Τι κοινό μπορεί να έχουν ένας νέος στην Κίνα, μια οικογένεια στις ΗΠΑ και ένας μικρομεσαίος επιχειρηματίας στην Ελλάδα; Παρά τις τεράστιες πολιτισμικές και πολιτικές διαφορές, όλο και περισσότεροι άνθρωποι -στα τρία αυτά σημεία του πλανήτη- μοιράζονται την ίδια απογοήτευση: «Το σύστημα δεν λειτουργεί για μένα»!

Η σιωπηλή αποστασιοποίηση της Κίνας:  Η Κίνα, μετά από δεκαετίες εντυπωσιακής ανάπτυξης, δείχνει σημάδια κόπωσης. Η ανεργία των νέων ξεπερνά το 20%, τα νοικοκυριά κουβαλούν υψηλό ιδιωτικό χρέος, και ο μεσαίος χώρος αρχίζει να αισθάνεται ότι οι υποσχέσεις για μια σταθερή και προβλέψιμη πορεία προς την ευημερία… ξεθωριάζουν.

Οι νέοι καθυστερούν να παντρευτούν ή να κάνουν παιδιά. Δεν ξοδεύουν, δεν επενδύουν στο μέλλον. Η «σιωπηλή επανάσταση» της απόσυρσης από το κοινωνικό συμβόλαιο, γίνεται πιο έντονη.

Η δυσαρέσκεια των ΗΠΑ: Στην άλλη πλευρά του Ειρηνικού, οι Ηνωμένες Πολιτείες ζουν με την αίσθηση ενός συστήματος που ωφελεί λίγους. Η ακραία συγκέντρωση πλούτου, η ακριβή υγειονομική περίθαλψη, η ανασφάλεια στην αγορά εργασίας και το βαρύ φοιτητικό χρέος, εντείνουν το αίσθημα ότι το «American Dream» είναι προνόμιο, όχι πλέον δικαίωμα.

Η πολιτική πόλωση και η συνεχής αμφισβήτηση των θεσμών δείχνουν πως ακόμα και η πιο ισχυρή δημοκρατία παγκοσμίως παλεύει με τη φθορά της εμπιστοσύνης.

Η στασιμότητα της Ευρώπης: Και στην Ευρώπη όμως —και ειδικά στον ευρωπαϊκό Νότο— η αίσθηση παραίτησης ενισχύεται. Ο Έλληνας που παλεύει με την ακρίβεια, τη γραφειοκρατία, τις καθυστερήσεις στις επενδύσεις και την αβεβαιότητα της αγοράς, βιώνει καθημερινά τις συνέπειες ενός ευρωπαϊκού συστήματος που δείχνει δομικά κουρασμένο.

Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες, εγκλωβισμένες ανάμεσα στις απαιτήσεις της πράσινης μετάβασης και τις προκλήσεις της γεωπολιτικής, μοιάζουν περισσότερο με γραφειοκρατικά θηρία παρά με μηχανισμούς λύσεων.

 

Από τον “ψυχρό πόλεμο” στον ασταθή πολυπολισμό

Η εποχή των δύο υπερδυνάμεων τελείωσε. Ζούμε σε έναν πολυπολικό κόσμο με ασαφείς κανόνες και συνεχείς ανακατατάξεις. Κανείς δεν κρατά το τιμόνι μόνος του — ούτε η Κίνα, ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η ΕΕ. Αυτό θα μπορούσε να είναι ευκαιρία για μεγαλύτερη ισοκατανομή ευθύνης και οφελών. Όμως προς το παρόν, η αίσθηση της ανασφάλειας κυριαρχεί.

Το ζητούμενο δεν είναι να κερδίσει «το ένα σύστημα» απέναντι στο άλλο. Το πραγματικό ερώτημα είναι αν υπάρχει τρόπος να ανακτήσουμε την πίστη των πολιτών ότι η πρόοδος δεν είναι προνόμιο των λίγων — είτε είμαστε στη Σαγκάη, είτε στο Οχάιο, είτε στην Αθήνα.

Για να συμβεί αυτό, χρειαζόμαστε νέες φωνές, νέες συμμαχίες και νέες γέφυρες. Πρέπει να δούμε πέρα από τις ιδεολογικές ετικέτες και να εστιάσουμε σε κάτι βαθύτερο: Την ανάγκη να ξαναχτίσουμε την εμπιστοσύνη ανάμεσα σε κοινωνίες και θεσμούς.

Γιατί στο τέλος, είτε ζούμε στην Κίνα, στην Αμερική ή στην Ευρώπη, ο κοινός παρονομαστής είναι ένας: Ο άνθρωπος που θέλει να αισθάνεται ότι δεν είναι μόνος — και ότι το σύστημα λειτουργεί με κάποιον τρόπο και για εκείνον…