Της Γενικής Γραμματέως Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Δρ Ζέφης Δημαδάμα
Το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια (ΕΣΔΓΕΑ, 2023-2028) ολοκληρώθηκε και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κατευθυντήρια κείμενα σχετικά με τη διάσταση του φύλου στην εξωτερική πολιτική αλλά και στις εθνικές και διεθνείς πρωτοβουλίες γενικότερα.
Παρακολουθώντας συστηματικά το σχεδιασμό του Εθνικού Σχεδίου Δράσης ως πανεπιστημιακός και τώρα με την ιδιότητα της Γενικής Γραμματέως Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υποστηρίζω σθεναρά την εφαρμογή της ισότητας των φύλων και την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των γυναικών σε κάθε τομέα. Θυμίζω ότι η Γενική μας Γραμματεία συμμετείχε ενεργά στην υλοποίηση του ανωτέρω Σχεδίου Δράσης υπό το Υπουργείο Εξωτερικών και την αρμόδια Διυπουργική Ομάδα Εργασίας.
Στο ερώτημα που έρχεται και επανέρχεται στη συζήτηση για το αν υπάρχει έμφυλη διάσταση στον πόλεμο απαντάμε πως ναι, υπάρχει έμφυλη βία στον πόλεμο αλλά βρίσκεται στη θολή, αθέατη ζώνη. Οι καταγραφές και τα στοιχεία αποδεικνύουν ότι σε καταστάσεις πολεμικών συγκρούσεων οι γυναίκες και τα κορίτσια υφίστανται τραυματισμούς, βασανιστήρια και βιασμούς.
Η σεξουαλική βία στη διάρκεια της πολεμικής σύρραξης γενικεύεται, δηλαδή δεν περιορίζεται απλώς στη δράση κακοποιών στρατιωτών, αλλά πολλές φορές εντάσσεται σε μια συνολική στρατηγική. Γυναίκες όλων των ηλικιών, από παιδιά μέχρι γιαγιάδες απειλούνται, κακοποιούνται και δολοφονούνται ως μέσον επίδειξης δύναμης και υπεροχής των επιτιθέμενων.
Οι βιασμοί στη διάρκεια συρράξεων, όταν είναι μαζικοί και συστηματικοί, αναγνωρίζονται πλέον ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και έγκλημα πολέμου. Ωστόσο, ως επί το πλείστον μένουν ατιμώρητοι, καθώς η σεξουαλική βία δεν λαμβάνεται συνήθως υποψιν στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
Αποκλεισμένες ωστόσο παραμένουν οι γυναίκες και από τις προσπάθειες πρόληψης και επίλυσης των διενέξεων. Οι γυναίκες απουσιάζουν από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων ενώ οι άντρες, οι οποίοι πρωταγωνιστούν και στο πεδίο και στην ηγεσία, είχαν επί μακρόν την αποκλειστική ευθύνη τόσο για τη διεξαγωγή των συγκρούσεων όσο και για την επίλυσή τους.
Τέλος, αγνοούνται συστηματικά οι επιζήσασες σεξουαλικής βίας οι οποίες χρειάζονται άμεση υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της ιατρικής βοήθειας. Χρειάζονται θεραπεία για τραυματισμούς και για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα αλλά και πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, συμπεριλαμβανομένης της επείγουσας αντισύλληψης και θεραπείας, για να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης του HIV. Χρειάζονται επίσης ολοκληρωμένες υπηρεσίες σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας καθώς και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τo 2023 συμπληρώθηκαν εβδομήντα πέντε (75) έτη από την υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Εξίσου σημαντικό ορόσημο αποτελεί η επικείμενη συμπλήρωση είκοσι πέντε (25) ετών από την υιοθέτηση της Απόφασης 1325/2000 από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ΣΑΗΕ) στις 31.10.2000, η οποία αποτελεί τη ναυαρχίδα της ρηξικέλευθης Ατζέντας για τις Γυναίκες, την Ειρήνης και την Ασφάλεια.
Πάρα ταύτα ακόμη και σήμερα βιώνουμε την αγριότητα του πολέμου με την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία καθώς και την πρόσφατη επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ και την ένοπλη σύρραξη που ακολούθησε.
Η Ελλάδα έχει καταβάλει και συνεχίζει να καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλες τις δημόσιες πολιτικές. Ειδικότερα, η ολοκλήρωση και υιοθέτηση του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια (2023-2028) αναδεικνύει τέσσερις βασικές προτεραιότητες:
α) πρόληψη των ενόπλων συγκρούσεων και της σχετικής με αυτές έμφυλης και σεξουαλικής βίας
β) συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα
γ) προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών
δ) ανακούφιση και ανάκαμψη των γυναικών και των κοριτσιών, που επιβίωσαν από ένοπλες συγκρούσεις.
Στόχος μας η Ελλάδα να συνεχίσει και τη νέα χρονιά να επενδύει στην ενίσχυση της έμφυλης ισότητας σε κάθε πεδίο κάτι που θα ενδυναμώσει και τις προσπάθειες για την προώθηση της υποψηφιότητα της χώρας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας για την περίοδο 2025-2026.