Τα κρυπτονομίσματα τα οποία έχουν κατακλύσει την παγκόσμια αγορά και τα χρηματιστήρια έρχονται να αλλάξουν το μέλλον της οικονομίας των επενδύσεων προς το καλύτερο ή είναι τόσοι οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν στη χρήση τους ώστε πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί και φειδωλοί πριν τα επιλέξουμε;
Την απάντηση στην ερώτηση αυτή ,έρχεται να δώσει η πραγματικότητα των κρυπτονομισμάτων στο Πακιστάν. Το συμβούλιο κρυπτονομισμάτων του Πακιστάν (PCC), που ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2025, προβλήθηκε ως ένα άλμα προς τον εκσυγχρονισμό της χώρας υπό την καθοδήγηση του Υπουργείου Οικονομικών .Μεταξύ των πιο εντυπωσιακών πρωτοβουλιών του Υπουργείου ήταν η δημιουργία ενός στρατηγικού αποθεματικού μπιτκόιν και η διάθεση 2.000 μεγκαμπάτ πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας για την εξόρυξη κρυπτογράφησης. Αυτές οι κινήσεις, αποτυπώνουν ένα κύμα νεωτερισμού, πολύ διαφορετικό από την ιστορικά επιφυλακτική στάση του Πακιστάν. Ωστόσο, ορισμένοι επικριτές άρχισαν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου όταν έγιναν αυτές οι μεταρρυθμίσεις στη χώρα.
Το συμβούλιο πρότεινε επίσης τη σύσταση της ρυθμιστικής αρχής εικονικών περιουσιακών στοιχείων του Πακιστάν (PVARA), ενός καινούργιου εποπτικού οργάνου που ο στόχος του είναι η ρύθμιση του τομέα της ψηφιακής χρηματοδότησης. Τα πράγματα όμως δεν έμειναν για πολύ καιρό διαυγή καθώς στο συμβούλιο διορίστηκε ο Τσάνγκπεγκ Τζάο, κινεζοκαναδός επιχειρηματίας και ιδρυτής της Μπάινανς γνωστός ως CZ,ο οποίος το Νοέμβριο του 2023 παραιτήθηκε από CEO της Μπάινανς ,έπειτα από διαφωνία με τις αμερικάνικες αρχές. Ο CZ παραδέχτηκε ότι η Μπάινανς δε συμμορφώθηκε με τους αμερικανικούς κανονισμούς που αφορούσαν τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και συμφώνησε η εταιρία του να πληρώσει πρόστιμο περίπου 4,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο CZ θεωρείται μία από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες στο χώρο των κρυπτονομισμάτων επειδή η διαχείριση που έκανε στη Mπάινανς μπορεί να χαρακτηριστεί τουλάχιστον αμετροεπής καθώς μπορεί να συνέβαλλε στη μαζική εξάπλωση των κρυπτονομισμάτων αλλά κατηγορήθηκε για αδιαφανείς πρακτικές μέσω οφ σορ εταιριών .Παρόλα αυτά, ο CZ ,παραμένει ιδιαίτερα δημοφιλής στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων λόγω της τεχνογνωσίας και της επικοινωνιακής του ικανότητας.
Η επιλογή του ανθρώπου αυτού στο συμβούλιο της ρυθμιστικής αρχής εικονικών περιουσιακών στοιχείων του Πακιστάν (PVARA), αποκαλύπτει το χαλεπό ιστορικό του Πακιστάν όσον αφορά την αδυναμία της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Αν ο διορισμός του Τσάνπεγκ Τζάο δεν ελεγχθεί προσεκτικά, κινδυνεύει να αλλοιώσει τη θεσμική διαφάνεια σε ένα ήδη εύθραυστο οικονομικό περιβάλλον.
