Πορτρετίστας και τοπιογράφος, αλλά και ταυτόχρονα κοσμοπολίτης νομάς. Μπορούσε τη μία στιγμή να συναναστρέφεται με τους διάσημους φίλους του - ανάμεσα τους συγκαταλέγονται ο συγγραφέας Πάτρικ Λη Φέρμορ, του οποίου σχεδίαζε τα εξώφυλλα των βιβλίων, και ο νομπελίστας ποιητής Γιώργος Σεφέρης για το σπίτι του οποίου φιλοτέχνησε τα φωτιστικά με τη μορφή γοργόνας - κι από την άλλη ταπεινούς ψαράδες, ναυτικούς και βοσκούς τους οποίους αποτύπωνε στα έργα του.
Κι είναι περί τους 100 πίνακες, σχέδια, εκτυπώσεις, φωτογραφίες και αντικείμενα αλλά 20 έργα τα οποία παραχωρήθηκαν από φίλους στα Χανιά που συστήνουν τον ζωγράφο Τζον Κράξτον (γιατί περί αυτού ο λόγος) και το έργο του μέσα από την έκθεση με τίτλο “John Craxton: Μια ελληνική Ψυχή” και στην Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων. Η έκθεση που αποτελεί συνδιοργάνωση με το Μουσείο Μπενάκη, στο οποίο και παρουσιάστηκε για πέντε μήνες (Απρίλιος -Σεπτέμβριος), αποτελεί έναν φόρο τιμής σε έναν διεθνή καλλιτέχνη που επέλεξε να συνδέσει τη ζωή και το έργο του με τα Χανιά και θα διαρκέσει ως τις 31 Ιανουαρίου 2023.
- Πόσο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η έκθεση «John Craxton. Μια Ελληνική Ψυχή» για έναν άντρα που επέλεξε να συνδέσει τη ζωή και το έργο του με τα Χανιά, παρουσιάζεται στην κρητική πόλη;
Είμαι τόσο χαρούμενος που η έκθεση εγκαινιάστηκε στα Χανιά, την εβδομάδα των 100ων γενεθλίων του Τζον. Συμπληρώνονται επίσης 75 χρόνια από την πρώτη του επίσκεψη στην Κρήτη, που τον άφησε απόλυτα μαγεμένο. Τελικά μετακόμισε στο τμήμα ενός ενετικού μεγάρου στο λιμάνι των Χανίων το 1960.
- Σε τι διαφέρει αυτή η έκθεση από την έκθεση του Μουσείου Μπενάκη
Έχει εστιάσει πολύ περισσότερο στην Κρήτη και παρουσιάζεται σε έναν πολύ μεγαλύτερο εκθεσιακό χώρο - υπάρχουν τεράστιες φωτογραφίες που δείχνουν το πώς ήταν το λιμάνι το 1960 και αναδημιουργήσαμε το εργαστήριο του μέσα στην Πινακοθήκη.
- Ποια είναι τα νέα στοιχεία που ενσωματώνει αυτή η έκθεση στην πόλη των Χανίων;
Ο Τζον ήταν πολύ δημοφιλής προσωπικότητα στα Χανιά και χάριζε πολλά έργα στους φίλους του στην πόλη. Έχουμε συμπεριλάβει μια επιλογή τους στην έκθεση.
- Πόσα έργα περιλαμβάνει η έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων και πώς είναι δομημένα;
Περίπου 100 έργα και αντικείμενα που καλύπτουν ολόκληρη τη ζωή και την καριέρα του. Έχουμε δανειστεί και μια μηχανή εποχής παρόμοια με εκείνη που χρησιμοποιούσε για να ταξιδέψει στα Λευκά Όρη.
- Ποιος είναι ο σκοπός αυτής της έκθεσης και ποιος πιστεύετε ότι είναι ο καλύτερος τρόπος για να τον πετύχετε;
Ο Τζον Κράξτον ήθελε μόνο να ζήσει και να εργαστεί στην Ελλάδα και από τη στιγμή που έφτασε στην Αθήνα το 1946, σε ηλικία 23 ετών, μέχρι τον θάνατό του το 2009 σε ηλικία 87 ετών, σχεδίαζε και ζωγράφιζε μόνο ελληνικούς πίνακες. Μας άφησε ένα απαράμιλλο πορτρέτο της ελληνικής ζωής στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα λίγο πριν τις αλλαγές που επέφερε ο μαζικός τουρισμός.
