Ο υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας Πέκα Χααβίστο δήλωσε την Τετάρτη (29 Ιουνίου) στους δημοσιογράφους ότι η σημαντικότερη πρόοδος στις συνομιλίες με την Τουρκία για την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ σημειώθηκε κατά τη διάρκεια ενός διαλείμματος για... καφέ.
«Όπως πάντα σε τέτοια διαλείμματα για καφέ, προκύπτουν υπέροχες ιδέες και μετά προς το τέλος της συνάντησης μας ήταν ευκολότερο να καταλήξουμε στην συνφωνία», είπε ο Χααβίστο στο περιθώριο της συνόδου του ΝΑΤΟ.
Μάλιστα τόσο απροσδόκητη η στιγμή που οι δύο πλευρές τα βρήκαν, που έπιασε απροετοίμαστους ακόμη και τους αξιωματούχους της συνόδου κορυφής.
Οι δε δημοσιογράφοι κλήθηκαν να παρακολουθήσουν μια τελετή υπογραφής, δίχως να γνωρίζουν ποιος θα εμφανιστεί ή για ποιο λόγο.
Λίγες στιγμές αργότερα, οι ηγέτες της Τουρκίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, στάθηκαν δίπλα-δίπλα καθώς οι υπουργοί Εξωτερικών τους υπέγραφαν την συφωνία. Τούρκοι αξιωματούχοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα, αλλά και πάλι κανείς δεν εξήγησε στους δημοσιογράφους τι έβλεπαν.
Η σύμμαχος του ΝΑΤΟ, Τουρκία, ήρε το βέτο της στην προσπάθεια των δύο χωρών να ενταχθούν στη δυτική συμμαχία την Τρίτη (28 Ιουνίου) αφού τα τρία έθνη συμφώνησαν να προστατεύσουν το ένα την ασφάλεια του άλλου, τερματίζοντας ένα επεισοδιακό δράμα εβδομάδων που δοκίμασε την ενότητα των συμμάχων ενάντια στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία .
Ο Χααβίστο είπε ότι η κύρια δυσκολία ήταν να γεφυρωθούν οι διαφορές σχετικά με αυτό που κάθε χώρα ορίζει ως «τρομοκρατία».
«Η Τουρκία έχει τον δικό της ορισμό για την τρομοκρατία και τις τρομοκρατικές ομάδες και δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε σε αυτόν τον ορισμό», είπε ο Χααβίστο. «Στο τέλος, καταφέραμε να διαχωρίσουμε αυτά τα ζητήματα στην κοινή δήλωση».
«Όταν εγώ, με την (Σουηδή υπουργό Εξωτερικών) Αν Λίντε, φτάσαμε στο δείπνο των υπουργών του ΝΑΤΟ, εισπράξαμε ένα μεγάλο χειροκρότημα εκεί και νομίζω ότι όλοι ήταν πολύ ανακουφισμένοι που αυτό το ζήτημα λύθηκε», είπε ο Χααβίστο. .
Σύμφωνα με το Reuters, o Γενς Στόλτενμπεργκ ήταν ιδιαίτερα καθοριστικός και ενθάρρυνε την τουρκική πλευρά να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις, ενώ πίεσε επίσης τις δύο σκανδιναβικές χώρες να συμφωνήσουν σε ισχυρότερες δεσμεύσεις που επεδίωκε η Άγκυρα, ανέφεραν πολλές πηγές που γνωρίζουν τις συνομιλίες. «Στις Βρυξέλλες σημειώθηκε μεγάλη πρόοδος, αλλά μερικά βασικά θέματα έμειναν εκτός συνομιλιών ώστε να αποφασιστούν από τους ίδιους τους ηγέτες», δήλωσε Τούρκος αξιωματούχος.
Εξάλλου, σύμφωνα με τα όσα είπε Αμερικανός αξιωματούχος σε δημοσιογράφους, η Ουάσινγκτον έκανε συνειδητές προσπάθειες για να αποφευχθεί η συμμετοχή της στις συνομιλίες διότι η Άγκυρα θα μπορούσε να ζητήσει από εκείνη ανταλλάγματα. Αντίθετα, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν κατέβαλε ιδιαίτερη προσπάθεια να «επιλέξει τις στιγμές της παρέμβασής του προσεκτικά» για να βοηθήσει τα μέρη να φτάσουν σε συμφωνία, πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
«Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί είχαν στο μυαλό τους ποια στιγμή θα θεωρούσαν την πιο σημαντική για να ζητήσουν την παρέμβαση Μπάιντεν», τόνισε ο αξιωματούχος, προσθέτοντας ότι ένα τηλεφώνημα μεταξύ του Μπάιντεν και του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποιήθηκε αφού οι δύο σκανδιναβικές χώρες ζήτησαν από τον Μπάιντεν να επικοινωνήσει με την Άγκυρα. Με την ολοκλήρωση του τηλεφωνήματος ο Ερντογάν αναχώρησε αμέσως για τη Μαδρίτη.