολίτες της Γάζας, χωρίς καμία δυνατότητα διαφυγής, ενδέχεται να συνιστά σκόπιμη πρόκληση σοβαρής ψυχικής και σωματικής βλάβης, όπως ορίζει η Σύμβαση.
4. Ρητορική εξόντωσης – πρόθεση
Κομβικό σημείο στην τεκμηρίωση γενοκτονίας είναι η ”πρόθεση” – δηλαδή η πρόθεση καταστροφής της ομάδας ως τέτοιας. Αυτή μπορεί να στοιχειοθετηθεί όχι μόνο μέσα από τις πράξεις, αλλά και από δημόσιες δηλώσεις στρατιωτικών, πολιτικών ή κρατικών αξιωματούχων, οι οποίοι έχουν αναφερθεί σε εκφράσεις που χαρακτηρίζονται από ρητορική εξάλειψης ή απανθρωποποίησης του παλαιστινιακού λαού.
5. Απαγόρευση επανόδου, αναγκαστικός εκτοπισμός
Ο αναγκαστικός εκτοπισμός μεγάλου μέρους του πληθυσμού και η απαγόρευση επιστροφής στις εστίες τους ενδέχεται να πληροί τα κριτήρια της επιβολής συνθηκών ζωής που οδηγούν σε μόνιμο πληθυσμιακό αφανισμό της περιοχής.
Εγκλήματα πολέμου και ηθική ευθύνη
Ακόμη κι αν το νομικό καθεστώς γενοκτονίας αμφισβητείται, είναι αδιαμφισβήτητο ότι το Ισραήλ διαπράττει σοβαρά εγκλήματα πολέμου. Η στοχοποίηση αμάχων, η χρήση αεροπορικών επιθέσεων σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, η καταστροφή κρίσιμων υποδομών, είναι πράξεις που καταδικάζονται από το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο και το Καταστατικό της Ρώμης.
Επιπλέον, η ψυχική βλάβη που προκαλείται στα παιδιά – η απώλεια γονιών, η ματαίωση της παιδικής ηλικίας, ο φόβος και η ανασφάλεια – δημιουργούν γενιές πληγωμένων που θα κουβαλούν το τραύμα για πάντα.
Συμπέρασμα
Η κατάσταση στη Γάζα είναι η ζωντανή απόδειξη της αποτυχίας του διεθνούς συστήματος να προστατεύσει τα πιο αθώα θύματα των πολέμων: τα παιδιά. Η ισραηλινή πλευρά δικαιολογεί τις ενέργειές της με βάση το δικαίωμα στην αυτοάμυνα και τις πράξεις της Χαμάς, όμως η σφαγή των παιδιών και η καταστροφή της ζωής τους δεν μπορούν να γίνουν ανεκτές.
Η διεθνής κοινότητα οφείλει να σταματήσει να ακούει μονομερώς και να επιβάλει άμεσα μέτρα προστασίας για τους αμάχους. Η απόδοση δικαιοσύνης στους υπεύθυνους, η παύση των στρατιωτικών επιχειρήσεων και η επανεκκίνηση ενός πραγματικού ειρηνευτικού διαλόγου, είναι μονόδρομοι για να σταματήσει αυτή η ανθρωπιστική καταστροφή.
Η φρίκη που βλέπουμε σε αυτές τις εικόνες δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους. Όχι μόνο γιατί είναι τραγική, αλλά γιατί μας καλεί σε ευθύνη.
Ευθύνη να μη συνηθίσουμε τη βία. Να απαιτήσουμε ειρήνη. Να στηρίξουμε ανθρωπιστικές πρωτοβουλίες. Να ακούμε τις φωνές των αμάχων – και των παιδιών – που δεν έχουν φωνή στα διπλωματικά τραπέζια.
Πηγές:
Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989)
Σύμβαση για τη Γενοκτονία (1948)
Αναφορές UNICEF για παιδιά στη Γάζα 2025
Εκθέσεις Human Rights Watch, Amnesty International
Δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων
Καταστατικό Ρώμης Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου
