Μα τι γίνεται τελικά στα πανεπιστήμια

Τελικά θέλουμε ένα δημοκρατικό πανεπιστήμιο της αμφισβήτησης και της κριτικής σκέψης;
.
.
Eurokinissi

«Η αστυνομία, της αστυνομίας, την αστυνομία». Έτσι μοιάζει να εξελίσσεται η συζήτηση για το νομοσχέδιο της ΝΔ και της Κεραμέως για τα πανεπιστήμια. Όλα τα επιχειρήματα έχουν απλωθεί στο τραπέζι.

Είναι πλέον πιο φανερό κι από τον ήλιο ότι στα ξένα πανεπιστήμια δεν έχει πουθενά αστυνομία (πλην των ΗΠΑ, όπου όμως επιτρέπεται η οπλοκατοχή) παρότι σε αυτά έχει ενίοτε σημαντική εγκληματικότητα (σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάζει ο Guardian, στα Πανεπιστήμια της Αγγλίας το 62% των ερωτώμενων είχε πέσει θύμα σεξουαλικής βίας εντός του πανεπιστημιακού χώρου και το 8% των γυναικών είχαν υποστεί βιασμό), ότι οι ίδιοι οι πρυτάνεις και οι Σύγκλητοι που υποτίθεται ότι θα προστατεύονται με αυτό το μέτρο διαφωνούν (ακόμη και η Σύγκλητος της ΑΣΟΕΕ από την οποία ξεκίνησε η όλη ιστορία), ότι η Ελλάδα έχει την χαμηλότερη αναλογία καθηγητών-φοιτητών και την υψηλότερη -πλην Κύπρου- αστυνομικών-πολιτών.

Αλλά η κυβέρνηση επιμένει. Και δεν θα μπορέσουμε ποτέ να καταλάβουμε το γιατί, αν δεν δούμε την πανεπιστημιακή αστυνομία ως αναπόσπαστο κρίκο όλης της αλυσίδας των παρεμβάσεων της στα πανεπιστήμια. Αν δεν δούμε τη μεγάλη εικόνα του παζλ.

Ας αρχίσουμε να βάζουμε τα κομμάτια κάτω. Στις πρώτες μέρες της θητείας της η Ν. Κεραμέως έπαυσε 38 νέα πανεπιστημιακά τμήματα που είχαν εγκριθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση και ήταν έτοιμα να ανοίξουν.

Αφορούσαν όλο το εύρος των επιστημών. Από Υδατοκαλλιέργειες και Τουριστικές Σπουδές, μέχρι Λογοθεραπεία και την, περίφημη πια, Νομική της Πάτρας.

Υποτίθεται πως καταργήθηκαν επειδή είχαν εγκριθεί «χωρίς συγκεκριμένα ακαδημαϊκά κριτήρια», όπως έλεγε η ανακοίνωση του υπουργείου. Έλα όμως, που τα προγράμματα σπουδών τους ήταν επεξεργασμένα και εγκεκριμένα από πολύ καιρό από τα ίδια τα πανεπιστήμια.

Άραγε, δικαιούται το υπουργείο Παιδείας να πει ότι έντεκα ελληνικά πανεπιστήμια δεν γνωρίζουν από ακαδημαϊκά κριτήρια τόσο καλά όσο η κ. Κεραμέως, ειδικά όταν μεταξύ τους είναι το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άλλα μεγάλα ιδρύματα, όπως το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας; Πείτε εσείς.

Πολλά από αυτά τα τμήματα που έκλεισαν προτού λειτουργήσουν προέρχονταν από τμήματα ΤΕΙ. Αλλά με την συνένωση των ΤΕΙ με τα Πανεπιστήμια που έκανε η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου, το πρόγραμμά σπουδών τους τροποποιήθηκε, αναβαθμίστηκε με επιπλέον μαθήματα και έγινε πανεπιστημιακού επιπέδου.

