«Δεν είναι ο κήρυκας της υπερμεγέθους αξιοσύνης και της άφθαρτης ομορφιάς ούτε της έπαρσης του φρονήματος και της ψυχικής ευεξίας. Ο Σαχτούρης είναι η συντριβή, είναι η τραγική μοίρα της φθαρτής και ματαιωμένης ύπαρξης που κρατούσε ”όνειρα ζεστά στα παγωμένα χέρια”».
Οι μόνιμοι συνειρμοί της Ύδρας είναι οι ταινίες που γυρίστηκαν εκεί, τα βιβλία και τα τραγούδια του Κοέν και κυρίως η μακριά σειρά των ζωγράφων που συνδέθηκαν με τον τόπο, από τον Γκίκα, τον Βυζάντιο και τον Τέτση ως τον Μπρις Μάρντεν. Υπάρχει όμως και μια ξεχωριστή μορφή που την τοποθετεί στην κεντρική σκηνή του πανοράματος της νεοελληνικής λογοτεχνίας αλλά και της παγκόσμιας ποίησης: ο Μίλτος Σαχτούρης.
Μεγαλωμένος στην Αθήνα αλλά Υδραίος και δισέγγονος του ναυμάχου του ’21 Γιώργη Σαχτούρη, ο ποιητής Μίλτος Σαχτούρης (19/7/19 - 29/3/2005), τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, παραθέριζε τα καλοκαίρια με τη σύντροφό του στον Πόρο αλλά δεν έφθανε πεισματικά ως την Ύδρα. Πρωταγωνίστησε βέβαια ποικιλότροπα το νησί στο έργο του. Στις 29 Ιουλίου, επέτειο της γενέθλιας ημέρας του ποιητή, η Ύδρα έρχεται να αποδώσει ένα μεγάλο χρέος της. Το 2019 και το ’20 οργανώθηκαν σε δύο φάσεις μεγάλα αφιερώματα στον ποιητή για τη συμπλήρωση των 100 ετών από τη γέννησή του. Ο βασικός εμπνευστής και εμψυχωτής τους ήταν ο σκηνοθέτης και ποιητής Λευτέρης Ξανθόπουλος που λίγο πριν την μεγάλη γιορτή που σχεδίαζε στην Παλιά Δημοτική Αγορά της Ύδρας, αδόκητα και πρόωρα έφυγε από τη ζωή.
Η βραδιά-αφιέρωμα, που διοργανώνει ο Δήμος Ύδρας και το «Εργοτάξιο Τέχνης Ύδρας» με την υποστήριξη της Κοινωφελούς Δημοτικής Επιχείρησης για αυτόν τον σημαντικό μεταπολεμικό ποιητή, θα ξεκινήσει με τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ποιητή που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Μίλτος Παπαστεργίου και θα τοποθετηθεί στον φερώνυμο ανοιχτό χώρο Τέχνης και Πολιτισμού (θεατράκι) στο Καμίνι.
Στη συνέχεια θα προβληθεί η μικρού μήκους animation ταινία του Παναγιώτη Ράππα με τίτλο Έχασα τον δρόμο μου, παραγωγής 2021 που έχει αποσπάσει ένα πολύ μεγάλο αριθμό βραβείων και διακρίσεων σε φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο.
«Ένας άνδρας σε υπαρξιακή αγωνία ψάχνει για ουρανό και ένας ποιητής αναρωτιέται. Εικόνες από την ζωή και το ποιητικό σύμπαν του Μίλτου Σαχτούρη.»
Στους συντελεστές της ταινίας συγκαταλέγονται, ο σολίστας Φλώρος Φλωρίδης, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός και η Κλόντια Ντέλμερ.
Το αφιέρωμα θα κλείσει με μια μεγάλη συναυλία του συνθέτη Γιώργου Νικητόπουλου. Παρουσιάζονται δέκα μελοποιημένα ποιήματα του Μίλτου Σαχτούρη. Δέκα κομμάτια που συνθέτουν τον κύκλο τραγουδιών με τίτλο “Τα δώρα”, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά για το συγκεκριμένο ποιητή. Οι ερμηνεύτριες Ηρώ Σαΐα, Αγγελική Τουμπανάκη και Παυλίνα Κατσή με τη συνοδεία επτά μουσικών και την ενορχήστρωση του Νεοκλή Νεοφυτίδη και του ίδιου του συνθέτη, θα αποτελέσουν το “όχημα” για ένα ταξίδι στον κόσμο του ποιητή. Οι μουσικές συνθέσεις, παρότι γράφτηκαν και ολοκληρώθηκαν την περίοδο της μεγάλης καραντίνας, είχαν σαν στόχο να αποτυπώσουν τη δύναμη αλλά και το φως της ποίησης του.
Λίγα λόγια για τον Μίλτο Σαχτούρη
Γεννήθηκε στην κλινική Λούρου στην Αθήνα και ήταν γιος του δικαστικού και νομικού συμβούλου του κράτους, Δημητρίου Σαχτούρη και της Αγγελικής Παπαδήμα. Από το γένος του πατέρα του καταγόταν από την Υδραϊκή οικογένεια των Σαχτούρηδων και ήταν εγγονός του αξιωματικού του πολεμικού ναυτικού Μιλτιάδη Σαχτούρη και δισέγγονος του ναυμάχου του ’21 Γιώργη Σαχτούρη.
