Η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ στο Ηρώδειο

Γιορτάζοντας την μουσική στην αρχή ενός καλοκαιριού πολύ περισσότερο γεμάτου από αυτήν από το περυσινό.
.
.
.

Στην καθιερωμένη πλέον εμφάνιση της στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού η οποία αποτελεί την συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ημέρα Της Μουσικής (21 Ιουνίου, ημέρα της θερινής ισημερίας που εφέτος συνέπεσε με την εορτή του Αγίου Πνεύματος) η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό την διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου απέδειξε για μιαν ακόμα φορά ότι είναι από τα κορυφαία συμφωνικά ορχηστρικά σύνολα της χώρας μας και πλέον αληθινά ευρωπαϊκών προδιαγραφών και απαιτήσεων.

Μπορεί να μην έχει γίνει ακόμα φανερό στο ευρύ κοινό λόγω της σχεδόν ανυπαρξίας συναυλιών στον περισσότερο από ένα χρόνο της πανδημίας αλλά όσοι/ες παρακολουθούμε από πιο κοντά τα πράγματα έχουμε ήδη διαπιστώσει ότι ένας νέος αέρας πνέει στα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ, δηλαδή την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα, την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής και την Χορωδία, από την στιγμή που ανέλαβε την διεύθυνση τους ο συνθέτης Τάσος Ρωσόπουλος.

Στην περίπτωση της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας αυτό συνδέεται σε πολύ μεγάλο βαθμό και με την ανάληψη της διεύθυνσης της από τον Γιώργο Πέτρου, έναν από τους λίγους Ελληνες μαέστρους που δεν είναι μόνο καταξιωμένος στη χώρα μας αλλά έχει και πραγματική διεθνή παρουσία και καθόλου λίγες διακρίσεις στο εξωτερικό.

Δύο πολύ χαρακτηριστικά έργα του ρομαντικού ρεπερτορίου αν και αρκούντως διαφορετικών μεταξύ τους εκφάνσεων του και με μόνο κοινό στοιχείο τους τελικά ότι οι δημιουργοί τους είναι Γερμανοί είχαν επιλεγεί για την καθιερωμένη εμφάνιση της ΕΣΟ της ΕΡΤ στο Ηρώδειο η οποία σηματοδοτεί και τυπικά την αρχή του «μουσικού καλοκαιριού» για την χώρα μας όπως άλλωστε και για την υπόλοιπη Ευρώπη.

.
.
.

Το «Ειδύλλιο του Ζίγκφριντ» του Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813 - 1883) υπό μιαν έννοια αποτελεί μία από τις ελάχιστες «παρασπονδίες» από το υπόλοιπο έργο του μέγιστου ανανεωτή της όπερας καθώς πρόκειται για ένα συμφωνικό ποίημα αν και αργότερα εμπλούτισε την ενορχήστρωση του και χρησιμοποίησε μέρη του στην όπερα «Ζίγκφριντ».

Το συνέθεσε το 1870 ως δώρο γενεθλίων στη δεύτερη σύζυγο του Κόζιμα - κόρη του συνθέτη Φραντς Λιστ - μετά τη γέννηση του παιδιού τους Ζίγκφριντ και το προσωπικό στοιχείο και η έντονη συναισθηματική φόρτιση του είναι πραγματικά έκδηλα σε αυτό.

Σε αυτή την περίπτωση η μεγαλοπρεπής, επιβλητική, συχνά καταιγιστική και κάποιες φορές κυριολεκτικά επική γραφή και ενορχηστρωτική τεχνοτροπία που αποτελούσε το «σήμα κατατεθέν» του Βάγκνερ δίνει την θέση της σε μια σύνθεση ευαίσθητη, σε κάποιες στιγμές ακόμα και τρυφερή με όμορφες αναπτύξεις που φτάνουν να γίνουν ως και χαριτωμένες, κάτι που πολύ σπάνια μπορεί να ειπωθεί για το βαγκνερικό έργο.

Ένα αληθινό ρομαντικό κομψοτέχνημα που με την εμπνευσμένη διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου η ΕΣΟ της ΕΡΤ απέδωσε υποδειγματικά τις πάρα πολλές σαγηνευτικές λεπτομέρειες του διατηρώντας μια πραγματικά άψογη ισορροπία ανάμεσα στις πολύ λεπτές διαφορές των συναισθηματικών διαθέσεων του όπως αυτές εκφράζονται κατά κύριο λόγο από τα έγχορδα με σχεδόν «διακριτικές» παρεμβάσεις των πνευστών.

Η Συμφωνία αρ. 2 σε Ντο μείζονα, έργο 61 του Ρόμπερτ Σούμαν (1810 - 1856) είναι πιθανότατα η κορωνίδα του έργου αυτής της στην κυριολεξία παρανοϊκής συνθετικής ιδιοφυΐας.

