Για την γεμάτη γεύση, την αρωματικό άρωμα και τη βολική διαδικασία παρασκευής, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο καφές γαλλικού τύπου είναι δημοφιλής. Ακόμη και η ίδια η διαδικασία παρασκευής είναι μια πράξη ενσυνειδητότητας που βελτιώνει την εμπειρία του πρωινού καφέ πολύ πριν την πρώτη γουλιά. Αλλά θα μπορούσε πράγματι να αυξάνει τη χοληστερόλη μας;
Οι οδηγίες του γαλλικού καφέ στην πρέσα (french press) μπορούν να γίνουν ιδιαίτερες όσον αφορά τις αναλογίες και τις θερμοκρασίες του νερού, αλλά ουσιαστικά η διαδικασία πάει κάπως έτσι: Προσθέτουμε αλεσμένους κόκκους καφέ στο δοχείο γαλλικής πρέσας, ρίχνουμε ζεστό νερό, το αφήνουμε να μουλιάσει και βυθίζουμε το μεταλλικό φίλτρο προς τα κάτω. Ρίχνουμε τον καφέ μας κι αυτό είναι.
Αν αναρωτιόμαστε πώς αυτή η διαδικασία θα μπορούσε ενδεχομένως να αυξήσει τη χοληστερόλη μας, ας ασχοληθούμε με αυτό.
«Χωρίς τη χρήση χάρτινων φίλτρων, χρησιμοποιείται ένα έμβολο φίλτρου για να πιέσει τα υπολείμματα καφέ στον πάτο της κανάτας και το υπόλοιπο υγρό χύνεται και καταναλώνεται», δηλώνει στην HuffPost η Εμμα Λέινγκ, διευθύντρια διαιτολογίας στο Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια και εκπρόσωπος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας. «Αυτό είναι που δίνει στο τελικό προϊόν αυτή την δυνατή γεύση».
Έρευνες υποδεικνύουν ότι ο μη φιλτραρισμένος καφές μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της LDL (κακής) χοληστερόλης μας - την κηρώδη ουσία που μοιάζει με λίπος που μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες μας.
Ιδού πως:
Η σύνδεση καφέ γαλλικού τύπου και χοληστερόλης
Ο ίδιος ο καφές δεν είναι πηγή διατροφικής χοληστερόλης – τα λιπαρά υλικά που απελευθερώνονται από τους κόκκους κατά τη διάρκεια του βρασμού, γνωστά ως διτερπένια, έχουν συνδεθεί με αυξημένη χοληστερόλη στο αίμα όταν καταναλώνονται σε μεγαλύτερες ποσότητες (έξι φλιτζάνια ή περισσότερα την ημέρα, σύμφωνα με μια επισκόπηση του 2022 δημοσιεύτηκε στο καρδιολογικό περιοδικό Open Heart).
Τα χάρτινα φίλτρα καφέ που χρησιμοποιούνται σε άλλες μεθόδους παρασκευής συνήθως «πιάνουν» τα διτερπένια και τα εμποδίζουν να καταλήξουν στον καφέ μας. Επειδή ο γαλλικός με πρέσα είναι αφιλτράριστος, περιέχει σημαντικά περισσότερα διτερπένια από ό,τι οι παραδοσιακά φιλτραρισμένοι ή οι στιγμιαίοι καφέδες.
«Η συγκέντρωση της καφεστόλης, ενός τύπου διτερπενίου, στον γαλλικό καφέ με πρέσα είναι περίπου 300 φορές μεγαλύτερη από τον χάρτινο φιλτραρισμένο καφέ σταγόνας», δηλώνει ο Ρόμπερτ Φίσμπεργκ, πιστοποιημένος καρδιολόγος του Atlantic Health System με έδρα το Νιου Τζέρσεϊ.
«Γενικά, όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία και όσο περισσότερο βρέχονται τα κατακάθια του καφέ σε νερό χωρίς φιλτράρισμα, τόσο περισσότερα έλαια απελευθερώνονται στην τελική παρασκευή», λέει η Λέινγκ.
... «Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όλες οι μελέτες οι οποίες εξέτασαν τον γαλλικό καφέ με πρέσα, είχαν σχετικά μικρά μεγέθη δειγμάτων και τεκμηρίωσαν μόνο τα υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης», λέει ο Φίσμπεργκ. Και τα υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης αποδείχτηκαν μετά την κατανάλωση αρκετής ποσότητας γαλλικού καφέ στην πρέσα — όπως από πέντε έως εννέα φλιτζάνια ημερησίως, ή περισσότερο.
Δεν υπήρξαν επίσης μελέτες έκβασης (σ.σ. αποτελεσμάτων), κάτι που σημαίνει ότι οι μελέτες δείχνουν συσχετίσεις, αλλά δεν μπορούν να αποδείξουν την αιτία και το αποτέλεσμα ή να καθορίσουν παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση του ζητήματος.
Τι μαθαίνουμε από αυτές τις μελέτες
Υπάρχουν σημαντικές εκτιμήσεις κατά την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των μελετών για τη χοληστερόλη στον γαλλικό καφέ. «Αυτές έχουν να κάνουν με τις παραλλαγές του ίδιου του καφέ (τα επίπεδα διτερπενίου ποικίλλουν ανάλογα με το είδος του καφέ, το βαθμό καβουρδίσματος, το μέγεθος σωματιδίων των αλεσμένων κόκκων καφέ, τη μέθοδο παρασκευής και το μέγεθος μερίδας), την υγεία και τα δημογραφικά στοιχεία των ατόμων που πήραν μέρος στις μελέτες, το τι επιλέγουν να προσθέσουν στον καφέ τους και τη χρήση φαρμάκων που ενδεχομένως κάνουν – εκείνα που μειώνουν ή αυξάνουν τη χοληστερόλη στο αίμα έχουν ιδιαίτερη σημασία».