Αυτό που κάνει τη συγκεκριμένη κίνηση του Πακιστάν ακόμη πιο ανησυχητική είναι η ταχύτητα και ο μονομερής χαρακτήρας με τον οποίο εκτελέστηκε. Μέχρι πρόσφατα, η θέση του Πακιστάν για τα κρυπτονομίσματα ήταν σταθερά απαγορευτική. Η κρατική τράπεζα του Πακιστάν (SBP) έχει εκδώσει επανειλημμένες προειδοποιήσεις κατά της χρήσης και της προώθησης ψηφιακών νομισμάτων όπως το μπιτκόιν. Το 2018, η κεντρική τράπεζα απαγόρευσε επίσημα σε όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να συναλλάσσονται με κρυπτονομίσματα, επικαλούμενη κινδύνους ξεπλύματος χρήματος, χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και απώλειας του νομισματικού ελέγχου. Οι ανησυχίες αυτές δεν είχαν μόνο οικονομικό χαρακτήρα αλλά αντανακλούσαν εύλογες πολιτικές ανησυχίες σε μια χώρα που μόλις πρόσφατα, το 2022, είχε αφαιρεθεί από τον γκρίζο κατάλογο της ομάδας χρηματοοικονομικής δράσης (FATF), μετά από χρόνια διεθνών πιέσεων για τη βελτίωση των συστημάτων χρηματοοικονομικής εποπτείας της.
Τον περασμένο μήνα, ο υπουργός οικονομικών του Πακιστάν, Ιμνταντουλά Μποσάλ ισχυρίστηκε ότι, παρόλο που συστάθηκε ένα συμβούλιο κρυπτογράφησης για τη διερεύνηση της πολιτικής για τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία, η κεντρική τράπεζα του Πακιστάν (SBP) και η επιτροπή κεφαλαιαγοράς του Πακιστάν (SECP) απαγόρευαν τις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα. Πρόσθεσε ότι ένα επίσημο νομικό πλαίσιο θα τεθεί σε ισχύ μόνο όταν η κυβέρνηση αποφασίσει να νομιμοποιήσει τα κρυπτονομίσματα, ένα βήμα που δεν έχει λάβει ακόμη την έγκριση του κοινοβουλίου. Εδώ και χρόνια, οι αξιωματούχοι της κεντρικής τράπεζας επαναλαμβάνουν δημοσίως ότι τα κρυπτονομίσματα δεν πρέπει να νομιμοποιηθούν στο Πακιστάν, σημειώνοντας ότι αποτελούν σημαντική απειλή για τη χρηματοπιστωτική ακεραιότητα και τη μακροοικονομική σταθερότητα της χώρας.
Ενώ ο σχηματισμός του συμβουλίου προωθήθηκε ως μια στροφή προς την ψηφιακή καινοτομία, πολλοί εξακολουθούν να αμφιβάλλουν ότι το Πακιστάν διαθέτει τη ρυθμιστική ωριμότητα που απαιτείται για να το πετύχει με ασφάλεια. Υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες ότι η χώρα είναι πραγματικά έτοιμη να μπει στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων επειδή το κρυπτονόμισμα παραμένει εξαιρετικά ευμετάβλητο, ότι προάγει την αβεβαιότητα και διευκολύνει τη φυγή κεφαλαίων. Επιπλέον τα κρυπτονομίσματα παρέχουν νέα κανάλια για ξέπλυμα χρήματος και ακόμη και για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Η ιδέα του συμβουλίου για τη δημιουργία ενός σημαντικού αποθεματικού μπιτκόιν φαίνεται να είναι επονείδιστο πισωγύρισμα γιατί συμβαίνει την ώρα που η κεντρική τράπεζα και το υπουργείο οικονομικών εξακολουθούν να διατηρούν την πλήρη απαγόρευση του μπιτκόιν.
Παρά τους περιορισμούς αυτούς, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπό την ηγεσία του πρωθυπουργού Σεμπάζ Σαρίφ δημιούργησε το συμβούλιο κρυπτονομισμάτων του Πακιστάν ( PCC) και διόρισε τον Μπιλάλ Μπιν Σακίμπ ως ειδικό βοηθό για το μπλοκτσέιν και το κρυπτονόμισμα, με την ιδιότητα του υφυπουργού. Οι πηγές αναφέρουν ότι είχε την πλήρη υποστήριξη του αρχηγού του στρατού Σαίντ Ασίμ Μουνίρ.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ένα κρατικό αποθεματικό κρυπτογράφησης, το οποίο διευθύνεται εκτός κοινοβουλευτικής εποπτείας και παραδοσιακού ελέγχου, μοιάζει με ένα σκιώδες κρατικό ταμείο πλούτου. Μέσω αυτού μπορούν να προκύψουν πελατειακές σχέσεις και κρυφή πολιτική χρηματοδότηση στο Πακιστάν. Επιπλέον, ο νέος ρυθμιστικός φορέας, PVARA, δεν διαθέτει νομοθετική εντολή, δημόσια λογοδοσία ή θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες. Χωρίς την κατάλληλη κοινοβουλευτική έγκριση ή ένα θεσμικό πλαίσιο, η ύπαρξη και η εξουσία του PVARA είναι στην καλύτερη περίπτωση ισχνή. Αποτελεί ένα ανησυχητικό παράδειγμα θεσμικής παράκαμψης, όπου μια πρωτοβουλία με πολιτικά κίνητρα παρακάμπτει την κρίση των χρηματοοικονομικών τεχνοκρατών και των ρυθμιστικών θεσμών.
