Η Κομισιόν σήμερα προχώρησε σε σύσταση προς τα κράτη-μέλη, ζητώντας τους να δημιουργήσουν Λογαριασμούς Αποταμίευσης και Επένδυσης (Savings & Investment Accounts – SIAs) με φορολογικά κίνητρα, ώστε οι Ευρωπαίοι πολίτες να βάλουν τις αποταμιεύσεις τους να «δουλέψουν». Στόχος είναι η ΕΕ να αξιοποιήσει τα υψηλά επίπεδα αποταμιεύσεων για να χρηματοδοτήσει τις δικές της επιχειρήσεις και την καινοτομία της, αντί να στρέφεται σε ξένα κεφάλαια.
Σύμφωνα με την Επιτροπή πρόκειται ουσιαστικά για δύο παράλληλες πρωτοβουλίες: αφενός μια στρατηγική για τον χρηματοοικονομικό γραμματισμό, αφετέρου ένα σχέδιο στρατηγικής για τους Λογαριασμούς Αποταμίευσης και Επένδυσης (SIAs), το οποίο λαμβάνει τη μορφή σύστασης της Επιτροπής προς τα κράτη-μέλη. Ο απώτερος στόχος είναι η προώθηση της «Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων» και η επίτευξη απτών οφελών για όλους τους πολίτες της ΕΕ. Η ολοκληρωμένη αυτή δέσμη μέτρων επικεντρώνεται τόσο στη βελτίωση των χρηματοοικονομικών γνώσεων σε όλα τα στάδια της ζωής, όπως και στην εισαγωγή ενός εργαλείου που θα καταστήσει τις επενδύσεις απλούστερες και πιο προσβάσιμες για όλους.
Όπως εξήγησε η Επίτροπος Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκε, οι Ευρωπαίοι αποταμιεύουν πολύ –περισσότερο από τους Αμερικανούς– αλλά επενδύουν ελάχιστα. Σχεδόν τα μισά χρήματα των νοικοκυριών βρίσκονται σε απλούς τραπεζικούς λογαριασμούς, εκτεθειμένα στον πληθωρισμό και χωρίς προοπτική ανάπτυξης. Ένας από τους λόγους, εκτιμά η Κομισιόν είναι και ο χρηματοικονομικός αναλφαβητισμός.
«Επενδύστε κάνει καλό…»
Η Επιτροπή θέλει να αλλάξει αυτή τη νοοτροπία: να μετατρέψει την αποταμίευση σε επένδυση και την αδράνεια σε εργαλείο ανάπτυξης.
Υπολογίζεται ότι, αν οι πολίτες στραφούν πιο ενεργά σε επενδύσεις, θα μπορούσαν να διοχετευθούν πάνω από 1,2 τρισ. ευρώ στην ευρωπαϊκή οικονομία μέσα στην επόμενη δεκαετία.
«Μεταφέροντας μέρος των αποταμιεύσεών τους σε πιο παραγωγικές επενδύσεις, οι πολίτες μπορούν επίσης να διευκολύνουν τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων, προωθώντας την οικονομική ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε ολόκληρη την Ευρώπη, σύμφωνα με τους στόχους της Ένωσης Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Οι επενδύσεις στην ευρωπαϊκή οικονομία τους επιτρέπουν να συμβάλλουν στο θεματολόγιο της ΕΕ για την ανταγωνιστικότητα και να επωφελούνται από αυτό» τονίζει η Κομισιόν.
Από 10 ευρώ και σε νεαρή ηλικία
Η σύσταση της Επιτροπής ενθαρρύνει όλα τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν λογαριασμούς με τα καλύτερα δυνατά χαρακτηριστικά, ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους.
«Οι νέοι λογαριασμοί θα επιτρέπουν σε κάθε πολίτη, ακόμη σε άτομα νεαρής ηλικίας και με μικρά ποσά (από 10 ευρώ τον μήνα), να επενδύει σε μετοχές, ομόλογα και αμοιβαία κεφάλαια, με απλουστευμένη φορολογική μεταχείριση και χωρίς πολύπλοκα εμπόδια. Παράλληλα, συνιστάται οι επενδύσεις να αποκλείουν πολύπλοκα και υψηλού κινδύνου προϊόντα, όπως τα κρυπτονομίσματα, ενώ τα κράτη-μέλη ενθαρρύνονται να υιοθετήσουν φορολογικά κίνητρα για να παρακινήσουν τους πολίτες να μεταφέρουν μέρος των καταθέσεών τους σε πιο παραγωγικές επενδύσεις.
Κρίσιμη προϋπόθεση, όμως, είναι η εμπιστοσύνη και –ακόμη περισσότερο– η χρηματοοικονομική παιδεία. Σήμερα, λιγότερο από το 20% των Ευρωπαίων θεωρούνται «οικονομικά εγγράμματοι». Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν βασικές αρχές επενδύσεων, δεν κατανοούν τον κίνδυνο και την απόδοση και προτιμούν να αφήνουν τα χρήματά τους ακίνητα.
Όσον αφορά στα φορολογικά κίνητρα που προτείνει η Κομισιόν για να γίνουν οι νέοι λογαριασμοί πιο ελκυστικοί, όπως απαλλαγές και αναβολές φόρων έως απλούστερες διαδικασίες μέσω των ίδιων των παρόχων αυτό μπορεί να είναι και το «αγκάθι» καθώς πολλές κυβερνήσεις με δημοσιονομικά θέματα δεν είναι βέβαιο ότι θα θ έλουν να χάσουν έσοδα.
Οι βόρειες χώρες ίσως δουν πιο θετικά την προοπτική επενδύσεων, ενώ στον Νότο, όπου η έμφαση παραδοσιακά δίνεται στη φορολογική σταθερότητα και την προστασία καταθέσεων, η αντίσταση αναμένεται μεγαλύτερη.
Το χάσμα Βορρά–Νότου
Η στρατηγική αυτή συναντά και βαθιές πολιτισμικές διαφοροποιήσεις. Στη Βόρεια Ευρώπη, η κατοχή μετοχών και η συμμετοχή στις κεφαλαιαγορές θεωρείται σχεδόν αυτονόητη· οι πολίτες είναι πιο εξοικειωμένοι με την έννοια του ρίσκου και της διαφοροποίησης. Στον Νότο, αντίθετα, κυριαρχεί η προτίμηση για «ασφαλή» περιουσιακά στοιχεία: ακίνητα, καταθέσεις, κρατικά ομόλογα.
Η ασυμμετρία αυτή καθιστά δύσκολη την υιοθέτηση μιας πραγματικά ενιαίας στρατηγικής. Στον ευρωπαϊκό νότο, οι πληγές των κρίσεων τροφοδοτούν μια μόνιμη δυσπιστία. Και ίσως αυτή η δυσπιστία να μην είναι αδικαιολόγητη: όσοι έχουν δει τις αποταμιεύσεις τους να εξανεμίζονται, δύσκολα πείθονται να ξαναπαίξουν το ίδιο παιχνίδι.
