Νέα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι όταν άνθρωποι με παχυσαρκία χάνουν βάρος, ο εγκέφαλός τους αρχίζει τουλάχιστον στις μαγνητικές να φαίνεται ελαφρώς πιο «νεανικός» σύμφωνα με άρθρο του EatingWell. Αυτό συνδέεται με βελτίωση σε δείκτες όπως η ινσουλινοαντίσταση και η φλεγμονή, δηλαδή βασικά στοιχεία του μεταβολικού προφίλ.
Πώς σχετίζονται βάρος και γήρανση του εγκεφάλου;
Η παχυσαρκία και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 έχουν συνδεθεί με:
- πιο γρήγορη γήρανση του εγκεφάλου
- αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα μνήμης και σκέψης
- πιο έντονες, ηλικιακά σχετιζόμενες αλλοιώσεις στις απεικονίσεις του εγκεφάλου
Ακόμη και «προδιαβητικές» μεταβολικές διαταραχές φαίνεται να επιταχύνουν αυτές τις αλλαγές. Ωστόσο, δεν ήταν ξεκάθαρο μέχρι τώρα πόσο άμεσα η βελτίωση της μεταβολικής υγείας (λιγότερη φλεγμονή, καλύτερη ρύθμιση της ινσουλίνης) αντανακλάται σε έναν δείκτη που οι ερευνητές αποκαλούν «ηλικία εγκεφάλου», μια εκτίμηση, βασισμένη σε MRI, για το πόσο «νέος» ή «γηρασμένος» δείχνει ο εγκέφαλος σε σχέση με την πραγματική ηλικία.
Πώς έγινε η μελέτη;
Ωστόσο, σύμφωνα πάντα με το ίδιο άρθρο, μόνο λίγες μελέτες έχουν εξετάσει κατά πόσον η βελτίωση των μεταβολικών δεικτών φλεγμονής κατά τη διάρκεια της απώλειας βάρους βελτιώνει επίσης τις βαθμολογίες εγκεφαλικής ηλικίας ή τη γνωστική λειτουργία.
Οι ερευνητές ανέλυσαν δύο μικρές κλινικές δοκιμές απώλειας βάρους στη Γερμανία:
- Μία με 53 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, διάρκειας περίπου 4 μηνών
- Μία με 30 ενήλικες, που παρακολουθήθηκαν για πάνω από 3 χρόνια
Και στις δύο μελέτες:
- Οι συμμετέχοντες ακολούθησαν δομημένα προγράμματα απώλειας βάρους, υπό επίβλεψη.
- Έκαναν επαναλαμβανόμενες μαγνητικές τομογραφίες (MRI) για να υπολογιστεί η «ηλικία εγκεφάλου» σε διαφορετικά χρονικά σημεία.
- Έδιναν δείγματα αίματος για μέτρηση:
- ινσουλινοαντίστασης
- λεπτίνης
- δεικτών φλεγμονής και άλλων μεταβολικών παραμέτρων
Στη βραχυπρόθεσμη δοκιμή, οι συμμετέχοντες έκαναν επίσης τεστ γνωστικών λειτουργιών, με έμφαση στην προσοχή και την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών.
Στόχος ήταν να δουν αν:
- η απώλεια βάρους
- η βελτίωση στη μεταβολική υγεία
συνοδεύονται από βελτίωση στην «ηλικία εγκεφάλου» και, δευτερευόντως, σε γνωστικές επιδόσεις.
Συνοπτικά, τα ευρήματα κινήθηκαν προς την ίδια κατεύθυνση και στις δύο δοκιμές:
- Η απώλεια βάρους συνδέθηκε με ελαφρά πιο «νεανικές» εικόνες εγκεφάλου στις μαγνητικές.
- Οι βαθμολογίες «ηλικίας εγκεφάλου» βελτιώθηκαν μέσα σε λίγους μήνες και συνέχισαν να βελτιώνονται κατά την πιο μακροπρόθεσμη παρακολούθηση.
- Οι αλλαγές αυτές συσχετίστηκαν με:
- μείωση της ινσουλινοαντίστασης
- μείωση λεπτίνης και δεικτών φλεγμονής
Στη βραχυπρόθεσμη μελέτη, όσοι είχαν μεγαλύτερη βελτίωση στην ηλικία εγκεφάλου έδειξαν και μικρή βελτίωση σε τεστ προσοχής και ταχύτητας επεξεργασίας.
Τα αποτελέσματα δεν ήταν θεαματικά, αλλά υποδηλώνουν ότι όταν ο μεταβολισμός βελτιώνεται, ο εγκέφαλος, τουλάχιστον στις MRI– φαίνεται να «παρακολουθεί» αυτή τη βελτίωση.
Είναι σημαντικό να μη διαβαστούν τα αποτελέσματα υπερβολικά αισιόδοξα:
- Οι μελέτες ήταν μικρές, με σχετικά λίγους συμμετέχοντες.
- Το μέτρο της «ηλικίας εγκεφάλου» είναι ερευνητικό εργαλείο:
- Δεν χρησιμοποιείται κλινικά για διάγνωση.
- Δεν μπορεί να προβλέψει άμεσα πώς θα νιώθει ή θα λειτουργεί κάποιος στην καθημερινότητα.
Άρα δεν μπορούμε να πούμε ότι «η απώλεια βάρους αποδεδειγμένα βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου». Μπορούμε όμως να πούμε ότι:
Όσοι βελτίωσαν τη μεταβολική τους υγεία στη διάρκεια της απώλειας βάρους, είχαν τάση να εμφανίζουν και πιο «υγιή» εικόνα εγκεφάλου στις μαγνητικές.
Επειδή η ινσουλινοαντίσταση και η χρόνια φλεγμονή είναι ήδη γνωστό ότι επηρεάζουν τον εγκέφαλο, έχει λογική:
- να στοχεύουμε στη βελτίωση αυτών των παραγόντων
- είτε μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής (διατροφή, κίνηση, ύπνος)
- είτε, όταν χρειάζεται, με ιατρική παρέμβαση
Μεγαλύτερες, πιο ισχυρές μελέτες χρειάζονται για να:
- επιβεβαιώσουν πόσο ισχυρή είναι η σύνδεση
- διευκρινίσουν ποια άτομα ωφελούνται περισσότερο
- δείξουν αν η βελτίωση στην «ηλικία εγκεφάλου» μεταφράζεται μακροπρόθεσμα σε λιγότερη άνοια ή καλύτερη μνήμη.
Τι μπορούμε να κρατήσουμε σαν «πρακτικό μήνυμα»;
- Ένας πιο υγιής μεταβολισμός φαίνεται να πηγαίνει χέρι-χέρι με έναν πιο «υγιή» εγκέφαλο, τουλάχιστον στις απεικονίσεις.
- Η επίτευξη και διατήρηση ενός υγιούς βάρους, υπό ιατρική ή διαιτολογική καθοδήγηση, πιθανόν να είναι ένας ακόμη τρόπος να προστατεύσουμε τον εγκέφαλο μεσο-μακροπρόθεσμα.
- Παρ’ όλα αυτά, η απώλεια βάρους δεν είναι «μαγικό κλειδί» και δεν αντικαθιστά:
- την καλή ρύθμιση του διαβήτη ή άλλων νοσημάτων
- τον επαρκή ύπνο
- τη σωματική και πνευματική δραστηριότητα
- την τακτική ιατρική παρακολούθηση
ΠΗΓΗ: EatingWell, BDO Pro
