Τι έιναι τα πεπτίδια;
Όπως αναφέρει το ΝΥΤ, τα πεπτίδια, με πολύ απλά λόγια, είναι μικρές αλυσίδες αμινοξέων, σαν «μικρο-πρωτεΐνες» που το σώμα χρησιμοποιεί για επικοινωνία και ρύθμιση. Το σώμα μας φτιάχνει χιλιάδες τέτοια μόρια: ρυθμίζουν ορμόνες, φλεγμονή, ανοσοποιητικό, όρεξη κ.λπ. Άλλα τόσα σχεδιάζονται πλέον στο εργαστήριο, πιο «πειραγμένα», για φάρμακα ή καλλυντικά.
Τυπικά παραδείγματα πεπτιδίων:
- Η ινσουλίνη, η ωκυτοκίνη, οι ενδορφίνες.
- Φάρμακα τύπου Ozempic (semaglutide) για τον διαβήτη και την απώλεια βάρους είναι πεπτιδικά ανάλογα της GLP-1.
- Διάφορα καλλυντικά «signal peptides» που λένε στο δέρμα να φτιάξει περισσότερο κολλαγόνο.
(Η κρεατίνη συχνά μπαίνει στο ίδιο τσουβάλι στις συζητήσεις για «πεπτιδικά» συμπληρώματα, αλλά χημικά δεν είναι κλασικό πεπτίδιο, είναι μικρό μόριο που παράγεται από αμινοξέα).
Τι εννοούν όμως όταν λένε “peptide therapy” στα social;
Στα social και στον χώρο του “wellness/biohacking”, «peptide therapy» είναι μια πολύ «χαλαρή ομπρέλα» που αναφέρεται σε: Καλλυντικά για το δέρμα (ορούς, κρέμες, μάσκες), ενέσιμα ή υπογλώσσια πεπτίδια για «αντιγήρανση» και γυμναστική, «ερευνητικά» πεπτίδια για καλύτερο ύπνο, συγκέντρωση, libido, επούλωση κ.ά.
Το φάσμα πάει: Από κανονικά, καλά μελετημένα φάρμακα (π.χ. ινσουλίνη, semaglutide),
μέχρι ουσίες που δεν έχουν καμία έγκριση για χρήση σε ανθρώπους και πωλούνται σαν “research chemicals” χωρίς σοβαρό ποιοτικό έλεγχο. Γι’ αυτό έχει τεράστια σημασία για ποιο πεπτίδιο μιλάμε κάθε φορά.
Πεπτίδια στη φροντίδα δέρματος:
Τα τελευταία χρόνια τα πεπτίδια έχουν γίνει βασικός «ήρωας» στο skincare: σε Sephora-τύπου αλυσίδες θα βρεις δεκάδες προϊόντα με claims για: αύξηση κολλαγόνου και ελαστίνης, πιο «γεμάτα» χείλη, λιγότερο πρήξιμο και λεπτές γραμμές.
Πώς (θεωρητικά) δουλεύουν;
Μερικά από τα πιο γνωστά: Palmitoyl pentapeptide-4 (Matrixyl): «σήμα» προς τους ινοβλάστες να παράγουν περισσότερο προκολλαγόνο, υαλουρονικό οξύ κ.ά. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι σε συγκεκριμένες συγκεντρώσεις μπορεί να βελτιώσει λεπτές ρυτίδες μετά από μερικές εβδομάδες χρήσης. GHK-Cu: τριπεπτίδιο που δεσμεύει χαλκό και εμπλέκεται σε επούλωση και αναδόμηση ιστών, με δράση σε κολλαγόνο, γλυκοζαμινογλυκάνες και φλεγμονή. «Botox-like» πεπτίδια (π.χ. acetyl hexapeptide-8), που στοχεύουν στη χαλάρωση συγκεκριμένων μυών του προσώπου ώστε να φαίνονται πιο ήπιες οι εκφραστικές ρυτίδες. Υπάρχουν λοιπόν κάποιες κλινικές ενδείξεις ότι ορισμένα πεπτίδια, σε σωστή φόρμουλα, μπορούν να προσφέρουν μικρή αλλά μετρήσιμη βελτίωση στην υφή και τις λεπτές γραμμές.
Το μεγάλο πρακτικό πρόβλημα:
Τα πεπτίδια είναι εύθραυστα: διασπώνται εύκολα από φως, θερμότητα, pH. Το stratum corneum είναι σχεδιασμένο να μην περνάει τίποτα: ούτε μικρόβια, ούτε τοξίνες ούτε πεπτίδια.
Γι’ αυτό πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν λιποσώματα, νανογαλακτώματα, encapsulation κ.λπ., για να τα προστατεύσουν και να βοηθήσουν τη διείσδυση. Ο καταναλωτής όμως: δεν έχει τρόπο να ξέρει αν η φόρμουλα είναι όντως σταθερή, ούτε αν η συγκέντρωση του πεπτιδίου είναι επαρκής.
Ρεαλιστικό συμπέρασμα για το δέρμα: Τα τοπικά πεπτίδια μπορούν να δώσουν ένα μικρό bonus, ειδικά σε συνδυασμό με άλλα δραστικά. Ο κίνδυνος είναι συνήθως χαμηλός, αρκεί: να δοκιμάζεις πρώτα σε μικρή περιοχή, να σταματάς αμέσως σε κοκκίνισμα, κάψιμο ή έντονο ερεθισμό. Δεν αντικαθιστούν τα βασικά: καθημερινό αντηλιακό, απλή ενυδάτωση, ρετινοειδή (για όσους τα αντέχουν). Κράτα τα πεπτίδια σαν «καλούς βοηθούς» στο skincare, όχι σαν τη μαγική λύση.
