Οι βασικές αρχές ενός συστήματος εκπαίδευσης και διδασκαλίας που αποσκοπεί στην εύρεση ήθους, είτε σε προσωπικό επίπεδο, είτε σε επίπεδο ομαδικής εργασίας, ηγεσίας και, εάν υπάρχει λόγος, έθνους.
Το Α είναι η αρχή του Α και του Ω.
Γερές αρχές είναι γερές βάσεις για το μελλοντικό οικοδόμημα. Γι αυτό ας μην βιαζόμαστε να προχωρήσουμε στο αύριο και ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Έτσι που να δημιουργήσουμε γερές βάσεις. Αυτό προϋποθέτει σε ορισμένες περιπτώσεις να αποδομήσουμε θετικά κάποιες υπάρχουσες δομές, βάσεις και αρχές, οι οποίες δεν επιτρέπουν στο οικοδόμημα να αναπτύξει πλήρως τις ψυχικές και διανοητικές του δυνατότητες. Οδεύουμε αναγκαία σε αναθεώρηση εκπαίδευσης και πολιτισμού.
Εν αρχήν ην η βάση. Άρα, ουσιαστικά πρώτα πρέπει να μπει μπουλντόζα. Φαγάνα, πως το λένε.
Όχι, όμως ανεξέλεγκτα. Διότι ενδέχεται να υπάρχουν κάποια χρήσιμα αρχαία. Δεν είναι όλα τα αρχαία χρήσιμα. Αλλά υπάρχουν και χρήσιμα αρχαία. Άρα, σκάβουμε προσεκτικά σε βάθος, πριν αρχίζουμε να σηκώσουμε την οικοδομή προς τα πάνω. Πάμε πρώτα πίσω, πριν μπορέσουμε να πάμε μπροστά. Ξεκινάμε από δεξιά για να στραφούμε αριστερά και αντίστροφα. Διότι αλήθεια όποιος επιμένει να πάει μπροστά χωρίς να κοιτάξει πίσω τι κουβαλάει ή τι τον έχει δεμένο, θα αντιμετωπίζει συνέχεια αντιστάσεις να τον κουράζουν ή να τον κρατάνε επί τόπου. Και όποιος δεν έχει κατανοήσει το παρελθόν δεν καταλαβαίνει ποτέ γιατί του πάει στραβά το μέλλον. Γιατί βιάζεται. Βιάζονταν μια ζωή. Σύνδρομο “Βέγγος”. Για να επιτύχουμε όμως, πρέπει να μπορούμε να πάμε μακρυά. Όλα βρίσκονται στο βάθος. Κάπου εκεί πέρα στο βάθος μια ολόκληρης διαδρομής είναι ο στόχος μας. Ο οποιοσδήποτε στόχος. Σωστά ή κάνω λάθος;
Ο τερματισμός είναι πάντα λίγο πιο μακρυά από ό,τι νομίζει κανείς. Άρα, για να πάμε εκεί πρέπει ν’ αποφασίσουμε να κάνουμε το πρώτο βήμα... Χωρίς άγχος, χωρίς βιασύνη.
Πρέπει να βαδίζουμε ανάλογα με την μέρα, με τον καιρό και με την φυσική μας κατάσταση. Δηλαδή και με τα δεδομένα μας και με τα δεδομένα του περιβάλλοντος.
Άλλοτε το σώμα μπορεί και θέλει να αναπτύξει ταχύτητα, άλλοτε έχει ανάγκη να ξεκουραστεί. Άλλοτε ο Καιρός επιτρέπει, άλλοτε δεν επιτρέπει. Άλλοτε ο Θεός θέλει, άλλοτε δεν θέλει. Άρα, για να πάμε εκεί όπου θέλουμε εμείς οι άνθρωποι πρέπει να λάβουμε υπό όψιν και τον Καιρό και τον Θεό. Άρα, νά μαστε έτοιμοι, να πάμε μακρυά. Έχουμε δρόμο μπροστά μας και θα μας πάρει καιρό.
Για να πάμε μακρυά πρέπει να πάμε σωστά. Σοφά! Γνωστικά! Με υγεία! Με φροντίδα! Όμορφα! Κι ωραία!
Θυμάστε, το ωραίο βγαίνει από την ώρα. Το ωραίο είναι “της ώρας”, φρέσκο, επίκαιρο, όχι αρχαίο. Το όμορφο αφορά στη μορφή. Είναι ευπαρουσίαστο. Η ουσία της αισθητικής και η αξία της ηθικής είναι αιώνια πράγματα. Δεν εξελίσσονται. Δεν χρειάζεται. Το νόημά τους δεν αλλάζει. Άρα το σωστό είναι να γίνονται τα πράγματα “όμορφα και ωραία”!
