Ο αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ και η επιστολή για κλοπές θησαυρών από τον τάφο του Τουταγχαμών

Αποκαλύψεις εκατό χρόνια μετά τη συγκλονιστική αρχαιολογική ανακάλυψη.
Anadolu Agency via Getty Images

Στις 4 Νοεμβρίου 1922, ο Βρετανός αρχαιολόγος Χάουαρντ Κάρτερ ανακάλυψε τον τάφο του Τουταγχαμών, φαραώ της 18ης Δυναστείας, στην Κοιλάδα των Βασιλέων, στο Λούξορ. Ο τάφος με την επίχρυση σαρκοφάγο και το μουμιοποιημένο σώμα του νεαρού βασιλιά -η οποία ανοίχτηκε τρεις μήνες μετά, στις 16 Φεβρουαρίου του 1923- και τα περίπου 5.000 πολύτιμα αντικείμενα που περιείχαν οι τέσσερις θάλαμοι, είχε μείνει ανέπαφος. Η είδηση της συγκλονιστικής αρχαιολογικής ανακάλυψης είχε κάνει τον γύρο του κόσμου.

Σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, οι Αιγύπτιοι υποψιάζονταν εδώ και δεκαετίες ότι ο Κάρτερ είχε κλέψει θησαυρούς από τον τάφο πριν από το επίσημο άνοιγμα της κρύπτης. Παρότι ωστόσο οι φήμες περνούσαν από γενιά σε γενιά, ήταν δύσκολο να βρεθούν αποδείξεις.

Τις υποψίες έρχεται να επιβεβαιώσει έναν αιώνα μετά την ανακάλυψη, ανέκδοτη επιστολή του 1934, που αναφέρει ότι ο Κάρτερ κατείχε ιδιοκτησία «αναμφίβολα κλεμμένη από τον τάφο».

Την επιστολή υπογράφει ο διαπρεπής Βρετανός μελετητής και συνεργάτης της ανασκαφικής ομάδας του Κάρτερ, σερ Άλαν Γκάρντινερ. Ο Κάρτερ είχε επιστρατεύσει τον Γκάρντινερ για να μεταφράσει τα ιερογλυφικά του ηλικίας 3.300 ετών τάφου και αργότερα, του είχε προσφέρει ένα «φυλαχτό whm», που δίνονταν ως προσφορά στους νεκρούς, διαβεβαιώνοντάς τον ότι δεν προέρχεται από τον τάφο.

Ο Γκάρντινερ έδειξε το φυλαχτό στον Ρεξ Ένγκελμπαχ, τον Βρετανό διευθυντή του Αιγυπτιακού Μουσείου στο Κάιρο εκείνη την εποχή, ο οποίος του είπε ότι το αντικείμενο όντως προέρχεται από τον τάφο, καθώς ταίριαζε με άλλα, φτιαγμένα όλα από το ίδιο καλούπι.

Στη συνέχεια, σε επιστολή του στον Κάρτερ, ο Γκάρντινερ ανέφερε την αποκάλυψη του Ένγκελμπαχ, γράφοντας: «Το φυλαχτό whm που μου δείξατε αναμφίβολα έχει κλαπεί από τον τάφο του Τουταγχαμών […] Λυπάμαι βαθιά που βρέθηκα σε τόσο άβολη θέση. Φυσικά δεν είπα στον Ένγκελμπαχ ότι πήρα το φυλαχτό από εσάς».

Οι επιστολές, που ανήκουν σε ιδιωτική συλλογή, περιλαμβάνονται στην επικείμενη έκδοση του Oxford University Press με τίτλο «Tutankhamun and the Tomb that Changed the World» (Ο Τουταγχαμών και ο τάφος που άλλαξε τον κόσμο).

Ο Χάουαρντ Κάρτερ λίγο πριν από το επίσημο άνοιγμα του τάφου του Τουταγχαμών (AP Photo)
Ο Χάουαρντ Κάρτερ λίγο πριν από το επίσημο άνοιγμα του τάφου του Τουταγχαμών (AP Photo)
via Associated Press

Όπως δήλωσε στον Observer ο συγγραφέας του βιβλίου Μπομπ Μπράιερ, κορυφαίος Αιγυπτιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Λονγκ Άιλαντ, όσον αφορά τις υποψίες για τις κλοπές του Κάρτερ που φημολογούνταν εδώ και δεκαετίες «τώρα δεν υπάρχει καμία αμφιβολία επ’ αυτού».