Επιπλέον η ενέργεια που απαιτούν τα κρυπτονομίσματα είναι τεράστια.Η εκτροπή 2.000 MW – που ισοδυναμεί με εβδομαδιαία βιομηχανική χρήση σε κέντρα εξόρυξης και τεχνητής νοημοσύνης επισημαίνεται ως οικονομικό και περιβαλλοντικό ατόπημα, δεδομένου του εύθραυστου και χρεωμένου δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας του Πακιστάν. Αυτή η μαζική εξόρυξη ενεργειακών πόρων εγείρει ερωτήματα από το ποιες εταιρείες θα είναι οι αποδέκτες της επιδοτούμενης ενέργειας μέχρι το ποιοι μηχανισμοί υπάρχουν για να αποτρέψουν το ενδεχόμενο τα κρυπτονομίσματα να ενισχύσουν πελατειακές σχέσεις. Ο ενεργειακός τομέας του Πακιστάν βρίσκεται ήδη υπό τεράστια πίεση, με επαναλαμβανόμενες ελλείψεις ενέργειας και εξοντωτικό κυκλικό χρέος. Η εκτροπή πολύτιμων πόρων σε κερδοσκοπικά εγχειρήματα χωρίς δημόσια διαβούλευση ή ανάλυση κόστους-οφέλους είναι ένα ρίσκο που η χώρα τη δεδομένη στιγμή δεν μπορεί να αντέξει.
Aποδεικνύει επίσης ότι η τάση αυτή προωθείται περισσότερο από την αμερικανική επιρροή παρά από τη ρεαλιστική αντιμετώπιση της οικονομικής πραγματικότητας της χώρας. Τοπικές φωνές στο Πακιστάν περιγράφουν το συμβούλιο και την κρυπτογραφική του ατζέντα ως μια πρωτοβουλία δημοσίων σχέσεων που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της διεθνούς εικόνας του Πακιστάν. Ο Σακίμπ έχει επίσης παραδεχθεί ότι το συμβούλιο «έχει ως κύριο στόχο να διορθώσει την παγκόσμια εικόνα της χώρας», υπογραμμίζοντας ότι το Πακιστάν αντιλαμβάνεται τα κρυπτονομίσματα ως πολιτική στρεβλής οπτικής και όχι ουσιαστικής μεταρρύθμισης. Επιπλέον, ενδέχεται να υπάρξουν πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων που αφορούν τη συνεργασία του Πακιστάν με την Γουόρλντ Λίμπερτ Φαινάσιαλ Ινκ (μια εταιρεία κρυπτογράφησης της οικογένειας Τραμπ), προκαλώντας γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις
Το συμβούλιο κρυπτογράφησης προχωρώντας χωρίς επαρκή νομική εξουσία, εποπτεία ή τεχνική υποδομή, αποκαλύπτει την περιορισμένη ρυθμιστική ικανότητα του Πακιστάν και μπορεί να δημιουργήσει νέους αγωγούς για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Ακόμα και παγκόσμιοι οργανισμοί όπως το ΔΝΤ και η FATF φέρονται να έχουν επισημάνει την απότομη στροφή του Πακιστάν και την ανάγκη για πολύ ισχυρότερες διασφαλίσεις για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες πριν από οποιαδήποτε ουσιαστική πρόοδο.
Χωρίς πραγματική εποπτεία και θεσμική υποστήριξη, το Πακιστάν κινδυνεύει να ανταλλάξει ένα είδος οικονομικής αδιαφάνειας με ένα άλλο. Η προσπάθεια για ψηφιακό εκσυγχρονισμό μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, μετατρεπόμενη ενδεχομένως σε δούρειο ίππο για τον πλουτισμό της ελίτ, τη δημοσιονομική κακοδιαχείριση και την υποβάθμιση της αξιοπιστίας της χώρας.
