Πριν δύο μήνες, τον Ιανουάριο, κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ από τις εκδόσεις Lexington Books, το βιβλίο του καθηγητή Ηλία Κουσκουβέλη Thucydides on Choice and Decision Making. Why War Is Not Inevitable.
Το βιβλίο, πέρα από την κριτική στις επιφανειακές και καταχρηστικές αναγνώσεις του Θουκυδίδη, όπως σε εκείνη περί της «παγίδας του Θουκυδίδη», αποκαλύπτει μία διαφορετική διάσταση του σπουδαίου κλασσικού στοχαστή, ο οποίος έχει σε μεγάλο βαθμό παρερμηνευτεί αλλά και παρεξηγηθεί.
Μέσω της σχολαστικής και ολιστικής ανάλυσης του Πελοποννησιακού Πολέμου – ή, όπως προτείνει ο συγγραφέας, «του Πολέμου»- αναδύεται ένας διαφορετικός Θουκυδίδης. Ένας που αντιλαμβάνεται την ισχύ και την κατανομή της, αλλά θεωρεί κρίσιμες τις επιλογές που κάνουν οι άνθρωποι ή οι ηγέτες· που προτείνει, σύμφωνα με την ερμηνεία του βιβλίου για το ξέσπασμα του πολέμου και την εκστρατεία στη Σικελία, ότι ο πόλεμος ήταν αποτέλεσμα λήψης αποφάσεων και, συνεπώς, δεν ήταν αναπόφευκτος. Ένας στοχαστής με τη δική του άποψη για την εσωτερική και διεθνή πολιτική, την Θουκυδίδεια, η οποία εμπεριέχει τα στοιχεία των σύγχρονων θεωρήσεων των Διεθνών Σχέσεων και διασυνδέει την εξωτερική συμπεριφορά μίας χώρας με τις διαβουλεύσεις και τις επιλογές των ανθρώπων. Ένας θεωρητικός, τέλος, που διαθέτει μία καλύτερη άποψη από ότι στερεοτυπικά πιστεύεται για την ανθρώπινη φύση και που βελτιώνει την κατανόησή μας για την ανθρώπινη συμπεριφορά, ειδικά όταν αυτή κατέχει εξουσία ή βρίσκεται σε πόλεμο.
Το ενδιαφέρον του καθηγητή Κουσκουβέλη ξεκίνησε από πολύ νωρίς, όταν συνειδητοποίησε ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα στον Θουκυδίδη από μία απλή καταγραφή ενός πολέμου. Η εκ μέρους του γνώση της Αρχαίας Ελληνικής και η μακρόχρονη μελέτη του Θουκυδίδη και των διεθνών σχέσεων τον οδήγησε να κατανοήσει διαφορετικά τον μεγάλο αρχαίο συγγραφέα, να προσδώσει στις απόψεις του την αληθινή διάστασή τους και να προσπαθήσει να του αποδώσει την αρμόζουσα θέση μεταξύ των στοχαστών, εκείνη ενός διεισδυτικού παρατηρητή της ζωής και της πολιτικής, όπως και ενός θεωρητικού για το πώς οι άνθρωποι αποφασίζουν.
Το βιβλίο θα προκαλέσει σίγουρα το ενδιαφέρον όποιου προσπαθεί να καταλάβει το πώς κάνουμε τις επιλογές μας και το πώς λαμβάνονται οι μεγάλες αποφάσεις. Πιο συγκεκριμένα, διασαφηνίζει πώς τα θεωρητικά σχήματα του Θουκυδίδη για τη λήψη αποφάσεων και τις λανθασμένες αποφάσεις έχουν τις ρίζες τους στις ανθρώπινες αδυναμίες μας και την παγίδευσή μας από διάφορους παράγοντες, όπως το συμφέρον, ο φόβος και η τιμή, για να αναφέρουμε μόνο κάποιους από αυτούς. Θα είναι χρήσιμο σε πολιτικούς στοχαστές και αναλυτές, ακαδημαϊκούς, στρατιωτικούς, επιχειρηματίες, δηλαδή όλους εκείνους που λαμβάνουν αποφάσεις, αλλά και στο ευρύτερο κοινό που διψά για μία διαφορετική κατανόηση της κλασικής σκέψης ως προς την ασφάλεια, τη στρατηγική και τη λήψη αποφάσεων.
Να τι έγραψε, μεταξύ άλλων προσωπικοτήτων, ο γνωστός στην Ελλάδα και στην Κύπρο Βαγγέλης Κουφουδάκης, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα, για το βιβλίο:
«Πολύ καιρό πριν η σύγχρονη θεωρία των διεθνών σχέσεων αναπτύξει μια πληθώρα μοντέλων λήψης αποφάσεων, ο Θουκυδίδης περιέγραψε τις βασικές αρχές για μια επιστημονική κατανόηση της διαδικασίας των αποφάσεων και του πολέμου. Η αναζωογονητική ανάλυση του Κουκουβέλη δείχνει πως σημαντικές αποφάσεις διαμορφώνονται τόσο από το περιεχόμενο όσο και από την επιλογή. Αυτό το βιβλίο θα ενδιαφέρει ακαδημαϊκούς, πολιτικούς ηγέτες, στρατιωτικούς και όσους ενδιαφέρονται για τη λήψη αποφάσεων. Μια ευπρόσδεκτη προσθήκη στη βιβλιογραφία σε μια κρίσιμη στιγμή για τις διεθνείς σχέσεις».
