Το μαχαίρωμα στο 15ο Γυμνάσιο στην Κυψέλη και το επεισόδιο βίας στο 1ο Γυμνάσιο Αγίας Παρασκευής (Τετάρτη 17/12) δείχνουν κάτι απλό και σκληρό: η σχολική βία δεν είναι πια «κακό διάλειμμα». Είναι αλυσίδα, που συχνά ξεκινά στο κινητό, συνεχίζεται στη γειτονιά και ξεσπά στην αυλή.
Τα τελευταία δύο χρόνια, το κράτος παρουσίασε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για την ενδοσχολική βία: τον νόμο 5029/2023, την πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr και νέο πλαίσιο παιδαγωγικών μέτρων (π.χ. ωριαία απομάκρυνση, αλλαγή τμήματος/σχολικού περιβάλλοντος, αυστηρότερες αποβολές σε βαριά περιστατικά).
Παράλληλα, «τρέχει» επιμόρφωση (ΥΠΑΙΘΑ–ΙΕΠ–ΕΚΠΑ) – με 4η φάση από Σεπτέμβριο 2025 και αναφορά ότι πάνω από 22.000 εκπαιδευτικοί/στελέχη έχουν ολοκληρώσει επιμόρφωση.
Στο πεδίο της ευρύτερης ανήλικης παραβατικότητας, παρουσιάστηκε η Εθνική Στρατηγική 2025–2030 («Δίπλα στα παιδιά, απέναντι στη βία») και εργαλεία όπως η γραμμή 10201 και το SAFE.YOUth.
Το κενό δεν είναι «αν υπάρχει πλαίσιο». Είναι αν υπάρχει ικανότητα εφαρμογής παντού, κάθε μέρα: σταθερή παρουσία ειδικών, κοινές διαδικασίες, και πραγματική συνεργασία σχολείου–γονιών–δήμου, πριν η ένταση γίνει τραύμα.
Τι λένε τα στοιχεία (η «χρονιά που πέρασε»)
- Η πλατφόρμα stop-bullying.gov.gr έδειξε από την αρχή ζήτηση: 148 αναφορές μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδες λειτουργίας (Απρίλιος 2024).
- Τον Αύγουστο 2024, το ΥΠΑΙΘΑ ανέφερε ότι είχαν ήδη υποβληθεί 285 αναφορές από γονείς/κηδεμόνες και 43 από μαθητές (και παρέμβαση Διευθύνσεων Εκπαίδευσης σε 17 περιπτώσεις).
- Τον Νοέμβριο 2025, δημοσιοποιήθηκαν επικαιροποιημένα στοιχεία: 1.654 αναφορές έως 30/10, με κατανομή 871 στην Πρωτοβάθμια και 783 στη Δευτεροβάθμια.
- Σε επίπεδο «βίας/παραβατικότητας ανηλίκων» (όχι μόνο σχολείο), σε επίσημη παρουσίαση αναφέρθηκε ότι το 2024 υπήρξαν 10.968 υποθέσεις με 14.956 ανήλικους δράστες, έναντι 7.789 και 10.150 αντίστοιχα το 2023.
- Για την καθημερινότητα των μαθητών, η PISA 2022 σημειώνει ότι στην Ελλάδα 19% των κοριτσιών και 28% των αγοριών δήλωσαν ότι είναι θύματα πράξεων bullying «τουλάχιστον μερικές φορές τον μήνα».
- Πανελλαδική έρευνα του «Χαμόγελου του Παιδιού» (σχολικό έτος 2022–2023) ανέφερε ότι 32,4% των παιδιών δηλώνουν ότι δέχονται εκφοβισμό.
Αν χρειάζεται εκπαίδευση οι καθηγητές; Ναι – αλλά με «εργαλεία», όχι με ευχές
Η επιμόρφωση υπάρχει, αλλά πρέπει να γίνει συστηματική και πρακτική: απο-κλιμάκωση, αναγνώριση κινδύνου, διαχείριση ομάδων, cyberbullying, τραυματο-ενημερωμένη προσέγγιση, και σαφή πρωτόκολλα («ποιος κάνει τι» μέσα στην πρώτη ώρα).
Τι ειδικότητες χρειάζονται προληπτικά, σταθερά και όχι με «περαστικούς»;
Για να μη μετατρέπεται ο διευθυντής και ο εφημερεύων σε «μονάδα κρίσης», χρειάζεται σχολείο με διεπιστημονική ραχοκοκαλιά:
Σχολικός ψυχολόγος και κοινωνικός λειτουργός (με αναλογία που να επιτρέπει παρουσία και συνέχεια).