Τη δεκαετία μετά την ανακάλυψη, ο Κάρτερ ανέλαβε την επίβλεψη της απομάκρυνσης και μεταφοράς του θησαυρού από τον Νείλο στο μουσείο του Καΐρου όπου και εκτέθηκαν.

Μερικοί Αιγυπτιολόγοι είχαν αμφισβητήσει τον ισχυρισμό του Κάρτερ ότι ο τάφος είχε συληθεί στην αρχαιότητα. Το 1947, σε μία επιστημονική επιθεώρηση του Καΐρου, ο Άλφρεντ Λούκας, ένας από τους υπαλλήλους του Κάρτερ, είχε καταγγείλει ότι ο Κάρτερ είχε ανοίξει κρυφά την πόρτα του ταφικού θαλάμου προτού την ξανασφραγίσει και καλύψει το άνοιγμα.

Universal History Archive via Getty Images

Όπως λέει ο Μπράιερ «υπήρχαν υπόνοιες ότι είχαν παραβιάσει τον τάφο πριν από το επίσημο άνοιγμα του και ότι είχαν αφαιρέσει τεχνουργήματα, μεταξύ των οποίων κοσμήματα, τα οποία πουλήθηκαν μετά τον θάνατο τους. Είναι γνωστό ότι ο Κάρτερ με κάποιο τρόπο είχε στην κατοχή του αντικείμενα και οι άνθρωποι υποπτεύονταν ότι τα είχε πάρει μόνος του, αλλά αυτές οι επιστολές είναι η απόλυτη απόδειξη».

«Φυσικά δεν το παραδέχτηκε ποτέ. Δεν έχουμε καμία επίσημη διάψευση. Αλλά η αιγυπτιακή κυβέρνηση του είχε αποκλείσει για ένα μικρό χρονικό διάστημα την πρόσβαση στον τάφο. Υπήρχε πολύ κακό κλίμα και πίστευαν ότι έκλεβε πράγματα», προσθέτει.

Όπως αναφέρει στο βιβλίο του, οι Αιγύπτιοι δεν μπόρεσαν να βρουν αποδείξεις για τις υποψίες τους. Για παράδειγμα, ήταν πεπεισμένοι ότι ο Κάρτερ σχεδίαζε να κλέψει ένα ξύλινο κεφάλι του Τουταγχαμών που βρέθηκε στην κατοχή του: «Οι αιγυπτιακές αρχές μπήκαν και επιθεώρησαν τον θάλαμο 4, το οποίο ο Κάρτερ και η ομάδα του χρησιμοποιούσαν για την αποθήκευση των αρχαιοτήτων, και ανακάλυψαν μία όμορφη ξύλινη κεφαλή του Τουταγχαμών σε πραγματικό μέγεθος όταν ήταν έφηβος. Είχε συσκευαστεί σε ένα κιβώτιο Fortnum & Mason, αλλά δεν είχε ποτέ καταχωρηθεί στα αρχεία που διατηρούσε ο Κάρτερ για τα ευρήματα, ούτε στον τόμο όπου περιγράφονται τα περιεχόμενα του προθαλάμου. Ο Κάρτερ υποστήριξε ότι το είχε ανακαλύψει στα ερείπια του κατηφορικού περάσματος».

«Αργότερα, βρήκαμε αντικείμενα ιδιοκτησίας του στην αιγυπτιακή αγορά αρχαιοτήτων που ολοφάνερα προέρχονταν από τον τάφο. Κάποια κατέληξαν σε μουσεία, συμπεριλαμβανομένου του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της Νέας Υόρκης, το οποίο ανακοίνωσε το 2010 ότι θα επέστρεφε στην Αίγυπτο 19 αντικείμενα που απέκτησε μεταξύ τη δεκαετίας του 1920 και του 1940, καθώς «μπορούν να αποδοθούν με βεβαιότητα στον τάφο του Τουταγχαμών».

Με πληροφορίες από Guardian

Δημοφιλή