Η κυρία Μένια Κουκουγιάννη ίδρυσε το 2015 την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Καρκινάκι_ Eνημέρωση για τον καρκίνο στην παιδική και εφηβική ηλικία» (www.karkinaki.gr). Δύο χρόνια πριν η μεγάλη της κόρη, τρεισήμιση ετών τότε, είχε νοσήσει με καρκίνο.
«Σήμερα είμαι περήφανη μαμά μίας survivor του παιδιατρικού καρκίνου, μιας ηρωίδας που κάθε μέρα μου θυμίζει την αξία της ζωής μας», είχε πει η κυρία Κουκουγιάννη στη συνέντευξή της στη HuffPost καταμεσής του περασμένου Αυγούστου. Τότε σε μια περίοδο ύφεσης της πανδημίας , είχαμε κυρίως αναφερθεί στην επίδραση της πανδημίας σε οικογένειες που κάποιο μέλος τους ανήκει σε ευπαθή ομάδα.
Λίγους μήνες μετά, στην τωρινή πολύ δυσμενέστερη φάση της πανδημίας, με το δεύτερο κύμα της να έχει επιφέρει χιλιάδες νεκρούς και εκατοντάδες διασωληνωμένους, εν μέσω αυτού του δεύτερου λοκντάουν, μιλήσαμε ξανά με την κυρία Κουκουγιάννη. Με λίγες ερωτήσεις καταγράφουμε τα συμπεράσματα και την εμπειρία της: μια αποτίμησή της για το σκληρό ξέσπασμα του κορονοϊού στην Ελλάδα.
Πως κρίνετε τις δράσεις που ανέλαβε η Πολιτεία από το τέλος του πρώτου κύματος της πανδημίας μέχρι σήμερα; Μέχρι το ξέσπασμα του δεύτερου κύματος καταρχήν αλλά και στη συνέχεια, αφού επιβλήθηκε και το δεύτερο λοκντάουν.
Θεωρώ πως η Πολιτεία ανταποκρίθηκε άμεσα και αποτελεσματικά στην κρίση της πανδημίας από τις αρχές της. Η Ελλάδα ήταν και παραμένει στις χώρες με θετικό πρόσημο στη διαχείριση της πανδημίας μέχρι και σήμερα. Λάθη και παραλείψεις έγιναν και γίνονται αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κατάσταση που βιώνει ολόκληρος ο πλανήτης είναι πρωτόγνωρη. Αποδείχθηκε ότι καμία χώρα δεν είχε σχέδιο αντιμετώπισης μιας πανδημίας, για αυτό και είδαμε διάφορες πολιτικές με θετικά αλλά και αρνητικά αποτελέσματα.
«Θα προτιμούσα βέβαια πιο διακριτή τη σχέση της Πολιτείας με την Επιστήμη. Η Πολιτεία έδειξε ότι μπορεί να συνεργαστεί με την Επιστήμη σε όλα τα επίπεδα και αυτό πρέπει να συνεχιστεί, αλλά δεν μπορεί να εμφανίζεται ότι η Επιστήμη καθορίζει τις πολιτικές αποφάσεις. Τις αποφάσεις τις παίρνει η εκλεγμένη κυβέρνηση και όταν αυτές έχουν ρίσκο δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως «άλλοθι» οι επιστημονικές συστάσεις. Αυτό είναι, πρώτα απ’ όλα, άδικο για την Επιστήμη: ο ρόλος της πρέπει να είναι συμβουλευτικός, αλλά η οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου δεν εξαρτάται από επιστημονικές “αποφάσεις”».
Ποια είναι η αποτίμησή σας για την συμπεριφορά, την αλληλεγγύη και την κοινωνική ευθύνη που επέδειξαν (ή όχι) οι πολίτες;
Η πλειοψηφία των Ελλήνων τήρησε και τηρεί τα μέτρα, προστατεύοντας τους αγαπημένους, τις οικογένειες μας, το συνάνθρωπο μας, τους αδύναμους και ευάλωτους. Δυστυχώς, πάντα θα υπάρχουν και αυτοί που δεν πιστεύουν στην ατομική αλλά και την «πολιτική» ευθύνη που έχουμε ως άτομα που συνθέτουμε το κοινωνικό σώμα.