Οπότε καταλήγουμε πάλι σε εκείνο το αρχαίο ρητό που ξέθαψαν οι φίλοι μας οι Ιταλοί, διότι ενώ οι λωτοφάγοι στον λήθαργο τις θάβουν, επίμονοι άνθρωποι με μακροχρόνιες ανασκαφές τις ξαναβρίσκουν, τις αιώνιες αρχές: “chi va piano va sano e va lontano”, ό,τι πάει αργά, πάει με υγεία και πάει μακρυά! Οι φευγάτοι Άγγλοι λένε, “more haste, less speed”. Εμείς, “όποιος βιάζεται σκοντάφτει”. Για να πάμε εκεί που θέλουμε είναι απαραίτητο να μάθουμε να πηγαίνουμε αργά, σταθερά και μέχρι τέλους!
Άρα, συνήθειες και πεποιθήσεις βιασύνης, λαιμαργίας, άγχους, πάθους, αμφιβολίας, αγανάκτησης, πάγιας αρνητικότητας, δογματισμού, μανίες, νοθείες, βίες και παρανομίες πολύ θα μας ωφελήσει να τα νηστέψουμε αυτό τον καιρό. Για να τα αποβάλλει ο οργανισμός μας και σιγά-σιγά να τα εξαλείψουμε και από το πολιτιστικό μας μενού.
Άρα, προτείνω να επαναπροσδιορίσουμε τις βασικές άξιες μας να εξερευνώντας τον πραγματικό μας εαυτό, αντί να ενδίδουμε στα εφήμερα.
Ο αγαπητός μου δάσκαλος, κύριος Watanabe, ο Ιάπωνας μαιτρ του Αϊκίντο, που μας έφυγε πέρυσι το καλοκαίρι σε ηλικία 89 ετών, μας έλεγε με κάθε ευκαιρία πως πρέπει να κοιτάμε την υγεία. Κάθε κίνηση που κάνουμε να προάγει την υγεία. Να φροντίζουμε συνειδητά την υγεία την δικιά μας καθώς και την υγεία και το καλό αυτού που επιτίθεται. Ήταν ένας άνθρωπος που έλεγε, “εγώ είμαι σάμουράι”.
Ναι, αυτό είναι τελικά ο σύγχρονος πολεμιστής! Πέρασαν χρόνια για να το καταλάβω.
Η υγεία, όπως στο λατινικό ρητό “mens sana in corpore sano” από το αρχαιότερο «νοῦς ὑγιὴς ἐν σώματι ὑγιεῖ», είναι η βασική αρχή κάθε υγιούς νοοτροπίας και κάθε υγιούς πολιτισμού. Και κατά συνέπεια, άρα, η υγιής νοοτροπία και ο υγιής σκοπός κάθε πολιτισμού θα έπρεπε να είναι να φροντίζουμε και προωθούμε την υγεία και το καλό όλων μας. Για να μας συμφέρει να είμαστε και να παραμένουμε μαζί. Αυτό θα πει ειρήνη. Να μην μας βλάπτει να ερχόμαστε κοντά. Και όχι να είμαστε όλοι μαζί δεμένοι σε ένα αμπάρι.
Με αυτόν το πυρήνα μπορούμε να βρούμε την ταυτότητά μας ξανά, που απ’ ό,τι φαίνεται χάσαμε στο δρόμο προς την ελευθερία.
Άρα, εάν συμφωνήσουμε με ειλικρίνεια στις αρχές μας, αυτές που δεν διαπραγματεύεται η ψυχή κανενός, τότε θα βρούμε αβίαστα και τις αξίες μας ξανά.
Θα ξαναβρούμε την χαμένη μας ελληνική ταυτότητα που θα μπορεί να πάει όλη την διαδρομή που χρειάζεται για να πετύχουμε τους στόχους που βάζουμε ή επιβάλλουν οι συγκυρίες. Ο στόχος δεν είναι ποτέ κοντά, είναι πάντα λίγο πιο μακρυά. Οι περισσότεροι όμως δεν έχουν την ψυχραιμία να πάνε ούτε μέχρι την γωνία, πιο πέρα από εκεί που φτάνει το βλέμμα τους, η γνώση ή η εμπειρία τους. Θαμπωμένοι από τις σειρήνες και τα “των νέων” φώτα, δεν βλέπουν ούτε πέρα από την μύτη τους.
Η φαγάνα, η μπουλντόζα, είναι για να κοιτάξουμε και να συνεχίσουμε να κοιτάμε μέσα μας βαθιά για την αλήθεια. Εκεί θα ανακαλύψουμε τις αρχές μας, αυθύπαρκτες, τα θέλω μας και τα μπορώ μας, τους φόβους και τις ελπίδες μας, τους στόχους και τα όνειρά μας, τις επιθυμίες μας και τις ανάγκες μας. Με ανατρεπτική ειλικρίνεια θα έρθουν κι αυτά να μας συναντήσουν.
Αυτό είναι το σκάψιμο που πρέπει να γίνει οικειοθελώς για να μην συμβαίνει αναγκαστικά από τα γεγονότα. Αυτό δεν μπορεί να σταματήσει να γίνεται παράλληλα με τις εξωτερικές μας δραστηριότητες. Μέχρι να πιάσουμε πάτο. Φτου ξελευθερία! Εκεί που ο πυρήνας είναι συμπαγής. Ή εκεί που έχει επέλθει κορεσμός: “μέχρι εδώ και μη παρέκει”, “δεν παίρνει άλλο νερό το κρασί”, “δεν το διαπραγματεύομαι”!