Πεπτίδια για αυξητική ορμόνη (HGH) & γυμναστική: Η ανθρώπινη αυξητική ορμόνη (HGH) είναι ισχυρή ορμόνη που επηρεάζει: ανάπτυξη, σύσταση σώματος (λίπος/μυς), μεταβολισμό γλυκόζης και λιπιδίων. Η συνθετική HGH επιτρέπεται ιατρικά μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις (σοβαρή έλλειψη, συγκεκριμένες παθήσεις). Παρόλα αυτά, χρησιμοποιείται παράνομα από αθλητές και bodybuilders.
Για να αποφύγουν τους αυστηρούς κανόνες γύρω από την HGH, πολλές «anti-aging»/fitness κλινικές προωθούν πεπτίδια όπως: sermorelin, tesamorelin, που διεγείρουν την υπόφυση να εκκρίνει περισσότερη δική σου HGH.
Τι ξέρουμε από τα δεδομένα;
Με απλά λόγια: Δεν υπάρχει πειστική επιστημονική βάση ότι τα HGH-peptides δίνουν ασφαλές και μεγάλο «boost» σε δύναμη/ανάρρωση σε υγιή άτομα. Οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι (μεταβολικοί, καρδιολογικοί, ογκολογικοί) δεν είναι θεωρητικοί, τους βλέπουμε σε καταστάσεις με χρόνια υψηλή HGH.
“Biohacking” & «μαγικά» πεπτίδια:
Εδώ μπαίνουν ιστορίες τύπου: «Wolverine shot» (συνήθως με BPC-157),
TB-500, melanotan II («Barbie peptide» για μαύρισμα), semax, selank, epitalon, pinealon κ.ά.
Οι ισχυρισμοί που ακούς: καλύτερη επούλωση, μακροζωία, απίστευτη συγκέντρωση ή διάθεση, μαύρισμα χωρίς ήλιο, έξτρα libido κ.λπ.
Τι λέει όμως η επιστήμη;
Για πολλά από αυτά: τα δεδομένα περιορίζονται σε κύτταρα ή ζώα, λείπουν καλές κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους. Ρυθμιστικά: Η BPC-157 δεν έχει καμία εγκεκριμένη ένδειξη από τον FDA, έχει καταταχθεί σε κατηγορία ουσιών που δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε φαρμακοπαρασκευές λόγω έλλειψης δεδομένων ασφάλειας και πιθανών κινδύνων. Παρ’ όλα αυτά, κυκλοφορεί online ως «research chemical» ή «συμπλήρωμα», χωρίς τις προδιαγραφές ενός κανονικού φαρμάκου. Για το “Barbie peptide” / melanotan II: Πωλείται παράνομα σε ενέσιμη μορφή ή ως nasal spray για γρήγορο μαύρισμα.
Δεν είναι εγκεκριμένο φάρμακο και υγειονομικές αρχές (FDA, TGA, κ.ά.) έχουν εκδώσει προειδοποιήσεις για σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως: ναυτία, υπέρταση, έντονη σκουρόχρωση ή εμφάνιση νέων ελιών, αυξημένο κίνδυνο μελανώματος. Για TB-500 και παρόμοια: Τα δεδομένα σε ανθρώπους είναι ουσιαστικά ανύπαρκτα, ενώ σε υψηλές δόσεις σε ζώα έχουν παρατηρηθεί ανησυχίες για προαγωγή όγκων.
Με λίγα λόγια: πολλά από αυτά τα «biohacking πεπτίδια» παίζουν ακόμη στο γήπεδο της έρευνας, οι άνθρωποι που τα κάνουν μόνοι τους είναι ουσιαστικά «πειραματόζωα χωρίς monitoring».
Τι να κρατήσεις αν είσαι «περίεργος» για τα πεπτίδια
Αν σε δελεάζει η ιδέα των πεπτιδίων, προτείνεται πρώτα να ξεκαθαρίσεις τι θέλεις να πετύχεις:
- πιο σφριγηλό δέρμα,
- περισσότερη μυϊκή δύναμη,
- καλύτερο ύπνο,
- ή γενικά υγιή, μακρύτερη ζωή;
Και μετά να ρωτήσεις:
Υπάρχει αποδεδειγμένος, ρυθμιζόμενος, ασφαλής τρόπος να το πετύχω αυτό;
Τις περισσότερες φορές, η απάντηση είναι «ναι» και συχνά δεν χρειάζεται καθόλου πεπτίδιο:
- Για το δέρμα: αντηλιακό, ρετινοειδή, σταθερή ρουτίνα φροντίδας.
- Για μύες: προπόνηση αντίστασης, επαρκή πρωτεΐνη, ύπνος.
- Για υγεία και μακροζωία: κίνηση, ισορροπημένη διατροφή, έλεγχος βάρους, διακοπή καπνίσματος, περιορισμός αλκοόλ, καλός ύπνος.
Τα πεπτίδια, εκεί όπου είναι καλά μελετημένα και εγκεκριμένα, μπορεί να έχουν τη θέση τους, συνήθως σαν εξειδικευμένο εργαλείο στα χέρια γιατρών, όχι σαν «μαγικό σφηνάκι» που αγοράζεις online.
ΠΗΓΗ: NYT, U.S. Food and Drug Administration+1, PMC+1, ScienceDirect, MDPI