Σχολικός νοσηλευτής όπου υπάρχουν αυξημένες ανάγκες/ευαλωτότητες.
Ειδικοί παιδαγωγοί/σύμβουλοι για πρόληψη αποκλεισμού και στήριξη μαθητών υψηλού κινδύνου.
Ομάδα διαμεσολάβησης/αποκαταστατικών πρακτικών (εκπαιδευτικοί με ειδική κατάρτιση και εποπτεία από ειδικούς).
Τι πρέπει να γίνει: άμεσα, σε 3 μήνες, σε 1 χρόνο
Άμεσα (0–30 ημέρες)
- Μόνιμος «χάρτης κινδύνου» ανά σχολείο: σημεία έντασης (προαύλιο, έξοδος, πλατεία, social), ώρες αιχμής, ομάδες/συγκρούσεις.
- Πρωτόκολλο 60 λεπτών: ασφάλεια θύματος, ενημέρωση γονέα, καταγραφή, παραπομπή, προστασία από δεύτερη θυματοποίηση.
- Γραμμή–διαδρομή βοήθειας σε κάθε σχολείο: stop-bullying, υπεύθυνοι αναφορών, τοπικές υπηρεσίες, 10201/SAFE.YOUth, όλα σε ένα χαρτί στο γραφείο και στο e-parents.
Σε 3 μήνες
- Σταθερή παρουσία ειδικών (ψυχολόγος/κοινωνικός λειτουργός) με εβδομαδιαίο πρόγραμμα σε κάθε σχολική μονάδα ή σε μικρό «σύμπλεγμα» σχολείων – όχι «μια φορά τον μήνα».
- Υποχρεωτική επιμόρφωση απο-κλιμάκωσης για όλους τους εκπαιδευτικούς (με ασκήσεις σε σενάρια, όχι μόνο θεωρία).
- Σχολές γονέων στον δήμο: όρια, ψηφιακή συμπεριφορά, πώς διαχειρίζεσαι παιδί-θύτη/θύμα.
- Τοπικό δίκτυο πρόληψης (δήμος, κοινωνικές υπηρεσίες, διεύθυνση εκπαίδευσης, υπηρεσίες ψυχικής υγείας παιδιού/εφήβου, εισαγγελία ανηλίκων όπου χρειάζεται), όπως προβλέπεται ως κατεύθυνση και στη Στρατηγική.
Σε 12 μήνες
- Δημόσιος πίνακας δεδομένων (ανώνυμα/συγκεντρωτικά) ανά Περιφερειακή Διεύθυνση: πόσες αναφορές, τι είδους, χρόνος απόκρισης, τι παρεμβάσεις έγιναν. Χωρίς αυτό, δεν υπάρχει λογοδοσία.
- Ολοκληρωμένο πρόγραμμα κοινωνικοσυναισθηματικής μάθησης σε όλες τις τάξεις (και όχι «μια δράση όταν γίνει κάτι»), σε σύνδεση με τις Δράσεις Ενεργού Πολίτη/lifeskills που έχει προαναγγείλει το ΥΠΑΙΘΑ.
- Σταθερή χρηματοδότηση και αναλογία ειδικών (κανόνες, όχι εξαιρέσεις) – γιατί πρόληψη χωρίς ανθρώπους είναι σύνθημα.
Να αυστηροποιηθούν οι νόμοι για παιδιά ή για γονείς; Μεγάλο το ερώτημα. Η αυστηρότητα έχει θέση σε όπλα/μαχαίρια και σε επαναλαμβανόμενη σοβαρή βία. Αλλά αν η απάντηση γίνει μόνο ποινική, θα μετράμε συλλήψεις, όχι πρόληψη. Σημείωση: στην ίδια επίσημη παρουσίαση αναφέρθηκε αύξηση στις υποθέσεις «παραμέλησης εποπτείας ανηλίκων» (από 1.242 το 2023 σε 2.163 το 2024) – άρα ήδη «πιάνει» και τους γονείς το σύστημα όταν κρίνεται ότι υπάρχει αμέλεια.
Το ζητούμενο είναι ένα μίγμα: συνέπειες όπου χρειάζεται, αλλά και υποχρεωτική στήριξη (οικογενειακή συμβουλευτική, παρακολούθηση, επανένταξη) ώστε το σχολείο να μη γίνει απλώς ο τόπος όπου «σκάει» η βία, αλλά ο τόπος που την προλαβαίνει.
