Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα πρόταση για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), της OLAF και των κρατών μελών, με στόχο την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της απάτης στον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ). Η απάτη αυτή, που συχνά αξιοποιεί τα κενά των ενδοκοινοτικών συναλλαγών, στερεί κάθε χρόνο δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ από τα δημόσια ταμεία των κρατών μελών.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η πρόταση θεσπίζει άμεσους και αποτελεσματικούς διαύλους επικοινωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), της OLAF και του Eurofisc, του ευρωπαϊκού δικτύου εθνικών αξιωματούχων που είναι επιφορτισμένοι με την καταπολέμηση της απάτης στον ΦΠΑ, ενισχύοντας την ικανότητά τους να συντονίζουν διασυνοριακές έρευνες και να ανταλλάσσουν κρίσιμες πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο. Τα εργαλεία συνεργασίας θα αξιοποιήσουν πλήρως τις υφιστάμενες και νέες ψηφιακές λύσεις για την ασφαλή ανταλλαγή φορολογικών πληροφοριών, στο πλαίσιο της μάχης κατά της φορολογικής απάτης.
Στην ουσία το επίκεντρο της πρότασης βρίσκεται στη πρόσβαση και ανταλλαγή σε πραγματικό χρόνο δεδομένων ΦΠΑ, ένα κρίσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση πολύπλοκων κυκλωμάτων όπως η «αλυσιδωτή απάτη» στον ΦΠΑ (carousel fraud).
Πρόκειται για μηχανισμούς που εκμεταλλεύονται το καθεστώς μη απόδοσης ΦΠΑ στις ενδοκοινοτικές πωλήσεις, δημιουργώντας εταιρείες-βιτρίνες που λειτουργούν ως «εξαφανισμένοι έμποροι» (missing traders). Αυτοί δηλώνουν πλασματικές συναλλαγές, εισπράττουν ΦΠΑ χωρίς να τον αποδίδουν ή ζητούν παράνομες επιστροφές, προκαλώντας σημαντικές απώλειες στα δημόσια έσοδα.
Η καρουζέλ απάτη αποτελεί μόνο ένα μέρος της ευρύτερης ψαλίδας συμμόρφωσης της διαφοράς ανάμεσα στα αναμενόμενα και τα πραγματικά έσοδα ΦΠΑ.
Για το 2022, η απώλεια ΦΠΑ στην ΕΕ εκτιμήθηκε στα 89,3 δισ. ευρώ, ενώ η ίδια η carousel fraud υπολογίζεται ότι στοιχίζει κάθε χρόνο 12,5 έως 32,8 δισ. ευρώ στους Ευρωπαίους φορολογούμενους.
«Η καταπολέμηση της απάτης στον ΦΠΑ αποτελεί προτεραιότητα για εμένα και για την Επιτροπή. Η πρόταση αυτή θα ενισχύσει την ικανότητά μας να προστατεύουμε τα οικονομικά μας συμφέροντα και να διασφαλίζουμε θεμιτό ανταγωνισμό στην Ενιαία Αγορά. Όσοι επιδιώκουν να κερδίσουν μέσω απάτης θα λογοδοτήσουν. Με ψηφιακά εργαλεία και καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών, οικοδομούμε ένα ισχυρότερο και δικαιότερο φορολογικό σύστημα για όλους.» δήλωσε ο Βόπκε Χούκστρα, Επίτροπος για το Κλίμα, το Μηδενικό Καθαρό Αποτύπωμα και την Καθαρή Ανάπτυξη
Η σημασία των πραγματικών παραδειγμάτων
Τέτοιου είδους κυκλώματα δεν αποτελούν θεωρητική απειλή. Στην Ελλάδα, πρόσφατοι έλεγχοι της ΑΑΔΕ αποκάλυψαν ένα παρεμφερές μοντέλο απάτης στον ΦΠΑ μέσω διακίνησης μεταχειρισμένων οχημάτων. Εταιρείες συνεργάζονταν με βουλγάρικη εταιρεία-βιτρίνα για την αποφυγή καταβολής ΦΠΑ κατά τον τελωνισμό, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «εξαφανισμένου εμπόρου», όπου πλασματικά τιμολόγια και ψευδής εφαρμογή του Καθεστώτος Περιθωρίου Κέρδους χρησιμοποιήθηκαν για την απόκρυψη φόρου.
Τέτοιες υποθέσεις αναδεικνύουν πόσο γρήγορα μπορούν να στηθούν και να διαλυθούν τα κυκλώματα ΦΠΑ, αξιοποιώντας την ταχύτητα των διασυνοριακών συναλλαγών.
Τι αλλάζει με την πρόταση της Επιτροπής
Με τη νέα τροποποίηση, η Επιτροπή επιδιώκει:
Άμεση πρόσβαση EPPO και OLAF σε δεδομένα ΦΠΑ, επιτρέποντας ταχύτερη αξιολόγηση ύποπτων διασυνοριακών συναλλαγών.
Διασύνδεση EPPO – OLAF – Eurofisc, ώστε οι πληροφορίες να ανταλλάσσονται σε πραγματικό χρόνο.
Χρήση των νέων ψηφιακών εργαλείων του “VAT in the Digital Age”, που εισάγουν υποχρεωτική ψηφιακή αναφορά για τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές.
Ο πρακτικός στόχος είναι σαφής: να εντοπίζονται και να μπλοκάρονται τα κυκλώματα πριν προλάβουν να εξαφανιστούν οι εταιρείες-βιτρίνες, πριν ζητηθούν παράνομες επιστροφές και πριν χαθεί ο φόρος.
Η άμεση πρόσβαση στα δεδομένα θα επιτρέπει στις ευρωπαϊκές αρχές να διαμορφώνουν ολοκληρωμένη εικόνα των συναλλαγών σε ολόκληρη την Ένωση, εντοπίζοντας μοτίβα απάτης, «αλυσίδες» εικονικών εταιρειών και αδικαιολόγητες αξιώσεις επιστροφών.
Τα επόμενα βήματα
Η πρόταση θα αποσταλεί στο Συμβούλιο για συμφωνία, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή θα γνωμοδοτήσουν. Μόλις επιτευχθεί συμφωνία και η πράξη δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, οι νέοι κανόνες θα τεθούν σε εφαρμογή, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πιο αποτελεσματική, διαφανή και δίκαιη ευρωπαϊκή αγορά.