«Σε αυτό το δεύτερο λοκντάουν έχουμε όλοι κουραστεί πιο πολύ, ιδιαίτερα δε όσοι τηρούμε με ευλάβεια τα μέτρα. Βλέπουμε απαράδεκτες συμπεριφορές, επικίνδυνες για όλους μας. Θα παραμείνουμε όμως άνθρωποι, και θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε ακόμη κι αυτούς που δεν τηρούν τα μέτρα, που δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κορονοϊός. Και θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε όσους μας έχουν ανάγκη αυτήν την περίοδο περισσότερο από ποτέ».
Τελικά ήταν αναπόφευκτη η σημερινή επιδημιολογική κατάσταση της χώρας;
Βλέποντας τι συμβαίνει στην Ευρώπη με το δεύτερο κύμα της πανδημίας, θεωρώ ότι δεν θα μπορούσαμε να την… γλιτώσουμε. Αν ήταν πιο αναπτυγμένη η ατομική ευθύνη, τα νούμερα θα ήταν μικρότερα, δεν θα έκλειναν τα σχολεία για δεύτερη φορά, δεν θα παρέλυε και πάλι η οικονομία με ένα δεύτερο λοκντάουν.Δεν μπορούμε να βγούμε αλώβητοι από την πανδημία. Βγήκαμε από μια 10ετή κρίση και μπήκαμε σε μια χειρότερη κρίση, αυτή της πανδημίας.
«Ξέρετε, αναρωτιέμαι αν χρειαζόμασταν πιο αυστηρά μέτρα νωρίτερα, περισσότερους περιορισμούς μετά την άρση του πρώτου λοκντάουν, περισσότερη εποπτεία- αλλά και πάλι σταματώ στην ατομική ευθύνη».
«Τα μέτρα προστασίας από τον κορονοϊό είναι απλά και συγκεκριμένα: χρήση μάσκας, κοινωνική απόσταση, τακτικό και σωστό πλύσιμο χεριών. Αν τα τηρήσουμε όλοι, θα μειωθούν τα κρούσματα. Θα κινδυνεύουμε λιγότερο».
Βιώνετε διαφορετικά, σε κάθε επίπεδο (ατομικό/ οικογενειακό, ψυχολογικό, στην καθημερινότητα ή την εργασία σας) το τωρινό, δεύτερο λοκντάουν από το προηγούμενο;
Αυτό το δεύτερο λοκντάουν μας βρήκε όλους πιο κουρασμένους, με λιγότερες δυνάμεις και αντοχές. Αλλά και πιο φοβισμένους καθώς βλέπουμε ότι ο κορονοϊός εξακολουθεί να είναι εδώ, να μας απειλεί, να αφαιρεί ανθρώπινες ζωές.
«Σήμερα, νιώθω πιο έντονη την ελπίδα για το εμβόλιο αλλά και για μια αποτελεσματική θεραπεία».
«Ανησυχώ και στενοχωριέμαι, όμως, για τα παιδιά, που στερούνται τα σχολεία, τους φίλους τους, τις βόλτες στην εξοχή. Τα παιδιά, τα οποία αντικειμενικά κινδυνεύουν λιγότερο, τήρησαν πιστά τα μέτρα, δεν διαμαρτυρήθηκαν ποτέ για την μάσκα, κι ας μην μπορούν να δουν τα πρόσωπα των δασκάλων και των φίλων τους, ας θολώνουν τα γυαλάκια τους..».
«Κι αυτό είναι ένα μέτρο που τους επιβλήθηκε επειδή εμείς, οι γονείς τους, δεν μπορέσαμε να τηρήσουμε την κοινωνική απόσταση, επιλέξαμε τις άσκοπες μετακινήσεις αφήνοντας τα παιδιά μας στο σχολείο, αφαιρώντας τη μάσκα από το πρόσωπό μας για να μιλήσουμε δύο λεπτά με μια άλλη μαμά, στο πεζοδρόμιο έξω από το σχολείο!».