Τι πλήρωσαν, λοιπόν, αυτά τα τμήματα; Μήπως το ότι κάποια από τα αντικείμενά τους διδάσκονται από ιδιωτικά ΙΕΚ και Κολλέγια;

Flash Back: Πάμε στο 2013. Η τότε κυβέρνηση Σαμαρά με το «Σχέδιο Αθηνά» αποδέχεται το πόρισμα μίας έκθεσης που πρότεινε το κλείσιμο πολλών τμημάτων ΤΕΙ. Ποιος είχε κάνει την έκθεση;

Σύμφωνα με αυτό που είχε καταγγελθεί επισήμως στη Βουλή, επρόκειτο για μια εταιρεία συμφερόντων του ιδιοκτήτη ενός ιδιωτικού ΙΕΚ και για αυτό τα τμήματα που είχε αποφασιστεί να κλείσουν είχαν αντικείμενα που διδάσκονταν στα Κολλέγια του Ομίλου. Πάμε πάλι στις μέρες μας.

Επόμενο βήμα της Κεραμέως ήταν να καταργήσει τα διετή δωρεάν προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης στα οποία θα έμπαιναν τα παιδιά που τελείωναν τα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ).

Τα προγράμματα αυτά θα γίνονταν από τα ίδια τα πανεπιστήμια -συμμετείχαν και πανεπιστήμια της πόλης μας, το ΠΑΜΑΚ και το Διεθνές- και ήταν μια πρωτοποριακή ιδέα για την αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.

Καταργήθηκαν κι αυτά προτού να λειτουργήσουν, παρότι και αυτών το πρόγραμμα είχε καταρτιστεί από τα πανεπιστήμια.

Πάλι flashback: Το 2013 η κυβέρνηση Σαμαρά καταργεί 46 ειδικότητες που διδάσκονταν στα ΕΠΑΛ, μεταξύ των οποίων τις τρεις πιο δημοφιλείς. Συμπτωματικά, άλλη μια φορά, οι ειδικότητες αυτές διδάσκονταν από τα ιδιωτικά ΙΕΚ και τα Κολλέγια.

Σήμερα, η Κεραμέως αλλάζει τον τρόπο εισαγωγής στα Πανεπιστήμια. Τα πανεπιστήμια θα ορίζουν ένα ποσοστό επί του μέσου όρου της επίδοσης των υποψηφίων στις Πανελλήνιες το οποίο θα αποτελεί τη βάση εισαγωγής. Όμως, αυτό το ποσοστό δεν θα μπορεί να είναι απεριόριστο. Θα βρίσκεται μέσα σε ένα συγκεκριμένο εύρος.

Αυτό, στην πράξη, θα σημάνει μια μεγάλη μείωση του αριθμού εισακτέων που υπολογίζεται ότι θα φτάσει το ένα τρίτο. Τι είχε κάνει η κυβέρνηση Σαμαρά;

Είχε θεσπίσει πανελλήνιες εξετάσεις από την Α΄ Λυκείου για να μπαίνουν τα παιδιά στα πανεπιστήμια, κάτι που θα εξόντωνε τις οικογένειες που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν σε τρία χρόνια έξοδα φροντιστηρίων και έτσι, στην πράξη, θα μειώνονταν οι εισακτέοι στα πανεπιστήμια.

Επίσης, είχε καταργήσει το δικαίωμα των αποφοίτων των ΕΠΑΛ να δίνουν Πανελλήνιες εξετάσεις για να πουν στο Πανεπιστήμιο. Τέλος τα flashback.

Μετά από αυτά, ήρθε η κίνηση που πέταξε και τον τελευταίο μανδύα πάνω από τις προθέσεις της ΝΔ. Η αδιανόητη απόφαση της Κεραμέως να ισοτιμήσει τα πτυχία των κολλεγίων με τα πτυχία των πανεπιστημίων, απαιτώντας μάλιστα από τα επιμελητήρια να εγγράφουν τους πτυχιούχους των κολλεγίων.

Εύκολα βγαίνει το συμπέρασμα. Με τις αλλαγές που έκανε και κάνει η ΝΔ, στοχεύει να κλείσει τις πόρτες των πανεπιστημίων για πολλά παιδιά και να τα ρίξει στην πιάτσα ως αναγκαστική πελατεία των Κολλεγίων.

«Ωραία», θα πει κανείς. «Αλλά η πανεπιστημιακή αστυνομία τι σχέση έχει με όλα αυτά;». Έχει. Γιατί ο σκοπός της ΝΔ δεν είναι απλώς και μόνο να κόψει κόσμο από τα πανεπιστήμια και να τον στείλει στα κολλέγια. Είναι να αλλάξει και τα ίδια τα πανεπιστήμια.