Αυτές είναι οι αξίες, ο πυρήνας της ψυχής του καθενός. Ή θα πάμε εκεί οικειοθελώς ή θα μας οδηγούν οι καταστάσεις και τα γεγονότα αναγκαστικά. Το είδαν και είπαν οι παλιοί. Ανάγκα και οι θεοί πείθονται. Η φράση προέρχεται από τον Σιμωνίδη, “ἀνάγκᾳ δ᾿οὐδὲ θεοὶ μάχονται”. Και μεταφράζεται, “στην ανάγκη ακόμα και οι θεοί υποχωρούν”.
Όπου βρεις, βρω, βρει τον πυρήνα του ο καθένας εκεί βρίσκεται η αλήθεια του. Αυτό τον δρόμο έχουμε πάρει κι ακολουθούμε. Η αλήθεια είναι πίσω από τα φαινόμενα. Όποιο ρόλο και να παίζει ο καθένας, ό,τι συνήθειες και να έχει καλλιεργήσει. Ό,τι φαγητό και να τρώει. Ό,τι γλώσσα και να μιλάει. Η αλήθεια συνάδει με αρχές και όχι με πολιτικά ή οικονομικά γραφήματα. Είναι αιώνιες και αναλλοίωτες οι πανανθρώπινες αρχές. Γούστα και προτιμήσεις διαφέρουν. Θα σκοτωθούμε για γούστα και συνήθειες ή θα περάσουμε στις αρχές. Έχει ειπωθεί πως το μεγαλείο του κλασσικού ελληνικού πολιτισμού δεν ήταν προϊόν κάποιου ειδικού γενετικού κώδικα ή κουλτούρας αλλά η αισθητική προσέγγιση της αλήθειας μέσω της φιλοσοφικής αυτογνωσίας.
Όσο πιο καλά ξέρει κανείς τον εαυτό του τόσο πιο χρήσιμος είναι ως συνεργάτης, συνέταιρος, συμπολίτης, συνάδελφος. Από τη στιγμή που συμφωνεί σε κάτι. Διότι το εννοεί. Δεν το επιβάλει στον εαυτό του. Δεν χρειάζεται να πειθαρχήσει. Απλά το εννοεί. Τι φοβάστε λοιπόν; Τελειώνουν τα ψέματα. Έτσι μόνο θα βρούμε την γαλήνη μας, όταν αρχίσουμε να ζούμε την αλήθεια μας. Εγώ έχω κάποιο προβάδισμα. Μπήκα στο δρόμο όντας ένας “ξένος” στη Γερμανία, με φόβο και με δέος. Είδα πως είναι βατός και μάλιστα σίγουρος και υγιής για να βρεις τον εαυτό σου. Και επέστρεψα στην ταλαίπωρη ελληνική μου οικογένεια με τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα νέα. Τα δυσάρεστα νέα είναι, πρέπει ν’ αλλάξουμε πολύ. Εκ θεμελίων! Τα ευχάριστα νέα είναι, μπορούμε να βρούμε την Ευδαιμονία, ξανά!
Όχι, την Υπεροχή! Κάτι παραπάνω από υπεροχή. Άστε τους φίλους μας τους Αμερικανούς να ψάχνουν την υπεροχή, ξανά –το αμερικάνικο όνειρο. Εμείς προοριζόμαστε για άλλο σκοπό. Κάτι πέρα από την Υπεροχή. Εμείς ψάχναμε την Πληρότητα. Την Ευδαιμονία.
Μπορούμε να αναγαλλιάσουμε μέσα από τον οραματισμό της αρχής του πολιτισμού! Η ιστορία χρειάζεται ξανά ένα λαό-πολεμιστή “κατά τον δαίμονα εαυτού”, φάρο πανανθρώπινων αρχών για την υφήλιο και όχι άλλους παθητικούς μυστικιστές ή αδιάλλακτους ιδεαλιστές της ύλης.
Κατόπιν μπορούμε άνετα να οικοδομήσουμε την τάξη και κοινωνική οργάνωση, στο οποίο επιμένουν να μας βάζουν άλλοι λαοί γυαλιά. Παρότι και τις αρχές της οργάνωσης σύγχρονου κράτους τις συνέλαβαν και εδίδαξαν Αρχαιοέλληνες φιλόσοφοι. Σ’ αυτούς αρμόζει το επίγραμμα “ευ ζην”. Γιατί σκοπός της ζωής τους δεν ήταν η εξασφάλιση του μέλλοντος μέσω της επιβολής ενός παγκόσμιου ενιαίου δόγματος, είτε με χρησμούς και ουράνιες προφητείες, είτε με τεχνολογική ή στρατιωτική υπεροχή, αλλά το Γνώθι σαυτόν και το Μηδέν άγαν. Μέσα από άθληση, τέχνη, πολιτική και φιλοσοφία· μέσω διδασκαλίας και εκπαίδευσης!