Η Διάσκεψη για τη Λιβύη στις 12 Νοεμβρίου του 2021 αποτέλεσε ένα από τα διπλωματικά γεγονότα που τελικά συντελέστηκε σε μία χρονική περίοδο έντονων εξελίξεων. Φυσικά, δε γνωρίζουμε, αν η Λευκορωσία, προς όφελος της Τουρκίας, δεν υποκινούσε τα επεισόδια στα σύνορα με την Πολωνία και τις βαλτικές χώρες πώς θα είχε διαμορφωθεί το κείμενο συμπερασμάτων για τη Λιβύη (καθώς ας μην ξεχνάμε, ότι βασικός παίχτης είναι η Ρωσία), ωστόσο η συγκεκριμένη Σύνοδος και μόνο που είχε τεθεί υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, αυτομάτως τα συμπεράσματά της, εν είδει Ψηφισμάτων (αν και δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα, καθώς ανήκουν στο λεγόμενο ”Ήπιο Δίκαιο”), παρόλα αυτά δημιουργούν πολιτικά και διπλωματικά τετελεσμένα.
Άραγε, η συγκεκριμένη Σύνοδος προσέφερε κάτι περισσότερο από τις δύο προηγούμενες που είχαν συγκληθεί από το Βερολίνο ή τελικά ήταν ακόμα μία Διάσκεψη ευχολογίων; Θα μπορούσε λόγου χάρη στο κείμενο των συμπερασμάτων να κάνει ευθεία αναφορά στα δύο κράτη που διατηρούν μισθοφορικά στρατεύματα στο λιβυκό περιβάλλον, όπως ήταν η ευθεία αναφορά του Μακρόν κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, κατονομάζοντας τη Ρωσία και την Τουρκία; Και τελικά, η ”επίγευση” της Διάσκεψης είναι θετική, αρνητική ή ουδέτερη;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όπως ανωτέρω αναφέραμε, και μόνο που η Διάσκεψη για τη Λιβύη τέθηκε υπό την αιγίδα των ΟΗΕ είναι ένα θετικό αποτύπωμα. Συγχρόνως δε, στο σημείο (ε) αναφέρεται, ότι και οι αποφάσεις των δύο προηγούμενων Συνόδων τίθενται υπό την επίβλεψη για την εφαρμογή τους από τα Ηνωμένα Εθνη, δεσμεύοντας, ως εκ τούτου, όλες τις πλευρές.
Στα επίσης θετικά είναι, ότι θέτει ως παρατηρητές εκτός από την ΕΕ και τον ΟΗΕ για την εφαρμογή των αποφάσεων, τον Αραβικό Σύνδεσμο, το Σύνδεσμο των Αφρικανικών χωρών, δίνοντας παράλληλα και ουσιαστικό ρόλο στις χώρες, Τσαντ, Νίγηρα και Σουδάν. Τα κράτη αυτά, ως γνωστόν, βιώνουν από την εμπλοκή της Τουρκίας στα εσωτερικά θέματά τους το ίδιο ακριβώς εμφυλιακό περιβάλλον με αυτό της Λιβύης.
Κάτω από το πλαίσιο αυτό, οι Κυβερνήσεις των χωρών αυτών αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να συμπλεύσουν με τις αρχές που καθορίζει η εν λόγω Σύνοδος για δημιουργία συνθηκών εξομάλυνσης και του δικού τους κατεστημένου. Εμμέσως πλην σαφώς υφίσταται ”επιτήρηση” από τους Διεθνείς Θεσμούς και για το δικό τους περιβάλλον.
Φυσικά, μπορεί να πει κάποιος μα γιατί δεν προσκλήθηκε η Αιθιοπία, η οποία και αυτή έχει τα ίδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα με τις χώρες αυτές του αφρικανικού εδάφους; Πολύ απλά διότι δεν συνορεύει με τη Λιβύη αφενός, αφετέρου χρησιμοποιείται το Σουδάν ως buffer zone για οποιοδήποτε ”κραδασμό”, καθώς ας μην ξεχνάμε ότι η Αίγυπτος με έμμεσο, αλλά σαφή τρόπο πρέπει να ”προστατευτεί”.
Επίσης θετικό στοιχείο ότι στον Τομέα Ασφάλειας στο σημείο (9) του Κειμένου των Συμπερασμάτων, γίνεται λόγος για Σχέδιο Δράσης αποχώρησης των μισθοφόρων και των ξένων στρατευμάτων, ενώ στο σημείο (14) υπάρχει σαφής λόγος για τις τρομοκρατικές οργανώσεις της Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος (που ως γνωστόν αναδύθηκε από τους κόλπους της Μουσουλμανικής Αδελφότητας). Μία πολύ σημαντική παράμετρος, αποδεικνύοντας εκτός των άλλων, ότι η Αίγυπτος είναι ο πιο στενός σύμμαχος για Δύση (και ΕΕ κυρίως).