Αν και τα διτερπένια έχουν συνδεθεί με υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, μελέτες έχουν επίσης δείξει τη δυναμικότητά τους στο να έχουν αντιφλεγμονώδη, αντικαρκινικά και αντιδιαβητικά αποτελέσματα. «Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να αποδειχθούν αυτά τα αποτελέσματα, αλλά είναι πιθανό τα διτερπένια και άλλες ενώσεις που συνδέονται με τον καφέ να έχουν πολλαπλές επιπτώσεις στην υγεία που συμβαίνουν ταυτόχρονα», λέει η Λέινγκ.
Πώς να απολαμβάνουμε τον γαλλικό καφέ ενώ ελαχιστοποιούμε την επίδρασή του στην χοληστερόλη
Αυτό εξαρτάται από το πόσο καφέ γαλλικής πρέσας πίνουμε σε καθημερινή βάση και τι προσθέτουμε σε αυτόν, αν μη τι άλλο, για να βελτιώσουμε τη γεύση του.
«Για πολλά άτομα, η απόλαυση του καφέ ως μέρος ενός γενικού ισορροπημένου διατροφικού μοτίβου δεν θα πρέπει να αυξάνει τη χοληστερόλη, ούτε θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία για την υγεία», λέει η Λέινγκ. «Αν προσθέσουμε κρέμα, βούτυρο ή λάδι καρύδας στο φλιτζάνι μας, ας έχουμε υπόψη μας ότι αυτά τα συστατικά περιέχουν κορεσμένα λιπαρά, τα οποία μπορούν επίσης να επηρεάσουν τα επίπεδα (κακής) χοληστερόλης LDL».
Ο Φίσμπεργκ συστήνει να προτιμούμε να πίνουμε τον καφέ μας σκέτο ο οποίος έχει χαμηλότερη συγκέντρωση διτερπενίων. Επίσης, ας εξετάσουμε το ενδεχόμενο να περιορίσουμε τον αριθμό των φλιτζανιών γαλλικού καφέ με πρέσα την ημέρα ή να τον αντικαταστήσουμε με γαλλικό καφέ φίλτρου.
Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων συνιστά στους ενήλικες να περιορίσουν την πρόσληψη καφεΐνης στα 400 mg την ημέρα ή περίπου τέσσερα φλιτζάνια καφέ. «Δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα δημοσιευμένες οδηγίες σχετικά με την ποσότητα φιλτραρισμένου έναντι μη φιλτραρισμένου καφέ που θα αποτρέψει προβλήματα υγείας, επομένως η ασφαλέστερη ποσότητα γαλλικού καφέ στην πρέσα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το άτομο», λέει η Λέινγκ.
Η κατανάλωση ενός έως τεσσάρων φλιτζανιών γαλλικού καφέ στην πρέσα την ημέρα γενικά δεν θα πρέπει να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, λέει η Λέινγκ. Ωστόσο, όσοι είναι ευαίσθητοι στην καφεΐνη, έχουν καρδιακή πάθηση, βρίσκονται σε εγκυμοσύνη, ή παίρνουν φάρμακα που είναι γνωστό ότι μεταβάλλουν τη χοληστερόλη στο αίμα, θα πρέπει να καταναλώνουν λιγότερο.
Και αν τα, κατά τα άλλα, φυσιολογικά επίπεδα LDL χοληστερόλης μας ξαφνικά εμφανιστούν ψηλά μετά από ένα τσεκ-απ, τότε ο περιορισμός της πρόσληψης γαλλικού καφέ στην πρέσα μπορεί να συνιστάται από τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης, εκτός από άλλες αλλαγές στον τρόπο ζωής.
«Ο τακτικός έλεγχος των επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα μας θα βοηθήσει τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψής μας να καθορίσει εάν πρέπει να γίνουν αλλαγές στα διατροφικά μας πρότυπα ή στα πρότυπα δραστηριότητάς μας και εάν υπάρχει ανάγκη για φάρμακα», λέει η Λέινγκ.
Η φανατικοί του γαλλικού καφέ στην πρέσα που δεν θέλουν να αλλάξουν τις συνήθειές τους στον καφέ μπορούν να αναζητήσουν άλλους τρόπους για να υποστηρίξουν τα υγιή επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, όπως να εξασφαλίσουν ότι τα πιάτα τους είναι γεμάτα με φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, άπαχο κρέας και υγιή λίπη, καθώς και ότι ασκούνται σε τακτική βάση.
«Τα άτομα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία (μια γενετική διαταραχή που προκαλεί υψηλή χοληστερόλη) που έχουν πολύ υψηλά επίπεδα LDL μπορεί να πρέπει να αποφύγουν γαλλικό καφέ στην πρέσα», λέει ο Φίσμπεργκ. «Το ίδιο ισχύει και για ασθενείς με στεφανιαία νόσο με υψηλή LDL – ειδικά εάν έχουν δυσανεξία στις στατίνες».