Ήταν μόλις λίγο μεγαλύτερα από έναν κόκκο ρυζιού, όμως τα σκουριασμένα μεταλλικά θραύσματα που βρέθηκαν πρόσφατα ενδέχεται να δώσουν την πολυαναμενόμενη απάντηση σε ένα από τα παλαιότερα και πιο επίμονα μυστήρια της αμερικανικής ιστορίας: τι απέγιναν οι 118 άποικοι του πρώτου αγγλικού οικισμού στη Βόρεια Αμερική, στο νησί Ρόανοκ.
Τα θραύσματα, γνωστά ως «hammerscale», είναι υπολείμματα μεταλλουργικής κατεργασίας – μια πρακτική άγνωστη στους ιθαγενείς αλλά οικεία στους Άγγλους.
Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους που τα ανέσυραν, αποτελούν την πρώτη απτή απόδειξη ότι οι άποικοι του Ρόανοκ εγκατέλειψαν τον αρχικό τους οικισμό και ενσωματώθηκαν στην κοινότητα των Κροατόαν, σε νησί 80 χιλιόμετρα νοτίως.
Για 435 χρόνια, η τύχη των αποίκων παρέμενε άγνωστη. Ο αρχηγός τους, Τζον Γουάιτ, τους εγκατέλειψε το 1587 για να επιστρέψει στην Αγγλία προς αναζήτηση εφοδίων.
Όταν γύρισε το 1590, βρήκε τον οικισμό εγκαταλελειμμένο, χωρίς ίχνη βίας. Το μόνο στοιχείο που είχε απομείνει ήταν η λέξη «CROATOAN» χαραγμένη σε έναν ξύλινο στύλο – μια ένδειξη πως οι άποικοι ίσως είχαν μετακινηθεί στο νησί των φιλικών ιθαγενών.
Έκτοτε, δεκάδες θεωρίες διατυπώθηκαν: ότι οι άποικοι σφαγιάστηκαν, μετακινήθηκαν στην ενδοχώρα, πέθαναν από αρρώστιες ή χάθηκαν προσπαθώντας να επιστρέψουν στην πατρίδα. Η ιστορία γέννησε θρύλους, ενέπνευσε βιβλία, θεατρικά έργα, ταινίες και συνεχείς ερμηνείες για τη σχέση αποίκων και ιθαγενών.
Ιδιαίτερη θέση σε αυτές τις αφηγήσεις έχει η Βιρτζίνια Ντερ, το πρώτο αγγλικό παιδί που γεννήθηκε στη Βόρεια Αμερική, εγγονή του Τζον Γουάιτ και κόρη μεσαίας τάξης Λονδρέζων που συμμετείχαν στην αποστολή. Η ιστορία περιλαμβάνει επίσης μορφές όπως η βασίλισσα Ελισάβετ Α’, ο Σερ Ουόλτερ Ράλεϊ και η Ποκαχόντας.
Οι αρχαιολόγοι Μαρκ Χόρτον και Σκοτ Ντόσον, ύστερα από δεκαετή έρευνα στο νησί Hatteras (παλιότερα Κροατόαν), θεωρούν ότι έχουν δώσει οριστική απάντηση στο μυστήριο. Τον Απρίλιο, εντόπισαν μεγάλες ποσότητες «hammerscale» από τον 16ο αιώνα – ένδειξη παρουσίας Άγγλων μεταλλουργών.
«Η μεταλλουργία ήταν πρακτική γνώριμη στους Άγγλους, αλλά όχι στους ντόπιους», εξηγεί ο Χόρτον, καθηγητής στο Royal Agricultural University του Ηνωμένου Βασιλείου. «Η ύπαρξη μεταλλουργικού κλιβάνου δείχνει ότι οι άποικοι όχι μόνο έζησαν με τους Κροατόαν, αλλά ενσωματώθηκαν πλήρως στην κοινότητά τους».
Η αποστολή του 1587, υπό την ηγεσία του Γουάιτ και με χρηματοδότηση του Ράλεϊ, είχε στόχο την ίδρυση μόνιμου αγγλικού οικισμού. Οι άποικοι όμως αντιμετώπισαν δυσκολίες ανεφοδιασμού και εντάσεις με τους ιθαγενείς.
Ο Γουάιτ αναχώρησε για την Αγγλία με οδηγίες προς τους αποίκους να καταγράψουν την κατεύθυνση που θα ακολουθούσαν, σε περίπτωση αναχώρησης. Επέστρεψε τρία χρόνια αργότερα, καθυστερημένος λόγω της ισπανικής απειλής, βρίσκοντας τον οικισμό έρημο.
Προσπάθησε να τους αναζητήσει στο νησί Hatteras, αλλά η κακοκαιρία τον ανάγκασε να επιστρέψει στην Αγγλία, χωρίς να ξαναδεί την οικογένειά του. Έκτοτε, οι εικασίες πλήθυναν. Μαρτυρίες ήθελαν άλλες φυλές να τους είχαν σκοτώσει, ενώ ένας χάρτης του ίδιου του Γουάιτ του 1585 υποδήλωνε πιθανή εγκατάσταση στην ενδοχώρα.
Η ομάδα του First Colony Foundation έχει εντοπίσει ευρήματα, όπως κεραμικά και μεταλλικά αντικείμενα, στην κομητεία Μπέρτι, αλλά η χρονολόγησή τους δεν είναι απόλυτα τεκμηριωμένη.
Αντίθετα, οι ανασκαφές των Ντόσον και Χόρτον στο Μπάξτον έχουν αποφέρει πειστικά τεκμήρια: ευρωπαϊκά όπλα, ένα έμβλημα των Τυδώρ, νόμισμα της περιόδου – και πλέον, τη μεταλλουργική δραστηριότητα, που θεωρείται καθοριστική ένδειξη διαμονής.
https://www.huffingtonpost.gr/2015/04/05/culture-h-pragmatikh-istoria-ths-pocahontas_n_7005946.html
Τα ευρήματα εκτίθενται στο Μουσείο Χαμένης Αποικίας στο Hatteras, που διαχειρίζεται ο ίδιος ο Ντόσον. Παρότι νομίσματα και όπλα θα μπορούσαν θεωρητικά να φτάσουν μέσω εμπορίου, η παρουσία μεταλλουργικού εργαστηρίου δείχνει μακρόχρονη εγκατάσταση.
Ο Ντόσον παραπέμπει και σε μαρτυρίες του Άγγλου εξερευνητή Τζον Λόουσον, που το 1700 ανέφερε πως συνάντησε νησιώτες με γκρίζα μάτια, χριστιανικές παραδόσεις και ενδυμασία αγγλικού τύπου.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι άποικοι ΄- αντιμέτωποι με την πείνα και τις συγκρούσεις– εγκατέλειψαν το Ρόανοκ και βρήκαν καταφύγιο στους Κροατόαν, με τους οποίους είχαν αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης.
«Το μυστήριο τελείωσε», λέει ο Ντόσον. «Οι πηγές ήταν πάντα σαφείς, τώρα έχουμε και εμπειρικά δεδομένα. Το αφήγημα της ”χαμένης αποικίας” ήταν περισσότερο ένας δραματικός μύθος. Όμως οι μύθοι δύσκολα πεθαίνουν».
