Η κιβωτός του κόσμου είναι ξεκάθαρα μια μη – κυβερνητική οργάνωση. Από την αποθέωση των ΜΜΕ της κοινωνικής συνεισφοράς του πάτερ Αντώνιου περάσαμε στην καθημερινή κριτική αλλά και σε πλήθος αποκαλύψεων. Η κριτική αυτή έχει διπλό χαρακτήρα. Υπάρχουν εκείνοι που παραδοσιακά κρίνουν τις δραστηριότητες της εκκλησίας (αν και έχουν παραβλέψει ότι ο συγκεκριμένος ιερέας δεν επιδίωκε να τεθούν όλες οι δραστηριότητες του υπό τον έλεγχο της επίσημης εκκλησίας), υπάρχουν και εκείνοι που εκτιμούν ότι σχεδόν όλες οι ΜΚΟ είναι οργανώσεις διαφθοράς. Άλλωστε και εκείνες έχουν δώσει κατά το παρελθόν πολλές αφορμές για αρνητικό σχολιασμό.
Με αφορμή όμως αυτού του γεγονότος, για άλλη μια φορά, αναγκαζόμαστε να τονίσουμε την αναποτελεσματικότητα του Ελληνικού κοινωνικού κράτους. Μια αναποτελεσματικότητα που είναι συνεχής αλλά και έχει αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά. Από το κοινωνικό κράτος του ΠΑΣΟΚ που επέδρασε και εκείνο στην μεγιστοποίηση του Ελληνικού δημόσιου χρέους, περάσαμε στο κοινωνικό κράτος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ που βασίστηκε στην αναδιανομή του εισοδήματος εις βάρος των μεσαίων κοινωνικά στρωμάτων και φτάσαμε εν τέλη στην επιδοματική πολιτική της Νέας Δημοκρατίας που μετέτρεψε το κοινωνικό κράτος σε ένα κράτος πρόνοιας που το μόνο που έχει καταφέρει είναι οι ευάλωτες κοινωνικά ομάδες να βρίσκονται ελάχιστα πάνω από το όριο της φτώχειας (και αρκετοί από αυτούς να ζουν σε καθεστώς ακραίας φτώχιας).
Έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2022, μας δείχνει ότι το 29,5% των Ελλήνων βρίσκονται σε καθεστώς κοινωνικού αποκλεισμού. Το πόρισμα αυτό της ελληνικής στατιστικής υπηρεσίας μας αποκαλύπτει ότι το κοινωνικό κράτος φυσικά δεν λειτουργεί .
Το Ελληνικό κράτος λοιπόν αλλά και οι δημόσιες υπηρεσίες οφείλουν να εφαρμόζουν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο την κοινωνική πολιτική. Η κεντρική διοίκηση έχει συμβιβαστεί με την ιδέα ότι όλες αυτές οι αρμοδιότητες ίσως μπορούν να τις διαχειριστούν καλύτερα η εκκλησία αλλά και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις. Ο λόγος βέβαια είναι καθαρά οικονομικός. Λιγότεροι πόροι, λιγότερο ανθρώπινο δυναμικό, λιγότερες ώρες εργασίας.
Βέβαια, ταυτόχρονα το κράτος δεν τηρεί αυτή την επιλογή του. Από την μια, αν και δεν έχει επιτευχθεί ο χωρισμός εκκλησίας – κράτους, το ίδιο το κράτος δεν ελέγχει τις οικονομικές δραστηριότητες της επίσημης εκκλησίας (ούτε και φυσικά των μεμονωμένων ιερέων). Από την άλλη το κράτος παρέχει χρηματοδότηση και αρκετές ευκολίες σε (μη) – κυβερνητικές οργανώσεις.
Το σίγουρο είναι όμως ότι υπάρχουν οι κοινωνικά ευάλωτες ομάδες που δυστυχώς καθημερινά δυσχεραίνει η θέση τους. Κακοποιημένες γυναίκες, εγκαταλειμμένα παιδιά, πρόσφυγες, άτομα με ειδικές ικανότητες, άστεγοι …. Η ανάγκη λοιπόν για κοινωνική δράση είναι μεγάλη. Αυτό δεν το αμφισβητεί κανείς . Ωστόσο, η πραγματικότητα έχει δείξει ότι το μείγμα πολιτικής αλλά και οι πρακτικές που εφαρμόζονται είναι σε λάθος κατεύθυνση.