- Γατί πιστεύετε ότι ήταν τόσο συνδεδεμένος με την πόλη των Χανίων;
Ένιωθε απόλυτα ελεύθερος εδώ. Το έργο του αιχμαλώτισε την ουσία - την ψυχή - της Ελλάδας και μέχρι να εγκατασταθεί στα Χανιά έφερε μαζί του όλες τις εντυπώσεις του από ατελείωτα ταξίδια στον ελληνικό κόσμο. Στη συνέχεια τα μετέτρεψε σε τέχνη. Είχε πολλούς διάσημους φίλους αλλά ζωγράφιζε απλούς ανθρώπους - οικογένειες βοσκών και ναυτικούς. Τα Χανιά βρίσκονται κοντά στο μεγάλο λιμάνι του κόλπου της Σούδας και τον τροφοδοτούσαν διαρκώς με παρέες για την ταβέρνα και μοντέλα για το εργαστήριο του.
- Ο επιμελητής της έκθεσης και βιογράφος του Κράξτοιν, Ιαν Κόλλινς, έχει ζωγραφίσει αυτή τη διαδρομή του ουράνιου τόξου με σπινθηροβόλο λεπτομέρεια», γράφει ο Επιστημονικός Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη Γιώργος Μαγγίνης. Πώς θα το σχολιάζατε;
Η ιστορία του κυμάνθηκε από το σκοτάδι του Λονδίνου εν καιρώ πολέμου μέχρι το ελληνικό φως και από τη μονοχρωμία στο αιγαιοπελαγίτικο χρώμα. Αυτό αντικατοπτρίζεται στον σχεδιασμό της έκθεσης. Τα έργα του γίνονται μεγαλύτερα, πιο τολμηρά και φωτεινότερα.
- Κι όσον αφορά το στόρι της δικής σας γνωριμίας; Ποιες είναι οι πιο ισχυρές αναμνήσεις που έχετε από εκείνον;
Τον συνάντησα σε μια κηδεία στο Λονδίνο τον Ιανουάριο του 2000 και έμοιαζε με κρητικό βοσκό που μόλις είχε χάσει ένα κοπάδι κατσίκες στο Piccadilly.
Ήταν υπέροχη παρέα - αστείος, άναρχος, πολύ σοφός. Τον παρακάλεσα να γράψω τη βιογραφία του και τελικά μου το επέτρεψε. Ενθουσιάστηκα όταν το βιβλίο κέρδισε το βραβείο Runciman. Το επίτευγμα είναι πραγματικά δικό του.
- Πως θα περιγράφατε τον χαρακτήρα του με λίγα λόγια;
Ανεπίδεκτος μαθήσεως, ανεξέλεγκτος. Ένας άνθρωπος που ζούσε για την ηδονή και τη ζωγράφιζε. Η κληρονομιά του είναι η διαρκής χαρά.
- Ποιο είναι το σημαντικότερο μάθημα ζωής που σας δίδαξε;
Να είμαι ο εαυτός μου - να αξιοποιώ στο έπακρο κάθε ευκαιρία που μου φέρνει η ζωή και επίσης να είμαι έτοιμος να πληρώσω το τίμημα. Ο ηδονισμός χρειάζεται ηρωισμό στα γεράματα και ο Τζον είχε μεγάλο θάρρος και εκτίμηση μέχρι τέλους.
- Ποιο ήταν το γεγονός που τον συνέδεσε τόσο στενά με την Ελλάδα;
Είχε ελληνική ψυχή. Αγαπούσε αυτό που έβλεπε ως ανθεκτικότητα του μύθου και της αρχαιότητας στην καθημερινότητα. Ήθελε μια ζωή κάτω από τον ήλιο με ανθρώπους που είχαν την ίδια αίσθηση του χιούμορ - όποιες κι αν ήταν οι δυσκολίες που είχαν βιώσει. Τα μοντέλα του μοιάζουν πάντα σα να βρίσκονται στα πρόθυρα να ξεσπάσουν στα γέλια. Ίσως επειδή μόλις τους είχε πει ένα τρομερό αστείο.
Το ευπώλητο βιβλίο «John Craxton: A Life of Gifts» του Ιαν Κόλινς κέρδισε το βραβείο Runciman 2022 και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη.
ΙΝFO:
«John Craxton: Μια ελληνική Ψυχή»
Εως 31 Ιανουαρίου 2023
Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων
Χάληδων 98-102
Τηλ: +30 28210 92294 και +30 28210 92419
Ιστοσελίδα: www.pinakothiki-chania.gr