Η Δεξιά ποτέ δεν χώνεψε πραγματικά την αυτονομία των πανεπιστημίων. Ποτέ δεν χώνεψε πως τα πανεπιστήμια είναι χώρος ελευθερίας, επιστημονικής αλλά και κοινωνικής αμφισβήτησης, χώρος αντίστασης, πως δεν είναι απλώς ένα εκπαιδευτήριο και για αυτό έχουν ξεκινήσει ιστορικά τόσα πολλά κινήματα μέσα από τα πανεπιστήμια.

Ποτέ δεν χώνεψε πως οι καθηγητές μπορούν να διαμορφώνουν οι ίδιοι το πρόγραμμα σπουδών, μακριά από τις επιθυμίες των κυβερνήσεων και των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.

Ποτέ δεν χώνεψε πως οι ειδικές συνθήκες ελευθερίας και δημοκρατίας που είναι συνυφασμένες με την κουλτούρα και την παγκόσμια ιστορία του πανεπιστημίου -από την αυτοδιοίκηση μέχρι τις Γενικές Συνελεύσεις των Φοιτητικών Συλλόγων και το πανεπιστημιακό άσυλο- έκαναν τα πανεπιστήμια φυτώρια αγώνων.

Τα πανεπιστήμια ήταν και είναι σχολεία δημοκρατίας. Και, ασφαλώς, η δημοκρατία είναι μια δύσκολη και αντιφατική άσκηση, με τα δικά της προβλήματα.

Αλλά για κάποιους δεν είναι και μια επιθυμητή άσκηση. Η διαρκής παρουσία της αστυνομίας στα πανεπιστήμια έχει σκοπό να τελειώσει το δημοκρατικό πανεπιστήμιο της αμφισβήτησης και της κριτικής σκέψης.

Ας φανταστούμε τι σημαίνει να γίνεται μάθημα ή Γενική Συνέλευση ενός Συλλόγου Φοιτητών και έξω από το αμφιθέατρο να υπάρχει αστυνομία.

Ας σκεφτούμε τι μήνυμα θα παίρνουν οι πρωτοετείς όταν μπαίνουν στο πανεπιστήμιο και βλέπουν κάμερες παντού. Και όχι μόνο στο πεδίο της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων.

Ήδη είναι πολύ δύσκολο για τους καθηγητές να «σπάσουν» την αντίληψη των παιδιών για την γνώση, όπως την έχουν αποκτήσει στο σχολείο. Να γκρεμίσουν την ιδέα πως η γνώση είναι κάτι το «αντικειμενικό» που δεν χωράει αμφισβήτηση, γιατί έτσι μας την δίνουν οι θεσμοί κι έτσι πρέπει να την μάθουμε γιατί αν την αμφισβητήσουμε δεν θα γράψουμε καλά στις Πανελλήνιες.

Σε ένα τέτοιο πανεπιστήμιο, με το κλίμα της διαρκούς επιτήρησης, πόσο πιο δύσκολο θα είναι για τους καθηγητές να εισάγουν στην αντίληψη των φοιτητών τους την ιδέα ότι η γνώση δεν είναι φτιαγμένη από πέτρα, αλλά από πυλό. Ότι πλάθεται. Πως το πανεπιστήμιο δεν είναι απλώς μια προέκταση του σχολείου. Αλλά, αντιθέτως, πως αν δεν αμφισβητείς τον κόσμο που σε περιβάλλει και όσα σου λένε για αυτόν, αν δεν τα βλέπεις όλα κριτικά, τότε ούτε επιστήμονας μπορείς να είσαι, ούτε πολίτης.

Τώρα, όλα τα κομμάτια έχουν μπει στη θέση τους. Η Δεξιά αντίληψη θέλει να αφήσει έξω από το πανεπιστήμιο τους πολλούς, για να μην έχουν απαιτήσεις. Και να υποτάξει τους λίγους που θα μπουν, για να μάθουν από μικροί να μην αντιστέκονται. Το παζλ στέκει μπροστά μας. Το κοιτάζουμε. Και σαν την άβυσσο του Νίτσε, μας κοιτάει πίσω κι αυτό. Και απειλεί να μας καταπιεί.

Σταύρος Παναγιωτίδης - Υποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας, πρώην πρόεδρος Συλλόγου Μεταπτυχιακών Φοιτητών και Υποψηφίων Διδακτόρων Παντείου Πανεπιστημίου

  • Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., bloggers) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της HuffPost Greece. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.

Δημοφιλή