Εκείνο που οφείλουμε να συμβάλουμε όλοι, κράτος και πολίτες, είναι η υλοποίηση της κοινωνικής συνοχής. Ο όρος της «κοινωνικής συνοχής» δεν είναι ένας θεωρητικός όρος. Φυσικά, τα ποσοστά της ακραίας και της σχετικής φτώχειας είναι απαραίτητα να μειωθούν. Η συνήθης μέθοδος είναι οι κυβερνήσεις να βάζουν τον στόχο της δίκαιης αναδιανομής του εισοδήματος και να προσπαθούν με φόρους και με επιδόματα να τον υλοποιήσουν (τις περισσότερες φορές με λανθασμένο τρόπο). Ωστόσο, η κοινωνική δικαιοσύνη και η προστασία των οικονομικών δικαιωμάτων για να μπορούν να επιτευχθούν, το κράτος οφείλει να μεριμνήσει για την δίκαιη διανομή.
Η υλοποίηση όλων των προϋποθέσεων και των συνθηκών που ο κάθε πολίτης θα είναι ισότιμος με τον άλλον και στο χώρο δουλειάς και σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα, θα βοηθήσει αρκετά. Αν και το μότο της φιλελεύθερης πολιτικής ιδεολογίας είναι οι ίσες ευκαιρίες, αυτές οι ίσες ευκαιρίες πρέπει να φανούν στην πράξη. Ο θεσμός της εκπαίδευσης για παράδειγμα οφείλει να είναι ένας θεσμός κοινωνικής κινητικότητας.
Δεν είμαστε εκείνοι που θα προτείνουμε να μην δραστηριοποιείται ο θεσμός της εκκλησίας στον τομέα της κοινωνικής προσφοράς. Μεμονωμένες περιπτώσεις κύκλων της εκκλησίας που δυσφημούν την κάθε ειλικρινή προσπάθεια δεν μας εμποδίζουν να βλέπουμε το δάσος και όχι το δέντρο. Ωστόσο ένας εσωτερικός έλεγχος αλλά και ένας «εξωτερικός» έλεγχος (του κράτους δηλαδή ) θα συμβάλουν σε μία καλύτερη διαχείριση. Το κράτος και η εκκλησία είτε είναι διαχωρισμένες ή όχι πρέπει να είναι σύμμαχοι στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων. Δεν είμαστε όμως και εκείνοι που θα προτείνουν και την μη λειτουργία των Μη Κυβερνητικών οργανώσεων. Είναι όμως επιτακτική η ανάγκη για έναν καθαρό έλεγχο από την πλευρά του κράτους με σκοπό τον περιορισμό της διαφθοράς.
Φυσικά ο όρος «Μη Κυβερνητική οργάνωση» είναι ένας όρος πλάνης. Και κυβερνητική οργάνωση είναι αλλά και εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων. Ένα νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΜΚΟ αλλά κυρίως η τήρηση διαφάνειας θα μπορούν να συμβάλουν στην βελτίωση των θέσεων των κοινωνικά ευάλωτων.
Εκείνο όμως που ο κρατικός φορέας χρειάζεται να βάλει σε άμεση προτεραιότητα με αφορμή τα γεγονότα της Κιβωτού είναι η απόφασή του για νέους θεσμούς που θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση κάθε μορφής κοινωνικού αποκλεισμού. Για παράδειγμα, ένας ξεκάθαρος στόχος θα ήταν – κανένας άστεγος σε αυτή την χώρα – κανένας ανασφάλιστος σε αυτή την χώρα. Ίσως, εκείνοι που τις σκέψεις αυτές να τις χαρακτηρίσουν ως λαϊκίστικες προτάσεις, οφείλουν να σκεφτούν ότι είναι προτάσεις μίας ορθολογικής πολιτικής και υπάρχουν πολλοί μέθοδοι υλοποίησής τους.
Το κράτος λοιπόν με συνεργασία την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και με όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αναλάβει τον ρόλο του ως θεματοφύλακας της κοινωνικής συνοχής. Μόνο με αυτό τον τρόπο δεν θα υπάρχει ανάγκη να εφαρμόζουν κάποιοι άλλοι την κοινωνική πολιτική και στην πορεία αυτοί να κερδίζουν χρήμα και εξουσία με το μόνο αποτέλεσμα τα θύματα να είναι και πάλι τα ίδια. Τα άτομα του κοινωνικού αποκλεισμού.