Όταν κοιμόμαστε, το σώμα απελευθερώνει την «ορμόνη ανάπτυξης», χτίζοντας και επιδιορθώνοντας μύες και οστά — όμως οι λεπτομέρειες του πώς και γιατί παρέμεναν κάπως μυστηριώδεις, μέχρι τώρα.
Μέσα από προσεκτική ανάλυση των εγκεφαλικών κυκλωμάτων σε ποντίκια, ερευνητές με επικεφαλής ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Μπέρκλεϊ (UC Berkeley), εντόπισαν ειδικούς μηχανισμούς και βρόχους ανάδρασης που ρυθμίζουν την έκκριση της ορμόνης ανάπτυξης κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Τα ευρήματα θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε καλύτερα παθήσεις που συνοδεύονται από προβλήματα ύπνου, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και η νόσος Αλτσχάιμερ. Η κατανόηση του ύπνου είναι το κλειδί για την κατανόηση ενός πλήθους πτυχών της υγείας μας.
«Είναι γνωστό ότι η έκκριση της ορμόνης ανάπτυξης συνδέεται στενά με τον ύπνο, αλλά αυτό προκύπτει μόνο από λήψεις αίματος και ελέγχους των επιπέδων της κατά τη διάρκεια του ύπνου», λέει η νευροεπιστήμονας Xinlu Ding από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ (UC Berkeley).
«Εμείς, στην πραγματικότητα, καταγράφουμε απευθείας τη νευρωνική δραστηριότητα σε ποντίκια για να δούμε τι συμβαίνει. Παρέχουμε ένα βασικό νευρωνικό κύκλωμα ως βάση για μελλοντική ανάπτυξη διαφορετικών θεραπειών.»
Η άμεσα καταγεγραμμένη νευρωνική δραστηριότητα, καταχωρημένη σε πολλαπλούς κύκλους ύπνου-εγρήγορσης σε ποντίκια, αποκάλυψε ότι η ορμόνη ανάπτυξης απελευθερώνεται με διαφορετικούς τρόπους κατά τον ύπνο REM (ταχείες οφθαλμικές κινήσεις) και τον μη-REM ύπνο.
Παρότι τα επίπεδα της ορμόνης ανάπτυξης αυξάνονταν και στις δύο φάσεις, οι νευρώνες που προάγουν και αυτοί που αναστέλλουν την παραγωγή της μετατόπιζαν την επιρροή τους. Υπήρχε επίσης ένας βρόχος ανάδρασης που εμπλέκει νευρώνες στον locus coeruleus, μια περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με την εγρήγορση.
«Αυτό υποδηλώνει ότι ο ύπνος και η ορμόνη ανάπτυξης αποτελούν ένα αυστηρά ισορροπημένο σύστημα», λέει ο νευροεπιστήμονας Daniel Silverman. «Ο πολύ λίγος ύπνος μειώνει την έκκριση της ορμόνης ανάπτυξης, ενώ η υπερβολική ορμόνη ανάπτυξης μπορεί, με τη σειρά της, να ωθήσει τον εγκέφαλο προς την εγρήγορση.»
«Ο ύπνος ενεργοποιεί την έκκριση της ορμόνης ανάπτυξης, και η ορμόνη ανάπτυξης με τη σειρά της ανατροφοδοτεί τη ρύθμιση της εγρήγορσης· αυτή η ισορροπία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη, την αποκατάσταση και τη μεταβολική υγεία.»
Πέρα από τον κύριο ρόλο της —την προαγωγή της ανάπτυξης— η ορμόνη ανάπτυξης ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μεταβολίζει τη γλυκόζη και το λίπος. Χωρίς τη σωστή ποσότητα της ορμόνης, λόγω έλλειψης ύπνου, αυξάνεται ο κίνδυνος παχυσαρκίας, διαβήτη και καρδιαγγειακής νόσου. Αυτό προσθέτει ακόμη έναν τρόπο με τον οποίο τα νέα ευρήματα συνδέονται με την καλή υγεία.
Επιπλέον, ο κυανός τόπος (locus coeruleus) παίζει επίσης ρόλο στη ρύθμιση του πόσο σε εγρήγορση είναι ο εγκέφαλος όταν είμαστε ξύπνιοι. Είναι πιθανό οι μηχανισμοί που αποκαλύπτονται εδώ να επηρεάζουν και τη γνωστική λειτουργία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Απαιτείται πολύ περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθούν όλα αυτά με βεβαιότητα και, παρότι υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι ο ανθρώπινος και ο ποντικίσιος εγκέφαλος λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο σε αυτούς τους τομείς, αυτό πρέπει να αποδειχθεί. Τελικά, ωστόσο, μπορεί να προκύψουν νέες θεραπείες για τις διαταραχές ύπνου — κάτι με το οποίο πολλοί από εμάς παλεύουμε.
«Η κατανόηση του νευρωνικού κυκλώματος για την έκκριση της ορμόνης ανάπτυξης θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε νέες ορμονικές θεραπείες για τη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου ή την αποκατάσταση της φυσιολογικής ισορροπίας της ορμόνης ανάπτυξης», λέει ο Silverman.
«Υπάρχουν ορισμένες πειραματικές γονιδιακές θεραπείες που στοχεύουν συγκεκριμένους τύπους κυττάρων. Αυτό το κύκλωμα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα νέο “μοχλό” για να μειώσουμε την διεγερσιμότητα του κυανού τόπου (locus coeruleus), κάτι που δεν έχει συζητηθεί μέχρι τώρα.»
ΠΗΓΗ: Science alert
