Γράφει ο Τέρενς Κουίκ
Οι παλιές, χάρτινες άδειες οδήγησης με τις τσακισμένες σελίδες και τη δυσανάγνωστη γραφειοκρατική αισθητική μπαίνουν οριστικά στο συρτάρι. Η αντικατάστασή τους με πλαστικές, ενισχυμένης ασφαλείας κάρτες και σταδιακά με ψηφιακά πιστοποιητικά, δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα, αλλά ευρωπαϊκή και διεθνής τάση. Τα παλιά έντυπα υπολείπονται σε:
- απουσία λατινικών χαρακτήρων (πρόβλημα σε ελέγχους στο εξωτερικό),
- ευκολία φθοράς,
- χαμηλότερα επίπεδα ασφάλειας και μεγαλύτερο κίνδυνο πλαστογράφησης.
Τι ισχύει στην Ελλάδα για τα χάρτινα διπλώματα; Όσοι συμπληρώνουν το 65ο έτος της ηλικίας τους και εξακολουθούν να κατέχουν το παλιό, χάρτινο δίπλωμα οδήγησης, υποχρεούνται να το αντικαταστήσουν με νέο τύπου άδεια οδήγησης, σε μορφή κάρτας. Αν μπήκατε στα 65 μέσα στο 2025 και έχετε ακόμα χάρτινο, η αντικατάσταση δεν μπορεί να περιμένει.
Για την ανανέωση απαιτούνται:
- ιατρικές εξετάσεις από παθολόγο και οφθαλμίατρο,
- ηλεκτρονική υποβολή δικαιολογητικών μέσω gov.gr.
Από τα 80 και άνω, η ανανέωση γίνεται ανά διετία, με επιπλέον ιατρικό έλεγχο από ωτορινολαρυγγολόγο και νευρολόγο ή ψυχίατρο.
Χάρτινο δίπλωμα θα χάσουν επίσης, ανεξαρτήτως ηλικίας, όσοι:
- προσθέσουν νέα κατηγορία (π.χ. επιτυχία σε εξετάσεις για μοτοσικλέτα ή επαγγελματική κατηγορία),
- προβούν σε αντικατάσταση ή ανανέωση που έτσι κι αλλιώς απαιτεί έκδοση νέου τύπου.
Η διαδικασία ανανέωσης/αντικατάστασης γίνεται ηλεκτρονικά μέσω gov.gr.
Τι προβλέπεται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η ελληνική υποχρέωση εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της Ε.Ε., η οποία έχει ήδη αποφασίσει το οριστικό τέλος όλων των παλαιών μορφών αδειών:
- Από 19 Ιανουαρίου 2013, όλα τα νέα διπλώματα στα κράτη-μέλη εκδίδονται υποχρεωτικά σε ενιαίο, πλαστικό, μορφότυπο τύπου «πιστωτικής κάρτας», με αυξημένα χαρακτηριστικά ασφαλείας.
- Όλες οι παλιές άδειες (χάρτινες ή παλαιού τύπου πλαστικές) πρέπει να έχουν αντικατασταθεί μέχρι 19 Ιανουαρίου 2033. Μετά την ημερομηνία αυτή, οι παλιές μορφές δεν θα αναγνωρίζονται εντός Ε.Ε.
Ο στόχος:
- ενιαία εικόνα διπλώματος σε όλη την Ε.Ε.,
- ενίσχυση της διασυνοριακής αστυνόμευσης (με ευκολότερο έλεγχο γνησιότητας),
- καλύτερη προστασία από πλαστογράφηση, με χρήση κοινών προτύπων ασφαλείας και ηλεκτρονικών μηχανισμών ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ αρχών (σύστημα RESPER).
Το επόμενο βήμα: ψηφιακό/κινητό δίπλωμα στην Ε.Ε.
Η Ένωση ετοιμάζει το ευρωπαϊκό Digital Identity Wallet, μέσα στο οποίο θα μπορεί στο μέλλον να ενσωματώνεται και η άδεια οδήγησης, σε ψηφιακή μορφή.
- Τα κράτη-μέλη υποχρεούνται να προσφέρουν τουλάχιστον ένα ευρωπαϊκό ψηφιακό πορτοφόλι ταυτότητας, με πιλοτικά έργα σε εξέλιξη την περίοδο 2023-2025.
- Η ιδέα του mobile driving licence (mDL) κερδίζει έδαφος ως συμπλήρωμα –και όχι (ακόμη) πλήρη αντικατάσταση– της φυσικής κάρτας.
Για τον οδηγό αυτό σημαίνει ότι πηγαίνουμε σε ένα μικτό καθεστώς: υποχρεωτική, ασφαλής πλαστική κάρτα + προαιρετική ψηφιακή εκδοχή για μεγαλύτερη ευκολία σε ελέγχους ή ενοικιάσεις οχημάτων.
Πώς λειτουργεί το σύστημα στις ΗΠΑ
Στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ενιαίο ομοσπονδιακό δίπλωμα οδήγησης. Κάθε πολιτεία εκδίδει το δικό της, όμως η τάση είναι ίδια:
- Οι άδειες είναι εδώ και χρόνια πλαστικές κάρτες με φωτογραφία και προηγμένα στοιχεία ασφαλείας.
- Με τον νόμο REAL ID, οι πολιτειακές άδειες που χρησιμοποιούνται ως ταυτότητα για:
◦ επιβίβαση σε εσωτερικές πτήσεις,
◦ είσοδο σε ορισμένες ομοσπονδιακές εγκαταστάσεις,
◦ πρέπει να πληρούν αυστηρά ομοσπονδιακά πρότυπα ασφαλείας (ειδικά χαρακτηριστικά, έλεγχος εγγράφων, κ.λπ.).
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες αποφάσεις, η πλήρης εφαρμογή του REAL ID για τις αεροπορικές μετακινήσεις έχει μετατεθεί για τις 7 Μαΐου 2025, οπότε οι ταξιδιώτες θα χρειάζονται REAL ID-compliant δίπλωμα ή διαβατήριο για να επιβιβαστούν σε εσωτερικές πτήσεις.
Παράλληλα, αρκετές πολιτείες δοκιμάζουν ή έχουν ήδη λανσάρει ψηφιακές άδειες / mobile IDs σε εφαρμογές κινητού, μόνο ως συμπληρωματικό μέσο· η φυσική κάρτα παραμένει βασική μορφή ταυτοποίησης.
Γιατί μας αφορά τι γίνεται έξω
Το κοινό νήμα Ελλάδας, Ε.Ε. και ΗΠΑ είναι ξεκάθαρο:
- ολοένα και πιο αυστηρά πρότυπα ασφαλείας,
- σταδιακή κατάργηση των χαρτιών,
- στροφή σε πλαστικές κάρτες και, στη συνέχεια, σε αξιόπιστες ψηφιακές λύσεις.
Για τον Έλληνα οδηγό, το πρακτικό μήνυμα είναι διπλό:
- Αν είστε άνω των 65 με χάρτινο δίπλωμα, η αντικατάσταση δεν είναι επιλογή, είναι υποχρέωση.
- Μέχρι το 2033, έτσι κι αλλιώς, όλα τα παλιά διπλώματα στην Ε.Ε. θα πρέπει να έχουν γίνει κάρτες.
Από εκεί και πέρα, η ευθυγράμμιση με τα διεθνή πρότυπα διευκολύνει τα ταξίδια, τους ελέγχους στο εξωτερικό και περιορίζει το περιθώριο για παρατυπίες.
