Δεκάδες χιλιάδες πολίτες συγκεντρώθηκαν το Σάββατο στο Νόβι Σαντ για να τιμήσουν τη μνήμη των θυμάτων της περσινής κατάρρευσης του στεγάστρου στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό μιας τραγωδίας που συγκλόνισε τη Σερβία και γέννησε ένα μαζικό κίνημα διαμαρτυρίας, παρόμοιο με εκείνο που ξέσπασε στην Ελλάδα μετά το δυστύχημα στα Τέμπη. Όπως τότε, έτσι και τώρα, η οργή για την αδιαφάνεια, την ανευθυνότητα και την αίσθηση ατιμωρησίας μετατράπηκε σε κάλεσμα για λογοδοσία και κοινωνική αλλαγή.
Η κεντρική τελετή στο Νόβι Σαντ ξεκίνησε στις 11:52 το πρωί την ακριβή ώρα που, πριν από έναν χρόνο, κατέρρευσε η οροφή του ανακαινισμένου σταθμού, παρασύροντας στον θάνατο 16 ανθρώπους. Το πλήθος τήρησε 16 λεπτά σιγής, ενώ εκατοντάδες άνθρωποι τοποθέτησαν λουλούδια και κεριά γύρω από τα κιγκλιδώματα που εξακολουθούν να περιβάλλουν την είσοδο του σταθμού, ο οποίος παραμένει κλειστός, αναφέρει ο Guardian.
Το φοιτητικό κίνημα που γεννήθηκε μετά την καταστροφή εξελίχθηκε μέσα σε λίγους μήνες σε ευρύτερη αντικυβερνητική διαμαρτυρία κατά του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, με αιτήματα για διαφάνεια, δικαιοσύνη και ανανέωση του πολιτικού συστήματος.
Πολλοί διαδηλωτές ταξίδεψαν με λεωφορεία και αυτοκίνητα προς την πόλη, ενώ άλλοι βάδισαν 340 χιλιόμετρα από το Νόβι Παζάρ, ολοκληρώνοντας μια πορεία 16 ημερών στη μνήμη των 16 θυμάτων. Οι κάτοικοι του Νόβι Σαντ τους υποδέχθηκαν με σημαίες, χειροκροτήματα και δάκρυα.
Η εικόνα θυμίζει έντονα την Ελλάδα, όπου μετά την τραγωδία στα Τέμπη χιλιάδες πολίτες, κυρίως νέοι και φοιτητές, βγήκαν στους δρόμους απαιτώντας δικαιοσύνη. Στην Ελλάδα, η σύγκουση των τρένων που στοίχισε τη ζωή σε 58 ανθρώπους πυροδότησε εκτεταμένες διαδηλώσεις, συναντήσεις με την κυβέρνηση και δημόσιες εκκλήσεις για λογοδοσία από τους υπεύθυνους των υποδομών. Οι κινητοποιήσεις στα Τέμπη και οι πορείες στη Σερβία έχουν κοινά χαρακτηριστικά: η συλλογική οργή των πολιτών απέναντι σε κρατική αμέλεια, η πίεση για διαφάνεια και η ανάγκη να μην ξεχαστούν οι νεκροί.
Σε τηλεοπτικό του διάγγελμα το βράδυ της Παρασκευής, ο πρόεδρος Βούτσιτς επιχείρησε να ρίξει τους τόνους, ζητώντας συγγνώμη για «λέξεις που ειπώθηκαν εν βρασμώ». «Είπα πράγματα για τα οποία μετανιώνω», ανέφερε, καλώντας σε διάλογο και ενότητα. «Το μίσος που βράζει στην κοινωνία μας δεν μπορεί να φέρει τίποτα καλό· μόνο περισσότερη καταστροφή».
Η κυβέρνηση κήρυξε το Σάββατο εθνική ημέρα πένθους, ενώ οι συγκεντρώσεις παρέμειναν ειρηνικές. Παρά τη συγκινησιακή φόρτιση, η διαμαρτυρία είχε έντονα πολιτικό χαρακτήρα, με συνθήματα για «λογοδοσία» και «αλήθεια για τα 16 θύματα». Οι σχέσεις του Βούτσιτς με τη Δύση παραμένουν τεταμένες, καθώς η Σερβία επιδιώκει την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ παράλληλα διατηρεί στενούς δεσμούς με Ρωσία και Κίνα.
Η επίτροπος της ΕΕ για τη Διεύρυνση, Μάρτα Κος, ανέφερε σε ανάρτησή της ότι η τραγωδία «άλλαξε τη Σερβία». «Ενέπνευσε μαζικές κινητοποιήσεις για λογοδοσία, ελευθερία της έκφρασης και δημοκρατία χωρίς αποκλεισμούς – τις ίδιες αξίες που οδηγούν μια χώρα προς την Ευρώπη», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Τον Σεπτέμβριο ασκήθηκαν διώξεις σε 13 άτομα, ανάμεσά τους και ο πρώην υπουργός Υποδομών Γκόραν Βέσιτς, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα για διαφθορά με τη στήριξη της ΕΕ, σχετικά με πιθανή κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων που χρηματοδότησαν το έργο ανακαίνισης του σταθμού. Ο πρώην πρωθυπουργός Μίλος Βούτσεβιτς είχε ήδη παραιτηθεί τον Ιανουάριο, υπό το βάρος των συνεχιζόμενων κινητοποιήσεων, οι οποίες –όπως τονίζουν οι διοργανωτές– «δεν είναι μόνο για τους 16 νεκρούς, αλλά για την αξιοπρέπεια και τη διαφάνεια στη Σερβία».
Η σύνδεση με τα Τέμπη γίνεται εμφανής: και στις δύο χώρες, η κοινωνία απάντησε με οργανωμένες κινητοποιήσεις που ζητούν αλλαγή πολιτικής κουλτούρας, αυστηρότερους ελέγχους ασφαλείας και διαφάνεια. Οι οικογένειες των θυμάτων, οι νέοι και οι φοιτητές έχουν αναλάβει τον ρόλο της συλλογικής μνήμης και της πίεσης προς τις κυβερνήσεις, ώστε να μην επαναληφθούν παρόμοιες τραγωδίες.
