Ο «τελευταίος χορός» ενός άστρου που «πεθαίνει», ένα «φυτώριο» άστρων, στοιχεία για την εξέλιξη των γαλαξιών και τις μαύρες τρύπες, λεπτομέρειες για την ατμόσφαιρα ενός εξωπλανήτη και άλλα πολλά περιλαμβάνονται στον επιστημονικό «θησαυρό» από το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb που παρουσίασε την Τρίτη η NASA.
Το προηγμένο τηλεσκόπιο θεωρείται ο διάδοχος του εμβληματικού Hubble και αναμένεται να αποτελέσει «ναυαρχίδα» στον χώρο του τουλάχιστον για τα επόμενα 20 χρόνια.
Το Webb έδωσε τη βαθύτερη και πιο ευκρινή υπέρυθρη εικόνα του μακρινού σύμπαντος ως τώρα: Το First Deep Field του Webb είναι το σύμπλεγμα γαλαξιών SMACS 0723, που είναι γεμάτο χιλιάδες γαλαξίες. Η εικόνα απεικονίζει το σύμπλεγμα όπως ήταν πριν από 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια, με πολύ περισσότερους γαλαξίες μπροστά και πίσω από το σύμπλεγμα. Πολύ περισσότερα στοιχεία αναμένονται να έρθουν στο φως καθώς οι ερευνητές μελετούν περαιτέρω τα δεδομένα από το τηλεσκόπιο.
Μεταξύ των εικόνων που δόθηκαν στη δημοσιότητα είναι ένα τοπίο από «βουνά» και «κοιλάδες», με διάσπαρτα λαμπρά αστέρια- στην πραγματικότητα η άκρη μιας περιοχής- «φυτωρίου» άστρων, ονόματι NGC 3324, στο Νεφέλωμα της Τρόπιδος. Η εικόνα κατεγράφη στο υπέρυθρο φάσμα και αποκαλύπτει για πρώτη φορά μέχρι πρότινος αόρατες περιοχές «γένεσης» άστρων. H εικόνα αποκαλείται «Cosmic Cliffs» (κοσμικοί βράχοι/ βραχώδεις ακτές). Οι υψηλότερες «κορυφές» έχουν ύψος 7 έτη φωτός. Η περιοχή αυτή έχει διαμορφωθεί έτσι σε μεγάλο βαθμό χάρη στην υπεριώδη ακτινοβολία και τους ηλιακούς ανέμους από γιγαντιαία, θερμά νεαρά άστρα. Το Webb μπορεί να αποκαλύπτει αστρικά «φυτώρια» και μεμονωμένα άστρα που είναι εντελώς κρυμμένα σε εικόνες στο φάσμα του ορατού φωτός: Χάρη στην ευαισθησία του στο υπέρυθρο φως, μπορεί να βλέπει μέσα από την κοσμική σκόνη, φτάνοντας σε αυτά τα αντικείμενα. Το NGC 3324 βρίσκεται περίπου 7.600 έτη φωτός μακριά.
Επίσης, το τηλεσκόπιο αποκάλυψε λεπτομέρειες του Νοτίου Δακτυλιοειδούς Νεφελώματος, 2.500 έτη φωτός μακριά, που ήταν μέχρι τώρα κρυμμένες για τους αστρονόμους. Σημειώνεται πως τα πλανητικά νεφελώματα είναι «κελύφη» από αέρια και σκόνη που εκτινάσσονται από άστρα που «πεθαίνουν». Το Webb μπόρεσε να δει το δεύτερο άστρο του νεφελώματος, καθώς και εντυπωσιακές δομές που δημιουργούνται καθώς τα άστρα διαμορφώνουν τα αέρια και τη σκόνη γύρω τους. Δύο άστρα που είναι «κλειδωμένα» σε μια «σφιχτή» τροχιά διαμορφώνουν το τοπικό περιβάλλον. Το ένα από αυτά είναι περιτριγυρισμένο από σκόνη και το φωτεινότερο εξ αυτών είναι σε πιο πρώιμο στάδιο της εξέλιξής του. Το πιο θαμπό εξ αυτών εκλύει δακτυλίους αερίων και σκόνης εδώ και χιλιάδες χρόνια προς πάσα κατεύθυνση- και το διαστημικό τηλεσκόπιο αποκάλυψε για πρώτη φορά πως είναι καλυμμένο/ κρυμμένο στη σκόνη. Το κάθε επίπεδο σκόνης αντιπροσωπεύει ένα επεισόδιο κατά το οποίο το πιο θαμπό άστρο έχασε μέρος της μάζας του. Με αυτόν τον τρόπο οι αστρονόμοι μπορούν να παρακολουθήσουν την ιστορία του.
Το Webb απεικόνισε και το «Κουϊντέτο του Στεφάν», ένα σύμπλεγμα πέντε γαλαξιών, υπό νέο φως, αποκαλύπτοντας λεπτομέρειες που δεν είχαν παρατηρηθεί ποτέ. Μαζί, οι πέντε γαλαξίες είναι γνωστοί ως HCG 92. Αν και ονομάζεται «κουϊντέτο», μόνο τέσσερις εξ αυτών είναι πραγματικά κοντά και εμπλέκονται σε έναν κοσμικό «χορό»: Ο πέμπτος και πιο ακριανός, ο NGC 7320, βρίσκεται πιο μπροστά συγκριτικά με τους άλλους τέσσερις. Ο γαλαξίας αυτός είναι σε απόσταση 40 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη, ενώ οι άλλοι τέσσερις είναι σε απόσταση περίπου 290 εκατ. ετών φωτός.
Ακόμη, το διαστημικό τηλεσκόπιο «έπιασε» το «ίχνος» νερού, μαζί με στοιχεία περί ύπαρξης νεφών, στην ατμόσφαιρα γύρω από έναν θερμό γίγαντα αερίων, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από ένα μακρινό άστρο σαν τον Ήλιο μας- σε απόσταση 1.150 ετών φωτός. Η παρατήρηση αυτή, που αποκαλύπτει την παρουσία συγκεκριμένων μορίων αερίων με βάση μικροσκοπικές μειώσεις φωτεινότητας συγκεκριμένων χρωμάτων, είναι η πιο λεπτομερής που έχει υπάρξει ως τώρα. Σημειώνεται πως ο πλανήτης WASP-96 b είναι ένας από 5.000 επιβεβαιωμένους εξωπλανήτες που έχουν βρεθεί στον γαλαξία μας, και βρίσκεται στον αστερισμό του Φοίνικα.