Γράφτηκε στο διάστημα 1845 – 6 και ενώ ο Σούμαν είχε ήδη εκδηλώσει τα πρώτα συμπτώματα της βαρύτατης ψυχασθένειας που θα οδηγούσε στον εκούσιο εγκλεισμό του σε ψυχιατρείο (για να προστατεύσει την οικογένεια του από τις συνέπειες της) όπου και πέθανε νεότατος.

Το στοιχείο αυτό, η πάλη του με την ασθένεια η οποία θα κυριαρχούσε και θα σημάδευε το τελευταίο μέρος της τόσο σύντομης ζωής του αλλά και το έργο του σε αυτή την περίοδο, δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο φανερό στην Συμφωνία αρ. 2 σε Ντο μείζονα.

.
.
.

Κατά κάποιο τρόπο ολόκληρο το έργο δεν είναι παρά η προσπάθεια του πνεύματος του να επιβληθεί σε εκείνη την πλευρά του η οποία νοσούσε με «όπλα» του μία εξαντλητική σχεδόν οργάνωση του μουσικού υλικού αλλά και μια πολύ υψηλή αισθητική και με στιγμές περίσκεψης ή ακόμα και οδύνης τις οποίες διαδέχονται άλλες της αυθεντικής και άδολης χαράς της δημιουργίας.

Το πρώτο μέρος, το λυρικό και με τα πνευστά να έχουν τον πρώτο ρόλο Αllegro ma non troppo, είναι σχεδόν χαρούμενο κάτι που επιτείνεται στο γοητευτικά παιγνιώδες Scherzo για να ακολουθήσει όμως το σαφέστατα πολύ πιο σκοτεινό Adagio espressivo με μακροσκελείς μελαγχολικές ή και θλιμμένες φράσεις των εγχόρδων.

Η κορύφωση όμως του τέταρτου και τελευταίου μέρους Allegro molto vivace με εντυπωσιακά κρεσέντι και τα κρουστά να έχουν εντονότερη παρουσία από όσο σε όλα τα προηγούμενα έρχεται για να «βάλει τα πράγματα στη θέση τους» με την σχεδόν άγρια και αδάμαστη χαρά της ζωής και του υγιούς πνεύματος να κατισχύουν των διανοητικών και ψυχολογικών διαταραχών, μια αληθινή στιγμή ευτυχίας στη ζωή ενός πολύ δυστυχισμένου ανθρώπου και δημιουργού.

Ολες αυτές οι μουσικές και συναισθηματικές μεταπτώσεις αποδόθηκαν άριστα από την ΕΣΟ της ΕΡΤ η οποία αληθινά έλαμψε σε όλη την διάρκεια του έργου.

.
.
.

Ο Γιώργος Πέτρου, διευθύνοντας σημειωτέον χωρίς παρτιτούρα, κάτι που συμβαίνει πολύ σπάνια ακόμα και με κορυφαίους μαέστρους και είναι δείγμα του πόσο καλά είχε «διαβάσει» αμφότερα τα έργα, όχι μόνον έδειξε για πολλοστή φορά το τόσο υψηλό επίπεδο του αλλά και το ότι, ανάμεσα σε πολλά άλλα, κατέχει πληρέστατα το κλασικότερο των ρεπερτορίων, το ρομαντικό.

Δικαιολογημένα λοιπόν τόσο η Ορχήστρα όσο και ο αρχιμουσικός της καταχειροκροτήθηκαν με αποτέλεσμα να υπάρξουν τρία (!) encores.

Το πρώτο ήταν μια τολμηρή διαφυγή από τον ρομαντικό κορμό του προγράμματος με το Largetto από την μελωδική αλλά και δυναμική «Serenade» του Βρετανού Εντουαρντ Ελγκαρ, ακόμα περισσότερο ίσχυε αυτό για το δεύτερο, το «Valse triste» του κυριοτέρου εκπροσώπου της φινλανδικής μουσικής σχολής, του ιδιοσυγκρασιακού Γιαν Σιμπέλιους αλλά το τελευταίο μας επανέφερε στην καρδιά του ρομαντισμού καθώς ήταν το Pastorale από το ρωμαλέο «Τα Πλάσματα Του Προμηθέα» του Λούντβιχ Βαν Μπετόβεν.

Υπέροχο φινάλε μας αληθινά εξαίρετης συναυλίας που απέδειξε ότι η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ όχι πλέον ακολουθεί αλλά, θα τολμήσω να πω, κατέχει από κοινού με την ΚΟΑ την κορυφαία θέση των ελληνικών ορχηστρών, δύο σύνολα που μπορούν να εκπροσωπούν επάξια την χώρα μας στην Ευρώπη και το υπόλοιπο κόσμο στον χώρο της συμφωνικής μουσικής.

.
.
.

Δημοφιλή