«Δεν συνηθίζεται αυτή η κατάσταση, όσες φορές κι αν την έχεις περάσει. Είναι νοσηρό αυτό που συμβαίνει για όλους μας».
Αναφέρατε το εμβόλιο. Θεωρείτε πως θα αποτελέσει τη νίκη της ανθρωπότητας έναντι αυτού του ιού;
Μέσα σε ένα χρόνο (από την αρχή της πανδημίας) θα έχουμε ένα εμβόλιο έναντι ενός φονικού ιού. Έρευνα, επιστήμη, κεφάλαια, κυβερνήσεις συνεργάστηκαν, μειώνοντας τους χρόνους και τα εμπόδια, για να βρεθεί το εμβόλιο. Η μεγάλη νίκη της ανθρωπότητας είναι ακριβώς αυτό.
«Αυτή η καλή πρακτική πρέπει να παραμείνει. Οι μελέτες λένε ότι ένας στους τρείς μας, θα βιώσει τον καρκίνο (είτε θα νοσήσει ο ίδιος είτε κάποιο αγαπημένο του άτομο). Τόσα χρόνια αποτελεσματικές θεραπείες για τον καρκίνο δεν έχουν βρεθεί. Αν συνέβαινε το ίδιο, όπως τώρα με τον κορονοίο, δεν θα τα είχαμε καταφέρει; Πιστεύω πως ναι! Όταν η επιστήμη εργάζεται ασταμάτητα, χωρίς περισπασμούς (οικονομικούς, γραφειοκρατικούς, πολιτικούς και άλλους), μας προσφέρει απαντήσεις και «λύσεις» σε πολλά.
«Δεν είμαι επιστήμονας ούτε επιδημιολόγος και δεν μπορώ να κρίνω ούτε να κατανοήσω απολύτως όσα αφορούν τα εμβόλια. Έχω όμως εμπιστοσύνη στην επιστήμη, έχω εμπιστοσύνη στους γιατρούς που παρακολουθούν την οικογένεια μου και θα τους ακούσω».
Τι μπορεί να αλλάξει μέσο/μάκροπρόθεσμα αυτή η πανδημία στον τομέα της Υγείας, καταρχήν στην Ελλάδα;
Ενίσχυση του ρόλου της πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι το πρώτο που σκέφτομαι.
«Ενημερωθήκαμε σχεδόν όλοι, πολύ περισσότερο σε σχέση με πριν αυτή την πανδημία, για τους ιούς και τις λοιμώξεις κι αυτό θα φέρει και πάλι στο προσκήνιο τη συζήτηση για την καταπολέμησή τους, π.χ. με τον περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών και την ορθή χρήση τους. Κι επίσης “μάθαμε” καθημερινές συνήθειες που συμβάλλουν στην προστασία της υγείας μας: όπως το πλύσιμο των χεριών, να φταρνιζόμαστε και να βήχουμε στον αγκώνα μας, να παραμένουμε στο σπίτι μας όταν δεν αισθανόμαστε καλά».
«Είδαμε ότι με αρχή το Μητρώο για τον Κορονοϊό, το Υπουργείο σε σύντομο διάστημα σχεδίασε και υλοποιεί μητρώα για τον εμβολιασμό, την Κυστική Ίνωση, τον Παιδιατρικό Καρκίνο (αναμένουμε την υπογραφή της σχετικής Υπουργικής Απόφασης), των Νευρομυϊκών Παθήσεων (ανακοινώθηκε πρόσφατα). Ο κορονοϊός έκανε την πολιτική βούληση να λειτουργήσει, τελικά. Γιατί τα υπόλοιπα μάλλον τα είχαμε…».
«Πλέον ανοίγει ο δρόμος για πιο εκτεταμένη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence – ΑΙ) και γενικότερα της τεχνολογίας και της κλινικής έρευνας στην Υγεία στη χώρα μας».
«Και πλέον, κάθε φορά που θα επισκεπτόμαστε ένα νοσοκομείο ή τον γιατρό μας, θα έχουμε μεγαλύτερο σεβασμό στο έργο των Επαγγελματιών Υγείας».