Το γεγονός ότι στον Τομέα Οικονομία στα σημεία (17) και (19) γίνεται ρητή αναφορά για ”συνεχείς προσπάθειες ένοπλων ομάδων να ασκήσουν έλεγχο στην Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (NOC)” και ότι ”υφίσταται η αναγκαιότητα χρηστής διακυβέρνησης της Αρχής Επενδύσεων στη Λιβύη”, αυτομάτως θέτει στο στόχαστρο τις ενέργειες του Ντμπεϊμπά και των Τούρκων για την παράνομη διακίνηση πετρελαίου και εκμετάλλευσης των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας από τα συγκεκριμένα (επιχειρηματικά) συμφέροντα, ενώ παράλληλα με το να κάνει ιδιαίτερο λόγο στον τρόπο λειτουργίας της Αρχής Επενδύσεων στη Λιβύη (που αφορά οποιαδήποτε επενδυτική δραστηριότητα που αναπτύσσεται ή πρόκειται να αναπτυχθεί στο λιβυκό γεωγραφικό βραχίονα, εκ των πραγμάτων θέτει και τα επιμέρους ζητήματα που αφορούν παράνομες και νόμιμες συμφωνίες που έχουν υπογραφεί).
Με την ”επιτήρηση” ουσιαστικά της συγκεκριμένης Αρχής από την ΕΕ, και παρά τις πιέσεις που δέχεται από την τουρκόφιλη πλευρά, προστατεύεται, ώστε να μην δώσει το πράσινο φως για οποιαδήποτε παράνομη δραστηριότητα.
Συγχρόνως, η ύπαρξη εκλογικών παρατηρητών είναι μια ουσιαστική παράμετρος που εκτός των άλλων δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εκλογική διαδικασία της 24ης Δεκεμβρίου.
Τέλος στα θετικά είναι και τα σημεία (22) και (25) που η λιβυκή (προσωρινή) κυβέρνηση δεσμεύεται για τις μεταναστευτικές ροές, καθώς υπάρχει η δέσμευση για επαναπροώθηση στη Λιβύη μεταναστών που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις ευρωπαϊκού ασύλου.
Τώρα όσον αφορά τα αρνητικά, το γεγονός ότι δεν έχει τεθεί ένα σαφέστατο χρονοδιάγραμμα αποχώρησης των μισθοφόρων και ξένων στρατευμάτων είναι ένα πρόβλημα που εκ των πραγμάτων μπορεί να τορπιλίσει όλα τα παραπάνω θετικά γνωρίσματα της Διάσκεψης. Καθώς, όπως είπαμε, τα συγκεκριμένα Πρακτικά θέτουν τις προϋποθέσεις, αλλά δεν δεσμεύουν.
Επίσης, στο Τμήμα του Πολιτικού Σκέλους, ότι δεν υφίσταται ρητή αναφορά κυρώσεων στην παρεμπόδιση της εκλογικής διαδικασίας από άτομα ή οντότητες, παρά μόνο αναφέρει την ενδεχόμενη πιθανότητα να υποστούν κυρώσεις, είναι ακόμα ένα μελανό σημείο που φυσικά δημιουργεί ζητήματα.
Σίγουρα, επειδή η Ρωσία είναι χώρα που διαθέτει μισθοφορικό στράτευμα στη Λιβύη, και λόγω της καλής διάθεσης που παρατηρείται ανάμεσα σε ΗΠΑ και την ίδια με δίαυλο την ΕΕ, θα ήταν δύσκολο να υφίσταται αναφορά στα Πρακτικά της Διάσκεψης των χωρών που διαθέτουν ξένο στρατό στη Λιβύη ή έστω η επιλεκτική αναφορά (εννοώ την Τουρκία), καθώς το δεύτερο δεν θα εναρμονιζόταν με τις αρχές της Διπλωματίας. Και εκτός των άλλων, λόγω του θέματος Λουκασένκο, η ΕΕ είναι αναγκαίο να διαμορφώσει έναν σχεδιασμό, σε κάθε περίπτωση έχοντας τη Ρωσία στο διπλωματικό πεδίο.
Βγήκε η Τουρκία κερδισμένη τελικά από τη Διάσκεψη;
Και μόνο που δεν συμμετείχε σε ανώτατο επίπεδο είναι μία συνθήκη που κάθε άλλο παρά την ευνοεί. Επίσης, υφίσταται η υπογραφή του εκπροσώπου της στο Τελικό Κείμενο, οπότε είναι υποχρεωμένη να συμπλεύσει με τη Διακοίνωση. Άραγε θα το κάνει; Νομίζω ότι δεν πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες, αλλά και το πώς τελικά θα συμπεριφερθούν οι Δυτικές Δυνάμεις ως προς τις κυρώσεις, εξαρτάται από το πόσο συνεργάσιμη για την αποχώρηση των μισθοφόρων θα είναι η Ρωσία. Η Ρωσία, εν ολίγοις, ήταν η λέξη κλειδί πάνω στην οποία στηρίχθηκε το Κείμενο των Συμπερασμάτων της Συνόδου και όχι η Τουρκία.