Ο Ήλιος, ως γνωστόν, κινείται με προβλέψιμο τρόπο στον ουρανό, τουλάχιστον για τα μάτια μας- ωστόσο πρόκειται για μια σχέση η οποία στην πραγματικότητα μεταβάλλεται συνέχεια, και η μέση απόσταση δεν παραμένει στατική στο πέρασμα των ετών. Οπότε πώς γνωρίζουμε αν η Γη πλησιάζει τον Ήλιο ή απομακρύνεται από αυτόν; Και τι σημαίνει αυτό;
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Live Science, η σύντομη απάντηση είναι πως η Γη απομακρύνεται περισσότερο από τον Ήλιο στο πέρασμα του χρόνου. Σύμφωνα με τη NASA, η μέση απόσταση είναι περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα, ωστόσο η τροχιά δεν είναι απολύτως κυκλική, μα ελαφρώς ελλειπτική (οβάλ). Αυτό σημαίνει (πάντα σύμφωνα με τη NASA) ότι η απόστασή μας από τον Ήλιο μπορεί να κυμαίνεται από 147,1 εκατομμύρια μέχρι 152,1 εκατομμύρια χιλιόμετρα. Ωστόσο και πάλι, από άποψης μέσου όρου, η απόσταση αυξάνεται αργά στο πέρασμα του χρόνου. Αυτό οφείλεται κυρίως σε δύο παράγοντες: Ο ένας είναι η απώλεια μάζας από τον Ήλιο και η άλλος έχει να κάνει με τις δυνάμεις που προκαλούν παλίρροιες στον πλανήτη μας.
Απώλεια μάζας
Οι αντιδράσεις πυρηνικής σύντηξης που τροφοδοτούν με ενέργεια τον Ήλιο μετατρέπουν μάζα σε ενέργεια. Επειδή ο Ήλιος παράγει συνέχεια ενέργεια, χάνει σταδιακά μάζα. Στο υπόλοιπο της «ζωής» του άστρου μας (υπολογίζεται στα 5 δισ. χρόνια περίπου) μοντέλα πάνω στην εξέλιξη των άστρων προβλέπουν ότι ο Ήλιος θα χάσει περίπου 0,1% της συνολικής του μάζας πριν αρχίσει να «πεθαίνει», είπε στο Live Science o Μπράιαν Ντι Τζιόρτζιο, αστρονόμος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Κρουζ.
Αν και το 0,1% μπορεί να μη φαίνεται πολύ, στην πραγματικότητα πρόκειται για πολύ μεγάλη ποσότητα μάζας, είπε ο ΝτιΤζιόρτζιο. «Είναι περίπου η ίδια ποσότητα μάζας με τον Δία», λέει σχετικά- υπενθυμίζεται πως ο Δίας έχει μάζα περίπου 318 φορές αυτή της Γης. Η δύναμη της βαρυτικής έλξης ενός αντικειμένου είναι ανάλογη της μάζας του. Επειδή ο Ήλιος χάνει μάζα, η έλξη του στη Γη μειώνεται, με αποτέλεσμα ο πλανήτης μας να απομακρύνεται περίπου 6 εκατοστά κάθε χρόνο, είπε ο ΝτιΤζιόρτζιο. Ωστόσο, όπως είπε ο ερευνητής, αυτό είναι αμελητέο, ειδικά σε σχέση με τις κανονικές διακυμάνσεις στην απόσταση της Γης από τον Ήλιο.
Ο δεύτερος παράγοντας
Ακριβώς όπως η βαρυτική έλξη της Σελήνης προκαλεί παλίρροιες στη Γη, το ίδιο συμβαίνει και σε σχέση με τον Ήλιο. Αυτό «τεντώνει» την πλευρά του Ήλιου που «βλέπει» προς τη Γη, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός «εξογκώματος», έγραψε στην ιστοσελίδα Ask an Astronomer η Μπριτ Σαρινγκχάουζεν, αναπληρώτρια καθηγήτρια Φυσικής και Αστρονομίας στο Beloit College στο Ουϊσκόνσιν.