Όταν ήταν πέντε ετών η οικογένειά του εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Με την επίμονη προτροπή του πατέρα του, το 1937 άρχισε σπουδές νομικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο σχολείο ήταν συμμαθητής με τον Επαμεινώνδα Γονατά. Το 1938 δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Mίλτος Χρυσάνθης ένα διήγημα στο περιοδικό Εβδομάδα. Το 1939 πέθανε ο πατέρας του. Μερικά χρόνια αργότερα (1944), αν και βρισκόταν στο τέταρτο έτος της Νομικής, έκαψε τα βιβλία που διάβαζε, αποφασισμένος να επιδοθεί αποκλειστικά στην ποίηση. Την βιβλιοθήκη του πατέρα του, με τα νομικού περιεχομένου βιβλία, την πούλησε. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής έπασχε από φυματίωση με αποτέλεσμα για μεγάλο χρονικό διάστημα να παραμείνει καθηλωμένος στο κρεβάτι. Την εποχή του Εμφυλίου υπηρέτησε στον στρατό.
Πρωτοέγραψε ποίηση την άνοιξη του 1941. Το 1943 γνωρίστηκε με τον Οδυσσέα Ελύτη και τον Νίκο Εγγονόπουλο, με τον οποίο συνδέθηκε με στενή φιλία. Ως ποιητής στον χώρο των γραμμάτων εμφανίστηκε, ύστερα από παρότρυνση του Ελύτη, το 1944 στο περιοδικό Τα Νέα Γράμματα. Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή Η Λησμονημένη. Για την συλλογή αυτή ο Σαχτούρης ανέφερε πολλά χρόνια αργότερα: «Το βιβλίο είναι αφιερωμένο σε αυτή τη γυναίκα, η οποία επανέρχεται και σε άλλα ποιήματά μου αργότερα μέχρι τα Εκτοπλάσματα.» Το 1948 εξέδωσε τις «Παραλογαίς». Ακολούθησαν πολλές, ακόμη συλλογές με αποκορύφωμα την συλλογή «Με το πρόσωπο στον τοίχο» (1952), που εκείνη την εποχή πούλησε πέντε αντίτυπα, αν και ήταν το καλύτερο έργο του.
Πήρε κακές κριτικές για τα πρώτα του ποιήματα από εκπροσώπους της Γενιάς του ’30, όπως οι Άλκης Θρύλος, Παύλος Παλαιολόγος, Αιμίλιος Χουρμούζιος, Πέτρος Χάρης, κ.ά., οι οποίοι αντιμετώπισαν το έργο του με χλεύη.
Στις αρχές τις δεκαετίας του 1960 οι κριτικοί άρχισαν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στα ποιήματα του Σαχτούρη. Πρώτα ο Αλέξανδρος Αργυρίου και στη συνέχεια η Νόρα Αναγνωστάκη, σύζυγος του Μανόλη Αναγνωστάκη, με το άρθρο της «Ο Μίλτος Σαχτούρης και οι δύσκολοι καιροί» στο περιοδικό Κριτική. Με το έργο του αργότερα ασχολήθηκαν οι Δ. Μαρωνίτης, Γιάννης Δάλλας, Χρήστος Μπράβος, Θάνος Κωνσταντινίδης, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Τατιάνα Μιλλιέξ κ.ά.
Στην διάρκεια της λογοτεχνικής του πορείας τιμήθηκε με τρία κρατικά βραβεία: Το 1956 με το Α΄ Βραβείο Νέοι Ευρωπαίοι Ποιητές από την ιταλική ραδιοφωνία και τηλεόραση για την συλλογή του «Όταν σας μιλώ», το 1962 με το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Τα Στίγματα» και το 1987 με το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο του «Εκτοπλάσματα».
Ο Σαχτούρης αν και επηρεάστηκε από τον υπερρεαλισμό (ενσωμάτωσε ευρηματικά πολλά στοιχεία από τον ευρωπαϊκό και τον ελληνικό υπερρεαλισμό) δεν αφομοιώθηκε απ′ αυτόν. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ξέφυγε από αυτόν αποκτώντας μια καθαρά προσωπική φωνή. Μπορεί όμως με ευκολία να χαρακτηριστεί ποιητής του παραλόγου και του συμβολισμού. Η γλώσσα των ποιημάτων του είναι ελλειπτική, λιτή, τραγική, σκυθρωπή και σοβαρή. Επίσης η ποίησή του ως προς τη δομή είναι ενιαία, δηλαδή εμπειρίες οι οποίες συνεχώς αναπαράγονται με μια κυκλική φορά, ενώ διακρίνει κανείς μια έντονη εικονοποιία. Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά, είναι ένας πρωτοποριακός ποιητής, με αντοχή στο χρόνο.
Τα ποιήματά του είναι εμπνευσμένα από την περίοδο της κατοχής και της μεταπολεμικής εποχής και έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες όπως Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ρωσικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Ισπανικά, Πολωνέζικα. Ποιήματα του διδάσκονται σε σχολεία και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε ένα μικρό διαμέρισμα της οδού Μηθύμνης στην Κυψέλη γράφοντας ελάχιστα. Ο Σαχτούρης για να επιβιώσει είχε αναγκαστεί να πουλήσει το οικογενειακό του κτήμα στην Αργολίδα, έκτασης 230 στρεμμάτων, το οποίο είχε δοθεί στην οικογένεια Σαχτούρη από τον Καποδίστρια, καθώς και το πατρικό του στην Κυψέλη, στην οδό Καλύμνου. Το Υπουργείο Πολιτισμού του είχε χορηγήσει τιμητική σύνταξη.
Info:
πότε: Παρασκευή 29/07 στις 20.00
που: στον Ανοιχτό Χώρο Τέχνης και Πολιτισμού «ΜΙΛΤΟΣ ΣΑΧΤΟΥΡΗΣ», στο Καμίνι, Ύδρα
μετάβαση: πρακτορείο ΥΔΡΑΙΟΝΙΚΗ, 22980 54007
ΠΗΓΗ: Δήμος Υδρας, el.wikipedia.org