Eastmed: όνειρο ή πραγματικότητα;

Σκέψεις και προβληματισμοί
Kanok Sulaiman via Getty Images

Με την έναρξη των υποθαλάσσιων ερευνών στην Ανατολική Μεσόγειο, το Ισραήλ ήταν μία από τις πρώτες χώρες που ανακάλυψε μια σειρά από πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου. Σταδιακά και άλλες χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο άρχισαν να εντείνουν ανάλογες έρευνες. Έτσι, η περιοχή τράβηξε το βλέμμα της Δύσης λόγω των αναγκών των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών για ενέργεια αλλά και ισχύ. Οι έρευνες αποκάλυψαν περισσότερα οικόπεδα στις ακτές της Κύπρου, της Τουρκίας, της Ελλάδας και της Ιταλίας, αλλά η ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας που συνδέεται με το Κυπριακό, επηρέασε άμεσα την ταχύτητα των εξορύξεων και πάγωσε πολλά έργα στην ανατολική Μεσόγειο έως την εξεύρεση λύσης. Πέρυσι, το Τελ Αβίβ ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί με την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ιταλία για την κατασκευή αγωγού - του Eastmed - για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ προς την Ευρώπη. Τονίστηκε, επίσης, ότι στο τέλος του Μαρτίου θα αρχίσουν να εργάζονται γι′ αυτό το πρότζεκτ αποτελεσματικά. Όμως, ενώ το Τελ Αβίβ έχει εναποθέσει ελπίδες στην υλοποίησή του, έχουν ανακύψει ορισμένες αμφιβολίες από τους υπόλοιπους εταίρους για τους δικούς τους λόγους, που μπορεί να υποδηλώνουν ότι το έργο θα πεθάνει πριν από τη γέννηση του. Εδώ θα πρέπει να σταθούμε στις λεπτομέρειες αυτού του έργου αναλύοντας την άποψη όλων των εμπλεκόμενων χωρών.

Στην Κύπρο, οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου βρίσκονται σε πλήρη δράση στις περιοχές που δεν αμφισβητούνται από την Τουρκία, ιδιαίτερα στο τμήμα νοτίως του νησιού. Όπως έχει γίνει ήδη γνωστό, η αμερικανική ExxonMobil ανακάλυψε πρόσφατα στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ πολύ μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου. Αυτή η θετική εξέλιξη έκανε το πρότζεκτ του Eastmed να μην φαίνεται και τόσο καλή ιδέα για την κυπριακή διοίκηση, αφού μπορεί πλέον να κατασκευάσει τον δικό της αγωγό που θα διοχετεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Ενώ η Ρωσία προχωράει με σταθερά βήματα την κατασκευή του αγωγού μέσω Τουρκίας, η Κύπρος συνειδητοποιεί ότι η αγορά περιορίζεται δραματικά καθώς οι παραγωγοί φυσικού αερίου αυξάνονται καθημερινά. Ως εκ τούτου, η κυπριακή διοίκηση βλέπει ως δέουσα λύση την αποχώρηση από τον Eastmed και την κατασκευή δικού της αγωγού. Βέβαια, αυτό το σχέδιο ενδέχεται να έχει αρνητική επίδραση στα πολιτικά ζητήματα της Κύπρου. Το Τελ Αβίβ τελευταία συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους υποστηρικτές της εναντίον της Τουρκίας σχετικά με την επίλυση του Κυπριακού. Πιθανή υπαναχώρηση της Λευκωσίας στον Eastmed είναι δυνατόν να σπρώξει το Τελ Αβίβ να στηρίξει την άλλη πλευρά, την Άγκυρα. Ας μην παραβλέπουμε, επίσης, τους ισχυρούς του δεσμούς με την Ουάσιγκτον όπου μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αποτροπή των αμερικανικών εταιρειών να συνεχίσουν τις εργασίες στα κυπριακά οικόπεδα. Ως εκ τούτου, η κυπριακή κυβέρνηση θα βρεθεί μπροστά σε μια δύσκολη δοκιμασία τις επόμενες ημέρες στην απόφαση να υποστηρίξει ή να απορρίψει το σχέδιο του ισραηλινού αγωγού.

