Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι δέχονται τσιμπήματα από σκορπιούς στη Βραζιλία. Η επέλαση των ζώων οφείλεται εν μέρει στη ταχύτατη ανάπτυξη των πόλεων και στη κλιματική αλλαγή, σύμφωνα με τον Guardian.

Συγκεκριμένα, περισσότερα από 1,1 εκατομμύριο τσιμπήματα καταγράφηκαν την περίοδο 2014 – 2023, σύμφωνα με τη βραζιλιάνική πλατφόρμα πληροφοριών για ασθένειες. Όπως εξηγεί έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Frontiers in Public Health, σημειώνεται αύξηση 250% των τσιμπημάτων στο προαναφερθέν χρονικό διάστημα.

Αιτίες του φαινομένου

Η γρήγορη και απρογραμμάτιστη αστικοποίηση (όπως οι φαβέλες) αποτελεί σημαντική αιτία της ανάπτυξης του φαινομένου. Σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, με κακή διαχείρηση των αποβλήτων μάλιστα, το εν λόγω φαινόμενο φαίνεται να λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις. Οι αστικές περιοχές μπορεί να καταπατούν με «βίαιο τρόπο» τη φύση που κάποτε ζούσαν οι σκορπιοί, αλλά τα πλάσματα αυτά έχουν τη δυνατότητα να προσαρμοστούν και στα νέα αυτά περιβάλλοντα.

«Οι πόλεις προσφέρουν ακούσια όλα όσα χρειάζονται οι σκορπιοί: άφθονο καταφύγιο (σε τοίχους, αποχετεύσεις, ερείπια και οικοδομικά υπολείμματα), σταθερή ζεστασιά και αξιόπιστη παροχή τροφής με τη μορφή κατσαρίδων και άλλων αστικών ασπόνδυλων», εξηγεί η Μανουέλα Μπέρτο Πούκα, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο.

Που συναντώνται

Στους σκορπιούς αρέσουν ιδιαίτερα οι υπονόμοι, καθώς είναι ζεστοί όλο το χρόνο, δεν φιλοξενούν σχεδόν καθόλου θηρευτές και παρέχουν άφθονη τροφή, ειδικά κατσαρίδες. Ορισμένα είδη μάλιστα μπορούν να επιβιώσουν έως και 400 ημέρες χωρίς τροφή και είναι σε θέση να αναπαραχθούν χωρίς ζευγάρωμα, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εξάλειψή τους.

Σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Παραγουάη, η Βολιβία, το Μεξικό, η Γουιάνα και η Βενεζουέλα, έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες αύξηση του σκορπισμού, της ιατρικής πάθησης δηλαδή που προκύπτει από ένα τσίμπημα. Στην Ευρώπη λέγεται πως υπάρχουν περισσότερα από 35 ιθαγενή είδη σκορπιού, αλλά δεν υφίσταται ολοκληρωμένη έρευνα για τις τάσεις του πληθυσμού.

Τα θανατηφόρα τσιμπήματα

Εξετάζοντας τα δεδομένα του 2024, οι σκορπιοί στη Βραζιλία χρησιμοποίησαν το κεντρί τους 200.000 φορές σε ανθρώπους, εκ των οποίων οι 133 απεβίωσαν. Προγνώσεις των ερευνητών κάνουν λόγο για 2 εκατομμύρια νέα κρούσματα μεταξύ του 2025 και του 2033. «Η πραγματική κλίμακα αυτού του προβλήματος είναι πιθανότατα πολύ μεγαλύτερη από ό,τι υποδηλώνουν τα καταγεγραμμένα στατιστικά στοιχεία», αφού όπως εξηγούν πολλοί άνθρωποι που τσιμπήθηκαν μπορεί να περιθάλπουν μόνοι τους το τραύμα.

Συνολικά, το 0,1% των δηλωθέντων τσιμπημάτων καταλήγουν σε θάνατο, με τα παιδιά και τους ηλικιωμένους να είναι πιο ευάλωτοι. Όσοι αναρρώνουν από το τσίμπημα, υποφέρουν από πόνο και δυσφορία για αρκετές ημέρες. Στα συμπτώματα του τσιμπήματος συγκαταλέγονται: πόνο2, κάψιμο, πρήξιμο, ερυθρότητα, μυρμήγκιασμα και ναυτία.

Πρόληψη και αντιμετώπιση

Φαίνεται πως στην περίπτωση των σκορπιών, η πρόληψη είναι η καλύτερη αντιμετώπιση. Οι σκορπιοί ευδοκιμούν σε ακατάστατα, υγρά περιβάλλοντα. Διατηρείτε τους χώρους καθαρούς, σφραγίζετε τις ρωγμές στους τοίχους, χρησιμοποιείτε σήτες στις αποχετεύσεις και ελέγχετε πάντα τα παπούτσια, τις πετσέτες και τα ρούχα πριν τα χρησιμοποιήσετε», εξηγεί η Μανουέλα Μπέρτο Πούκα.

Παρ′ όλα αυτά, στη Βραζιλία μεριμνούν και για την αντιμετώπιση του τσιμπήματος. Το σύστημα υγείας της χώρας παρέχει δωρεάν θεραπεία για τσιμπήματα σκορπιού και σε ορισμένα νοσοκομεία και κέντρα επειγόντων περιστατικών διατίθεται αντίδοτο.

Όπως εξηγεί η Ελιάν Καντιάνι Αράντες, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο: «Εάν κάποιος τσιμπηθεί, να μην περιμένει να επιδεινωθούν τα συμπτώματα. Πρέπει να πάει αμέσως στην πλησιέστερη μονάδα υγειονομικής περίθαλψης».

Είναι οι σκορπιοί εχθροί του ανθρώπου;

Η Μανουέλα Μπέρτο Πούκα διαψεύδει την ψευδή αντίληψη ότι τα εν λόγω πλάσματα είναι «εχθροί» του ανθρώπινου είδους. «Δεν είναι. Αυτά τα ζώα ενεργούν αμυντικά, όχι επιθετικά. Είναι μέρος του φυσικού κόσμου και παίζουν ουσιαστικό οικολογικό ρόλο, από τον έλεγχο των πληθυσμών παρασίτων έως τη διατήρηση της βιοποικιλότητας».

(με πληροφορίες από Guardian)