Ο Ήλιος περιστρέφεται στον άξονά του μία φορά κάθε περίπου 27 ημέρες, σύμφωνα με τη NASA. Επειδή αυτό το χρονικό διάστημα είναι μικρότερο από τις 365 ημέρες που χρειάζεται η Γη για να κάνει μια περιστροφή γύρω από τον Ήλιο, το παλιρροιακό αυτό εξόγκωμα που προκαλεί η Γη στον Ήλιο έρχεται μπροστά της. Η μάζα του ασκή και αυτή βαρυτική έλξη, παρασύροντας τη Γη (σκεφτείτε μια σφεντόνα) και στέλνοντάς την πιο μακριά από τον Ήλιο, όπως σημείωσε η Σαρινγκχάουζεν (έτσι απομακρύνεται και σταδιακά η Σελήνη από τον πλανήτη μας). Ωστόσο αυτές οι δυνάμεις ασκούν μικρή επιρροή στην τροχιά της Γης, καθώς κάνουν τη Γη να απομακρύνεται περίπου 0,0003 εκατοστά μακριά από τον Ήλιο κάθε χρόνο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του ΝτιΤζιόρτζιο.
Η επίδραση
Θα μπορούσε η αύξηση της απόστασης να επηρεάσει το κλίμα της Γης; «Καθώς η Γη απομακρύνεται από τον Ήλιο, το φως του γίνεται όλο και πιο θαμπό» είπε σχετικά ο ΝτιΤζιόρτζιο. Δεδομένου ότι η απόσταση της Γης από τον Ήλιο μπορεί να αυξηθεί κατά 0.2% μέσα στα επόμενα 5 δισεκατομμύρια χρόνια, «αυτό το θάμπωμα αντιστοιχεί σε μείωση 0,4% της ηλιακής ενέργειας που χτυπά την επιφάνεια της Γης» είπε σχετικά. «Αυτό είναι σχετικά μικρό συγκριτικά με τις κανονικές διακυμάνσεις στη φωτεινότητα του Ήλιου που λαμβάνουν χώρα εξαιτίας της ελλειπτικής τροχιάς της Γης, οπότε δεν είναι κάτι για το οποίο θα έπρεπε να ανησυχεί και πολύ κανείς».
Αυτό για το οποίο θα έπρεπε να ανησυχεί κάποιος είναι το ότι «καθώς ο Ήλιος εξελίσσεται μέσα στα επόμενα 5 δισεκατομμύρια χρόνια, τα μοντέλα αστρικής εξέλιξης προβλέπουν ότι θα αυξάνει τη φωτεινότητά του κατά περίπου 6% ανά ένα δισεκατομμύριο χρόνια, αυξάνοντας σταδιακά τις θερμοκρασίες της Γης και βράζοντας τους ωκεανούς...αυτό θα καθιστούσε τη Γη μη κατοικήσιμη από ανθρώπους πολύ πριν την “καταπιεί” ο Ήλιος». Σημειώνεται πως σε περίπου 5 δισεκατομμύρια χρόνια, αφού ο Ήλιος εξαντλήσει τα καύσιμά του (υδρογόνο) θα αρχίσει να διαστέλλεται και θα γίνει ένας ερυθρός γίγαντας. Το ερώτημα κατά πόσον η Γη θα είναι σε απόσταση που θα της επέτρεπε να γλιτώσει από αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, και υπάρχουν διαφωνίες ως προς το πόσο θα διασταλεί το άστρο μας κατά τη φάση αυτή. Υπάρχει ένα ενδεχόμενο να μη «φουσκώσει» τόσο ώστε να φτάσει και «καταπιεί» τη Γη- ωστόσο οι περισσότερες προβλέψεις λένε πως θα μεγαλώσει αρκετά για να το κάνει. Σε κάθε περίπτωση πάντως, ακόμη και αν δεν συνέβαινε αυτό, οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν, καθώς η θερμότητα και η ακτινοβολία θα την «έβραζαν», καθιστώντας αδύνατον να συνεχίσει να κατοικείται. «Οι άνθρωποι θα έπρεπε να εγκαταλείψουν αυτή τη φλεγόμενη σφαίρα λάβας πολύ πριν την καταπιεί (ο Ήλιος)» σχολίασε ο Ντι Τζιόρτζιο, προσθέτοντας πως, εάν η ανθρωπότητα συνέχιζε να υπάρχει μετά από 5 δισ. χρόνια και ήθελε να διατηρήσει τη Γη κατοικήσιμη, θα έπρεπε να τη μεταφέρει σε τροχιά γύρω από τον Κρόνο, όπου θα παρέμεναν σε ανεκτά επίπεδα η θερμοκρασίες, με τον Ήλιο παράλληλα να συνεχίζει να παρέχει ενέργεια. Ωστόσο, η πιο «εύκολη» λύση θα ήταν η εγκατάλειψη του πλανήτη και η μετανάστευση του είδους μας σε έναν άλλο πλανήτη (ή ηλιακό σύστημα).