Και στην Ιταλία η ατμόσφαιρα δεν είναι πλέον η ίδια όπως στο παρελθόν. Η σημερινή ιταλική κυβέρνηση έρχεται μέρα με τη μέρα όλο και πιο κοντά στη Μόσχα σε πολλά ζητήματα, ενώ βάζει τα οικονομικά και διπλωματικά συμφέροντά της πάνω από οτιδήποτε άλλο. Βάσει των ανωτέρω, θεωρώ ότι η σημερινή ιταλική διοίκηση δεν θα υποστηρίξει τον Eastmed για διάφορους λόγους. O πρώτος είναι να μην έρθει αντιμέτωπη με τη ρωσική οργή αφού η Μόσχα θα θεωρήσει ότι αυτός ο αγωγός θα ήταν ένα πλήγμα για τα συμφέροντά της. Δεύτερον, η ίδια η Ιταλία, μέσω των εταιρειών της, επιτυγχάνει πολλά κέρδη μέσω της προμήθειας της νότιας Ευρώπης με λιβυκό αέριο, ενδυναμώνοντας παράλληλα τις σχέσεις της με την Τουρκία αφού οι ιταλικές εταιρείες συνεργάζονται όλο και περισσότερο με την τουρκική διοίκηση για τη δημιουργία ενός αγωγού αερίου Τουρκίας-Ευρώπης που θα συνδέεται με τη επίλυση της κυπριακής κρίσης. Μπορούμε, λοιπόν, να συμπεράνουμε ότι η Ρώμη δεν είναι πλέον εταίρος του Τελ Αβίβ στο συγκεκριμένο έργο.

Το, για άγνωστους λόγους, πάγωμα της εξερεύνησης του ελληνικού φυσικού αερίου στα νότια και δυτικά της χώρας φαίνεται να σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για τον Eastmed. Αυτό το ενδιαφέρον συνδέεται με δύο σημεία: (α) η Αθήνα προσπαθεί σαφώς να διατηρήσει τις ισχυρές σχέσεις της με το Τελ Αβίβ για να έχει την υποστήριξή του στον φάκελο του Κυπριακού, (β) η κυβέρνηση Τσίπρα, που προετοιμάζεται για βουλευτικές εκλογές προς το τέλος του τρέχοντος έτους, έχει τρομερή ανάγκη για ένα οικονομικό επίτευγμα που μπορεί να αυξήσει τις ελπίδες του ελληνικού λαού για βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Υπό το φως αυτής της προοπτικής, ο Αλέξης Τσίπρας θα έχει κάνει μια σημαντική παραχώρηση για κάτι που θα έχει χαμηλότερα οφέλη - δηλαδή τον ισραηλινό αγωγό - και μάλιστα για λόγους καθαρά προσωπικού και όχι δημόσιου συμφέροντος. Δεδομένου, επίσης, ότι οι σχέσεις της Αθήνας με την Μόσχα διακρίνονται από εντάσεις αφού ο Αλέξης Τσίπρας επέλεξε να πάρει το μέρος των συμμάχων της Ουάσιγκτον - του Τελ Αβίβ - αυτό θα δημιουργήσει προβλήματα και με την Κύπρο.

Στην επόμενη συνάντηση των Βρυξελλών θα συζητηθεί ο φάκελος του Eastmed. Το πιο πιθανό είναι ότι οι εμπλεκόμενες χώρες θα καταλήξουν στην αποδοχή ή την απόρριψή του. Η παρουσία των εκπροσώπων της Ουάσιγκτον σημαίνει ότι θα ασκηθούν πιέσεις εκ μέρους του Τελ Αβίβ αφενός και αφετέρου των εκπροσώπων των ευρωπαϊκών χωρών που έχουν ανάγκη των πηγών φυσικού αερίου προκειμένου να απαγκιστρωθούν από την ρωσική εξάρτηση που έχει μετατραπεί σε ένα όπλο πίεσης που επηρεάζει τις αποφάσεις της γηραιάς ηπείρου. Καταλήγουμε λοιπόν ότι οι συμμαχίες που έχουν προκύψει πρόσφατα στην Ανατολική Μεσόγειο βρίσκονται στο κατώφλι αλλαγών που θα επηρεάσουν σημαντικά άλλα ζητήματα και κυρίως το Κυπριακό.

Δημοφιλή